۲-۳) مسئولیت اجتماعی سازمان (CSR)
۲-۳-۱) تعاریف و مدل ها
نظریه CSR با تفاسیر و شرح های مختلف و بیان ارتباط بین کسب و کار و جامعه در دوره های مختلف تاریخی مورد استفاده قرار گرفته است[۵۷]. مطالعه در مورد CSR به بیش از۷۰ سال پیش بر می گردد زمانی که چستر بارنارد[۶۸] در سال ۱۹۳۸ در کتاب «عملکردهای اجرایی»، در سال ۱۹۳۹ کلارک[۶۹] در «کنترل اجتماعی کسب و کار»، تئودور کرپس[۷۰] در سال ۱۹۴۰ در «سنجش عملکرد اجتماعی کسب و کار» و هوارد بوون (در برخی از متون هوارد بوون[۷۱] به عنوان پدر CSR شناخته شده است [۲۶]) در سال ۱۹۵۳ در «مسئولیت های اجتماعی یک تاجر» این مفهوم را در آثار خود بیان کردند [۵۷].
پس از ورود مبحث CSR به حوزه کسب و کار این سوال مطرح شد که سازمان ها چه مسئولیت هایی در قبال جامعه دارند. محققان و نویسندگان مختلف پاسخ های مختلفی به این سوال دادند. میلتون فردمن در سال ۱۹۷۰ در مقاله ای که در نیویورک تایمز به چاپ رسید به این سوال بدین گونه پاسخ داد: «تنها مسئولیتی که کسب و کار در قبال جامعه دارد، حداکثر کردن سود برای سهامداران در چارچوب قانون و اخلاق متعارف در کشور است» [۲۷].
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
یکی از محققان برجسته در زمینه CSR کرول[۷۲] است که از حدود۳۰ سال پیش نظرات و ایده های ارزشمندی را ارئه نموده است. کرول در سال ۱۹۷۹ CSR را چنین تعریف نموده است:
«مسئولیت اجتماعی کسب و کار شامل انتظارات تشخیصی، اخلاقی، قانونی و اقتصادی می باشد که جامعه در زمان خاصی از سازمان دارد»[۵۸] . در سال ۱۹۹۱ کرول بر اساس چهار بخشی که پیش از این مطرح نموده بود هرم مسئولیت اجتماعی سازمان را ترسیم نمود که در شکل (۲-۳) قابل مشاهده است.
حقوقی
اخلاقی
بشر دوستی
سودآور بودن
اطاعت از قانون
اخلاق مدار بودن
اقتصادی
لازم
لازم
مورد انتظار
مطلوب
یک شهروند حقوقی خوب بودن
شکل ۲-۳ : هرم CSR کرول
منبع: [۵۹]
هرم CSR کرول در بسیاری از کتب و مقالات مورد استفاده محققان و نویسندگان مختلف قرار گرفت و در واقع نوعی پارادایم در حوزه CSR محسوب می شد [۲۵]. علی رغم ارزش قابل توجهی که هرم کرول داشت انتقاد هایی نیز به آن وارد شد از جمله این که ارتباط و تعامل بین بخش های مختلف در آن توضیح داده نشده بود به طوری که شوارتز[۷۳] و کرول سال ها پس از ارائه هرم کرول آن را مورد نقد و بررسی قرار دادند و با رفع نقایص آن مدل جدیدی را پیشنهاد داده و آن را مدل سه بخشی مسئولیت اجتماعی سازمان نامیدند [۲۵].
-
- اقتصاد محض
-
- قانون محض
-
- اخلاق محض
-
- اقتصاد/ اخلاق
-
- اقتصاد/ قانون
-
- قانون/ اخلاق
-
- اقتصاد/ قانون/ اخلاق
شکل ۲-۴: مدل سه بخشی CSR شوارتز و کرول
منبع: [۲۵]
کمیسیون اروپا CSR را به این صورت تعریف کرده است:
«CSR مفهومی است که به موجب آن سازمان ها نگرانی ها و توجهات خود را به محیط زیست و اجتماع با عملکرد سازمان و تعاملات با ذینفعان به شکل داوطلبانه یکپارچه می نمایند»[۷۴].
یـک تعـریف کاربــردی از مسئـولیت اجتمــاعی در ایـزو ۲۶۰۰۰ به صورت زیر عنوان شده است[۷۵]:
«مسئولیت اجتماعی، مسئولیت یک سازمان نسبت به تاثیر تصمیمات و فعالیت های آن روی جامعه و محیط زیست از طریق رفتارهای اخلاقی و شفاف است که باید با موارد زیر سازگاری داشته باشد:
توسعه پایدار، رفاه و سعادت جامعه، برآورده نمودن انتظارات ذینفعان، قوانین مدنی و هنجارهای رفتاری بین المللی» [۱۰, p. 4].
سازمان توسعه و تعاون اقتصادی (OECD) در سال ۲۰۰۱ CSR را مشارکت کسب و کار در توسعه پایدار می داند و تاکید می کند که رفتار سازمان نباید تنها تضمین کننده بازگشت سرمایه سهامداران، دستمزد کارکنان و محصولات و خدمات مشتریان باشد، بلکه باید به ارزش ها و نگرانی های اجتماعی و محیط زیستی نیز پاسخ دهد [۶۰]. اما چرا علاقمندی و توجه سازمان ها نسبت به CSR به طور فزاینده ای رو به گسترش است؟ ویسر[۷۶] و همکاران [۶۱]از دو مطالعه ی دقیق نام می برند که در آنها به دلایل توجه سازمان ها به مسائل اجتماعی و محیط زیستی اشاره شده است. در مطالعه ی اول در گزارش sustainability سال ۲۰۰۲ شرکت PricewaterhouseCoopers 10 دلیل اصلی سازمان ها برای علاقمندی و مسئولیت پذیری نسبت به مسائل اجتماعی شناسایی شده است که عبارتند از:
• افزایش شهرت و اعتبار
• مزیت رقابتی
• صرفه جویی در هزینه ها
• تمایلات صنعت
• تعهد و التزام مدیر عامل و هیات مدیره
• تقاضای مشتریان
• تقاضای SRI
• رشد درآمد
• تقاضای سهامداران
• دسترسی به سرمایه
هانن[۷۷] [۱۰, p. 4-5] همگام با قوانین و مقررات (و البته چیزی فراتر از قانون)، فعالیت ها و تعهدات CSR را شامل موارد زیر عنوان می کند:
• اصول اخلاقی و کنترل و نظارت سازمان
• بهداشت و امنیت
• توجه به محیط زیست
• حقوق انسانی (شامل حقوق نیروی کار)
