به طور کلی علفهای هرز گیاهان ناخواسته و نامطلوبی هستند که با رقابت در بهرهبرداری انسان از منابع آب و خاک تاثیر منفی روی رفاه و آسایش انسان میگذارند. اگرچه علفکشها نقش مهم و موثری در کاهش تراکم علفهای هرز و جلوگیری از خسارت آنها در کشاورزی و مرتعداری دارند، با این حال کاربرد علفکشها نگرانیها در مورد ایمن بودن مواد غذایی تولید شده و آلودگی محیط زیست را افزایش داده است و همچنین سبب شده است که کارشناسان کنترل علفهای هرز به کاربرد روشهای جایگزین برای کنترل علفهای هرز روی آورند. به عنوان مثال علفهرزC. solstitialis با تراکم بالا در چراگاهها و مراتع، تاکستانها و سایر زیستگاهها بخصوص در غرب ایالت متحده آمریکا مشاهده میشود؛ به طوریکه در کالیفرنیا سطح آلودگی به این علف هرز از ۴۸/۰ میلیون هکتار در سال ۱۹۵۸ به ۲/۳ میلیون هکتار در سال ۱۹۸۵ رسید (مدوکس و همکاران[۱۰]، ۱۹۸۵). از آنجا که کنترل شیمیایی در سطوح وسیع باعث آلودگی محیط زیست میشود، لذا برای کنترل این علف هرز در سطح وسیع از عوامل بیوکنترل استفاده میشود (سوبحین و فورناصری، ۱۹۹۴). با توجه به اینکه این علف هرز فقط توسط بذر تکثیر میشود، لذا حشرات بذرخوار از عوامل بیوکنترل مطلوب این علف هرز هستند (سوبحین و فورناصری، ۱۹۹۴).
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
استفاده از عوامل بیوکنترل برای کنترل علفهای هرز به عنوان یک روش جایگزین و مطلوب در مدیریت علفهای هرز نقش بسیار مهمی دارد. حشرات تکخواری[۱۱] که از گونههای خاصی از علفهای هرز به عنوان منبع غذایی تغذیه میکنند جزو عوامل بیوکنترل مناسب برای کنترل علفهای هرز محسوب میشوند. شدت تاثیر عوامل بیوکنترل روی علفهای هرز به شرایط اقلیمی منطقه، زادآوری، اندازه و نحوهی تغذیه حشره بستگی دارد (راوو[۱۲]، ۲۰۰۰). گونه های سرخرطومی متعلق به جنس Larinus Dejean, 1821 در کنترل اغلب علفهای هرز تیره Asteraceae نقش مهمی دارند (زولفر[۱۳] و همکاران، ۱۹۷۱ و کومبس[۱۴] و همکاران، ۲۰۰۴). این سرخرطومیها با تغذیه از بذر علفهای هرز متعلق به جنسOnopordun باعث کنترل آنها میشوند (کریمپور، ۱۳۸۷). این سرخرطومیها از نواحی شرقی حوضهی مدیترانه تا نواحی مرکزی آسیا انتشار دارند (کریمپور، ۱۳۸۷). تعدادی از گونههای این سرخرطومی روی گونههای جنسEchinops فعالیت تغذیهای داشته و باعث تولید مان[۱۵] روی آنها میشوند (نصیرزاده و همکاران، ۱۳۸۴). مانها فرآوردههای دارویی هستند که در اثر فعالیت این سرخرطومیها روی ساقه گیاه میزبان تولید میشوند و از روزگاران قدیم استفاده دارویی دارند (نصیرزاده و همکاران، ۱۳۸۴).
از آنجا که اکثر گونه های سرخرطومی جنس Larinus در کنترل علفهای هرز و نیز تولید مان (به عنوان فرآورده دارویی) نقش دارند، لذا این تحقیق با هدف شناسایی گونههای سرخرطومی جنسLarinus و مطالعهی برخی از ویژگیهای زیستی گونه غالب در منطقه کرمان انجام گرفت.
۱-۲- جایگاه سرخرطومیهای جنس Larinus Dejean, 1821 در ردهبندی حشرات
جایگاه سرخرطومیهای جنسLarinus در ردهبندی حشرات به ترتیب زیر میباشد (تریپلهورن و جانسون[۱۶]، ۲۰۰۷):
Class: Insecta
Order: Coleoptera
Suborder: Polyphaga
Infraorder: Cucujiformia
Superfamily: Curculionoidea
Family: Curculionidae
Subfamily: Lixinae
Tribe: Lixini
Genus: Larinus Dejean
۱-۳- ریخت شناسی سرخرطومیهای خانواده Curculionidae
در این سرخرطومیها سر به سمت جلو رشد کرده و خرطوم را به وجود آورده است. خرطوم به صورت کشیده و استوانهای شکل و یا کوچک و پهن است. شیار شاخکی[۱۷] در طرفین خرطوم قرار دارد که بند قاعدهای شاخک در آن قرار میگیرد (شکل۱-۱). اندازه خرطوم در تشخیص جنس نر و ماده اهمیت دارد. قطعات دهانی دارای پیشچانه[۱۸] مشخص است. پالپهای رشد یافته اتصال مفصلی با
پیشچانه دارند. پالپهای لب پایین ۳ بندی، کوتاه و گرد میباشند. پالپها به صورت شکمی در انتهای پیشچانه واقع شده اند و بندهای آنها به گونه ای با هم جوش خوردهاند که پالپ یک بندی به نظر
میرسد. در سرخرطومیها لب بالا وجود ندارد.
شکل۱-۱- سر از نمای پهلویی درسرخرطومیها: bk= خرطوم؛ aqr= شیار شاخکی؛ scp= بند اول شاخک؛ fun= فونیکول شاخک؛ act= قسمت چماقی شاخک (اقتباس از تریپل هورن و جانسون، ۲۰۰۷) |
شاخکها از نوع زانویی- چماقی میباشند و کم و بیش از قاعده خرطوم فاصله دارند. بند اول شاخک که ممکن است کوتاه یا بلند باشد در شیار شاخکی واقع روی خرطوم قرار میگیرد (شکل۱-۱). قسمت چماقی شاخک از تعداد متغیری بند (به طور معمول بیش از ۳ بند) تشکیل شده است (شکل۱-۱). فونیکول شاخک از ۵، ۶ و یا ۷ بند تشکیل شدهاست (شکل۱-۱).
پاها در سرخرطومیها به خوبی رشد کرده و از قسمت های پیشران[۱۹]، پیران[۲۰]، ران[۲۱]، ساق[۲۲]، پنجه[۲۳] و پیشپنجه[۲۴] تشکیل شده است. پنچه پا ۵ بندی و از نوع کریپتوپنتامر[۲۵] یا چهار بندی مخفی است (شکل۱-۲). پیشپنجه دارای ۲ ناخن میباشد که ممکن است در قاعده متصل یا جدا از هم باشند (شکل۱-۳). ساق پاهای جلویی، میانی و عقبی در قسمت انتهایی معمولا دارای خارهای بزرگی است (شکل۱-۲).
شکل۱-۲- ساق و پنجه پا در سرخرطومیها (اقتباس از تریپلهورن و جانسون، ۲۰۰۷) |
شکل۱-۳- شکلهای مختلف ناخنهای پنجه در سرخرطومیها (اقتباس از تریپلهورن و جانسون، ۲۰۰۷) |
شکم در سرخرطومیها پنج بندی است و در انتهای آن پیژیدیوم[۲۶] قرار دارد (شکل۱-۴). بندهای شکم اغلب توسط موهایی ریز پوشیده شده است. مقعر یا محدب بودن شکم در تشخیص جنس نر و ماده موثر است.