بعد از اینکه چند تا از دندان­های نوزاد بیرون آمد مادر نوزاد، آشی به نام «دنون ریچکه» درست کرده، و بین همسایه­ها تقسیم می­ کند. به این نیت که کودک دندان­هایش را کمتر روی هم بکشد.

۲-۴) زبان باز کردن طفل

تا چندی پیش زمانی که کودک می­خواست زبان باز کند، یعنی حرف زدن را شروع کند والدین کودک، نوک کله قند را که سوراخ دارد، به نخی آویزان کرده، و آن را به گردن طفل می­انداختند. «قند به گردن کودک انداختن برای آن بود که کودک به شیرینی قند زبان باز می­کرد و سخن گفتن را چون قند شیرین آغاز می­کرد. مسلماً کودک به مرور زمان قندهای آویخته شده به گردنش را می­خورد و والدین او نیز به این امر رضایت داشتند و بر این باور بودند که شیرین شدن دهان طفل در اوان زبان باز کردن، باعث می­شد که او برای همیشه زبانش با مردم شیرین خواهد بود و زبان به تلخی نخواهد گشود». (رحیمی عثمانوندی، ۱۳۷۹: ۷۳).
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

به نظر می­رسد یکی از دلایل قند بر گردن انداختن کودک به این خاطر بوده است که اکثر ساکنان لرستان روستا نشین هستند و ارتباط مستقیم با خاک دارند. از طرفی زنان روستایی علاوه بر کار منزل، در کار کشاورزی و دامداری هم کمک می­ کنند. لذا مادر کودک کمتر وقت دارد که مواظب فرزندش باشد از ترس اینکه مبادا کودکش خاک بخورد، قند را به نخی آویزان کرده، و به گردن او انداخته است. می اندازد

۲-۵) نافه بران

یکی از رسوم رایج در بین روستاها و عشایر لرستان رسم «نافه بران» یا به تعبیر روشن تر پیوند زناشوئی از روز اوّل تولد است.
در رسم «نافه بران»با متولد شدن نوزادی که دختر باشد، یکی از زنان فامیل هنگام بریدن ناف نوزاد، حال بدست خودش یا دیگران، با مادر و پدر نوزاد پیمان می­بندند که دخترشان را به فلان پسر شوهر بدهند. با پذیرش این شرط از طرف پدر و مادر نوزاد، آن دختر از آن پس به عنوان نامزد«دستگیران» فرد مورد نظر شناخته می­ شود. زمانی که به سن ازدواج رسیدند آن دو را به عقد یکدیگر در می­آورند. گاه هم پیش می ­آید که به دلایلی از قبیل عدم رضایت دختر یا پسر موقع بزرگ شدن به این پیوند زناشوئی و یا عدم علاقه والدین آنها این پیمان شکسته می­ شود. ولی به هر حال از حیث اخلاقی این رسم در بین مردم منطقه محترم شمرده می­ شود و همگی به آن احترام می­گذارند و با بستن چنین عهد و پیمانی، آن پسر و دختر «نافه برانه» یکدیگرند و حق و حقوقی بر یکدیگر پیدا می­ کنند. (رحیمی عمانوندی، ۱۳۷۹: ۷۲).
در دوره «دسگیرانی» اگر پسر یا خانواده پسر به این وصلت رضایت ندهند، خانواده پسر چند نفر از بزرگان طایفه را جمع می­ کنند نامه­ای مکتوب می­ کنند که پسر به این وصلت راضی نیست. نامه نوشته شده را که «قاذ پاکی» گفته می­ شود، به خانواده دختر می­ دهند. از آن پس دختر می ­تواند با کس دیگری ازدواج کند. ولی اگر دختر یا خانواده دختر به این وصلت راضی نباشند مبلغی پول به عنوان «ضررکِرد» به خانواده پسر می­ دهند.
.

۲-۶) سِرَژَه

در بین ساکنان این استان اوّلین مرحله­ ای که در ازدواج مطرح است«سرژه گِرتِن» و یا«سرژه گیرو» می­باشد.
در «سرژه گیرو» ابتدا یک خانم از طرف خانواده پسری که قرار است ازدواج کند، به خانه دختری که مورد نظرشان است رفته، به شکلی که توهین و اهانتی به دختر و والدین او نشود، گفتار، رفتار و کردار، طرز تکلم، توانایی دختر در خصوص کارهای روزمره، نظافت و بهداشت و خلاصه تا جایی که امکان داشته باشد، دختر را مورد بررسی قرار می­دهد. حتی به طریقی دهان او را بو می­ کند که دهانش بوی بد ندهد. آن خانم با اطلاعاتی که کسب کرده، برمی­گردد و تمامی دیده ها، شنیده ها و نظر خود را به والدین پسر می­گوید. در این صورت چنانچه مشکل خاصی در این زمینه ها وجود نداشته باشد به خواستگاری می­روند. (پاپی بالاگریو، ۱۳۸۷: ۲۴۸)
رسم «سرژه گیرو» هنوز هم دربین خانواده های اصیل رواج دارد. بین لک زبانان این رسم بر همان قوام پیشینه­ی خود باقی مانده، و در بیشتر ازدواج­ها اجرا می­ شود

۲-۷) کوخای

وقتی پسری به سن ازدواج می­رسد اگر نام برده­ای«نافه برانه» نداشته باشد، یکی از افراد خانواده پسر با یکی افراد خانواده دختر مورد نظرشان موضوع خواستگاری را در میان می­ گذارد. این افراد از بین افراد با صلاحیت خانواده­های دو طرف انتخاب می­شوند.
گفتگوی اولیه برای این است که خانواده پسر اطلاع پیدا کنند که آیا خانواده دختر راضی به این وصلت هستند؟ زمانی که نظر والدین دختر به این وصلت مثبت بود پدر داماد به همراه بزرگان طایفه و جمعی از مردان فامیل برای خواستگاری به خانه دختر می­روند تا او را برای پسرشان خواستگاری و نشان «دیاری» کنند. (رحیمی عثمانوندی، ۱۳۷۹: ۷۴).
مراسم نامزدی با دادن انگشتری طلا از طرف خانواده داماد به عروس رسمی می­ شود. چند روز بعد خانواده داماد با آوردن یکدست لباس برای عروسشان و برگزاری مراسمی تحت عنوان «دسگیرانی» که با حضور دوستان و آشنایان در منزل پدر عروس برگزار می­ شود، دختر را رسماً به نامزدی پسر خود درمی­آورند. در طول مدت زمانی که دختر نامزد است تا زمان عروسی، خانواده داماد هر چند ماه یکبار، خصوصاً در ایام عید نوروز برای عروسشان لباس می­گیرند. اکثر خانواده­ها زمانی که برای عروسشان خرید می­ کنند، برای مادر عروس هم پیراهن یا سربندی به عنوان هدیه می­گیرند.

۲-۸) دست بوسی یا خرج برو

یکی دیگر از رسوم قبل از عروسی در بین قوم لر، رسم دست بوسی یا«خرج برو» است که مدتی بعد از نامزدی«دیاری» برگزار می­ شود. در این مراسم بزرگان محل، اقوام و بستگان دو طرف، به دعوت دو خانواده، در خانه پدر دختر جمع می­شوند.
این رسم در بین عشایر در زیر سیاه چادری نزدیک منزلگاه پدر عروس برگزار می­ شود. در مراسم دست بوسی بعد از خوردن شام موضوع مورد نظر مطرح می­ شود. (پاپی بالا گریوه، ۱۳۸۹: ۲۵۰).
در این مراسم درباره مواردی همانند مبلغ شیربها«شیروای»، مهریه«پشت اخت»، تعداد خلعت­ها «خلات­ها» گفتگو می­ کنند. زمانی که به نتیجه رسیدند، متنی تحت عنوان «پاگیرو» می­نویسند. این متن در واقع یک تعهد نامه است از طرف خانواده داماد در مقابل خواسته­ های پدر عروس، که بزرگان حاضر در جلسه آن را امضا می­ کنند. آنگاه برادر یا پسرعمو و یا یکی از جوانان وابسته به داماد از جا بلند می­ شود و دست پدر دختر و بزرگان آن جمع را می­بوسد. به همین خاطر این مراسم را دست بوسی می­گویند.

۲-۹) شیرینی حورو

زمانی که خانواده پسر با تمامی شرایط پدر دختر موافقت کردند، جشنی تحت عنوان«شیرینی حورو» برگزار می­ کنند.
«زمان شیرینی حورو خانواده پسر مقداری برنج، قند، روغن، چند رأس گوسفند و یک دست لباس برای عروس آینده، وخلعت­هایی برای اقوام و خانواده­ی عروس می­برند و در خانه پدر عروس یک و یا چند روز جشن می­گیرند. در این مراسم هدیه­هایی به عنوان«سرشیرینی» برای خانواده عروس می­برند». (پاپی بالاگریوه، ۱۳۸۹: ۲۵۱).
در مراسم «شیرینی حورو» در شهرستان کوهدشت و روستاهای اطراف آن، فقط یک شب همه اقوام عروس و داماد به صرف شام در خانه پدر عروس دعوت می­شوند. بعد از صرف شام داماد مبلغی پول سر سفره می­ گذارد. معمولاً هدایای «سر شیرینی»را چند روز قبل از عروسی به خانه پدر عروس می­برند.

۲-۱۰) خرج گیرو

یک هفته قبل از عروسی خانواده داماد همراه چند نفر از بزرگان طایفه به منزل پدر عروس می­روند، تا مبلغ شیربها، خلعت­ها و یا خرجی که در مراسم دست بوسی«خرج گیرو» تعیین شده بود، به خانواده عروس بدهند. پدر عروس هم مبلغ کمی از پول شیربها را تحت عنوان«ته کیسه»، برای اینکه کیسه­ی داماد خالی نباشد، به داماد برمی­گرداند.
مبلغ شیربها بستگی به وضعیت مالی عروس و داماد دارد. مهریه مبلغ زیادی نیست، معمولاً به همان وسایلی که پدر عروس بعنوان جهیزیه برای دخترش با پول شیربها تهیه و خریداری می­ کند، ختم می­گردد. اصرار بیشتر خانواده عروس برای مبلغ شیربهاست. تعداد خلعت­ها هم بستگی به تعداد اقوام و نزدیکان دختر دارد. پدر عروس از خانواده داماد می­خواهد که برای چند نفر از اقوام و نزدیکانشان خلعت بگیرند. (پاپی بالاگریوه، ۱۳۸۹: ۲۵۲).
در گذشته خلعت­ها معمولاً اسلحه، و اسب و زین بوده است. ولی امروزه کت و شلوار برای آقایان فامیل، و پیراهن و سربند برای مادر و مادر بزرگ عروس می­گیرند. خلعت گیرنده به پاس این خلعت، عروس را چند روز پس از مراسم عروسی به خانه خود دعوت کرده، و برای او هدیه­ای می­گیرد. در کلیه قرار و مدارهای مربوط به خواستگاری، «ری شیر» برای مادر عروس نیز در نظر گرفته می­ شود. یعنی خانواده داماد در برابر شیری که مادر عروس به دخترش داده و زحماتی که برای دخترش کشیده، زمان عروسی باید هدیه­ای برای ایشان بگیرند. این هدیه معمولاً پیراهن یا سربندی است که داماد برای مادر عروس می­خرد. عروسی­ها در میان مردم این خطه معمولاً در آخر پاییز که پایان کار و تلاش روستائیان نیز هست، برگزار می­ شود. دوران نامزدی هم معمولاً طولانی است. گاهی ­۷­سال طول می­کشد. (رحیمی عثمانوندی، ۱۳۷۹: ۷۴). در طول دوره نامزدی خانواده داماد هرچند ماه یک بار برای عروسشان لباس می­خرند و در اعیاد مختلف مثل عید نوروز و«اولّ وهار» برای خانواده عروس هدایایی می­برند.

۲-۱۱) آزیتی شکونن

تا چندی پیش رسم بود که اگر کسی که می­خواست مراسم عروسی را با سرنا و دهل برگزار کند، باید صبر می­کرد تا یکسال از زمان فوت بستگان وآشنایانی که فوت کرده ­اند، بگذرد. قبل از عروسی رسمی تحت عنوان «آزیتی شکانن» یا ختم عزا برگزار می­شد.
ختم عزا به این شیوه برگزار می­شد که خانوداه داماد ابتدا به همراه چند ریش سفید به منزل اقوام و همسایگانی که در طول سال گذشته عزادار بودند رفته، و نوازندگان سرنا و دهل را نیز به همراه خود می­بردند و در خانه صاحب عزا دقایقی مارش«چمری» می­نواختند. مردان طایفه داماد در مقابل مردان اقوام شخص متوفی ایستاده، و فاتحه­ای می­خواندند. تعدادی از زنان طایفه داماد نیز در جمع زنان اقوام متوفا شیون و زاری می­­کردند و به این شکل «آزیتی» یعنی عزای آنها پایان می­یافت. در عین حال از صاحب عزا اجازه می­گرفتند که عروسی­شان را با سرنا و دهل برگزار کنند. پس از آن که عزای اقوام و دوستان به اصطلاح شکسته شد، مراسم عروسی برگزار می­شد. (رحیمی عثمانوندی، ۱۳۷۹: ۷۵). امروزه اگر جوانی یا بزرگ دودمانی فوت کند، فقط اقوام نزدیک با اهل همان دودمان یک سال عزادار می­مانند. اگر جشن عروسی داشته باشند، بعد از سالگرد متوفا برگزار می­ کنند. همسایه­ها و یا اقوام دورتر چهل روز به احترام خانواده متوفا جشن­هایشان را به تعویق می­اندازند.

۲-۱۲) سور

مراسم عروسی در بین مردم این خطه معمولاً با سرنا و دهل و به مدت یک شبانه روز برگزار می­ شود.
گفته می­ شود نسل های پیشین عروسی را با هفت سرنا و دهل، به مدت هفت شبانه روز برگزار می­کردند. امروزه این مدت به یک شبانه روز تقلیل یافته است.
رسم است که یک یا چند نفر از اقوام داماد به همه اقوام و آشنایان خبر می­ دهند که فلان روز مراسم عروسی برگزار می­ شود. چون خانواده­ی پسر مسؤلیت بیشتری دارند سعی می­ کنند که آمادگی بیشتری برای برگزاری عروسی داشته باشند.
در عروسی­ها عده­ای به برپا کردن سیاه چادر و جمع کردن وسایل و لوازم خوراکی و پخت و پز و یک نفر نیز به جمع آوری گوسفند و بز از اقوام پرداخته، تا کمبودی احساس نشود. خانواده داماد یک روز قبل از عروسی، یک رأس گوسفند یا بز، چند کیسه برنج، روغن، مقداری قند و لباس برای عروس و تعدادی خلعت به خانه پدر عروس می­فرستند. (پاپی بالا گریوه، ۱۳۸۹: ۲۵۴).
یک شب قبل از عروسی، خانواده داماد بین سه تا پنج خانم مسن تحت عنوان«پابووی» برای اینکه دست و پای عروس را حنا بگیرند، به خانه پدر عروس می­فرستند.
تصویر ۴ رسم حنابندان
در مدت برگزاری عروسی، صاحبان عروسی از مهمانانشان پذیرایی می­ کنند و به آن­ها شام و ناهار می­ دهند. در قدیم غذای معمول روزهای اول عروسی آبگوشت بوده، ولی در ناهار آخرین روز عروسی، از شرکت کنندگان با چلوگوشت پذیرایی می­کرده ­اند. اما امروزه در همه وعده­های غذایی، با چلوگوشت از مهمانان پذیرایی می­ کنند. مردان شرکت کننده مبلغی تحت عنوان«سیورانه» به داماد می­ دهند. به این ترتیب پس از صرف ناهار، صاحبان عروسی فردی را با یک سینی بزرگ مأمور جمع­آوری «سیورانه» می­ کنند. آن شخص سینی را مقابل یک یک شرکت کنندگانی که ناهار خورده­اند برده، و هر کدام مبلغی پول روی سینی می­گذارند و آن مبلغ در دفتری یاد داشت می­ شود. در روز عروسی از زنان و بچه­ها­ی شرکت کننده پولی نمی­گیرند.
تصویر۵ رسم «سیورانه»
در طول مدت عروسی که از سپیده دمان تا پاسی از شب ادامه دارد، شرکت کنندگان، زن و مرد به صورت دست جمعی به رقص و پایکوبی می­پردازند. انواع رقص­های مرسوم در بین مردم این منطقه که هر کدام نظم و ترتیب خاص خود را دارند و آهنگ مخصوص بخود را می­طلبند عبارتند از چپی، سنگین سما، دو پا، سه پا و… این آهنگ­ها با سرنا و دهل نواخته می­شوند.
در عروسی عشایر و روستاها کسانی که اسب دارند در اطراف سرنا و دهل، یا مسافتی دورتر از آن، به اسب سواری و تیراندازی می­پردازند.
تصویر ۶ رسم دماوندان
در قدیم داماد اسبی را زین می­کرد و همراه با چندین سوارکار، نوازنده و اقوام دور و نزدیک خود بصورت سوار یا پیاده به طرف خانه­ی پدر عروس می­فرستاد. این گروه را «دماونو» می­گفتند. داماد همراه گروه «دماونو» نمی­رفت. بلکه منتظر می­ماند تا آن گروه عروس را بیاورند. (پاپی بالاگریوه، ۱۳۸۹: ۲۵۴).
تا چندی پیش در بعضی از طوایف قبل از اینکه گروه «دماونو» به خانه عروس برسند، خانواده عروس، عروس را در خانه­ی یکی از همسایگان پنهان می­کردند، وقتی ناهار صرف می­شد و آماده رفتن می­شدند، بعد از یک جستجوی معمولی و تشریفاتی عروس را پیدا کرده، و به زن صاحب خانه­ای که عروس در آنجا پنهان شده بود هدیه­ای می­دادند. (همان: ۲۵۶)
زمانی که می­خواهند عروس را به خانه داماد ببرند قبل از حرکت، برادر داماد نانی که خانواده عروس درون پارچه سفید گذاشته­اند، به کمر عروس می­بندد.
در گذشته زمانی که می­خواستند عروس را به منزل داماد ببرند، یکی از خانم­های«پابووی» به همراه عروس، سوار بر اسبی آزین شده، می­شد و به سوی منزل داماد حرکت می­کردند. سواران در اطراف آن­ها، سوارکاری و تیراندازی می­کردند. در بین راه چوپانان، قوچ گله را جلوی عروس می­آوردند تا از گروه«دماونو» هدیه­ای بگیرند. (همان: ۲۵۶).