مدل های تعالی سازمانی یا سرآمدی کسب و کار به عنوان ابزار قوی برای سنجش میزان استقرار درسازمان های مختلف به کار گرفته می شوند. با بکارگیری این مدلها سازمان ها می تواند از یک سو میزان موفقیت خود را در اجرای برنامه های بهبود در مقاطع مختلف زمانی ارزیابی قراردهند و از سوی دیگر عملکرد خود را با سایر سازمان ها به ویژه بهترین آنها مقایسه کنند. مدل های سرآمدی کسب و کار پاسخی است به این سوال که سازمان برتر چگونه سازمانی است؟ چه اهدافی و مفاهیمی را دنبال می کند و چه معیارهایی بر رقبای آنها حاکم هستند؟ (الوندی،۱۳۸۴)
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

امروز اکثر کشورهای دنیا با تکیه براین مدل ها جوایزی را درسطح ملی و منطقه ای ایجاد کرده اند که محرک سازمان ها و کسب و کار در تعالی، رشد وثروت آفرینی است. مدل های تعالی با محور قراردادن کیفیت تولید ( کالا یا خدمات ) و مشارکت همه اعضا سازمان می تواند رضایت مشتری را جلب و منافع ذینفعان را فراهم نموده و در عین حال یادگیری فردی و سازمانی را با تکیه بر خلاقیت و نوآوری تشویق و ترویج کنند. (آشنا،۱۳۸۷)
۱-۱ بیان مساله تحقیق:
در عصر حاضر بخش عمومی دارای ویژگی های زیر است: توانایی پاسخگویی بهتر در مقابل نیازهای شهروندان، تاکید در مدیریت عملکرد و نتایج، ارائه استانداردهای عملکرد، تعهد بیشتر به نتایج، عدم تمرکز و تفویض اختیار به سطوح پائین سازمان و کاربرد روش های مدیریت بخش خصوصی از جمله مدل تعالی سازمان. این ویژگی ها به طور کلی نیاز به طراحی سیستمی را توجیه می کند که نشات گرفته از عوامل ناملموس مانند سرمایه اجتماعی باشد که موجب مزیت رقابتی و تعالی سازمانی می گردد که تمرکز عمده بر شهروندان، مسئولیت اجتماعی و حرفه گرایی کارکنان دارد. (گارسیا، ۲۰۰۹)
سازمان های دولتی در محیطی قرار گرفته اند که به سرعت تغییر می یابد و نیازمند ظرفیت های نوآورانه و متعالی می باشند تا توانایی پاسخ به چالش های محیط پویا را داشته باشند. به طورکلی بیان می شود که بخش عمومی تحولات بسیارشگرفی را در دهه های کنونی تجربه کرده است که عمدتاً ناشی از دو عامل زیر بوده است:

1. 1. محدودیت های مالی و مالیاتی و درنتیجه توجه به اهمیت مدیریت کارایی

1. 1. تقاضاها و خواسته های جدید جامعه در جهت بهبود کیفیت خدمات(کلمن، ۱۳۷۷)

برای مواجهه با این شرایط، بخش عمومی تغییرات زیادی را در جهت دستیابی به تعالی سازمانی به خود تجربه کرده است که قسمتی از این فرایند، تغییر رویکرد مدیریت دولتی نوین بوده است از جمله مقررات زدایی،عدم تمرکز، مقاطعه کاری و برون سپاری، مدیریت بر مبنای فرایند و بکارگیری سیستم های مدیریت متفاوت از بخش خصوصی.
هدف نهایی این تحولات و تغییرات بهبود کارایی و اثربخشی سازمان های بخش عمومی، فائق آمدن بر مسائل بورکراسی، شفافیت در کارکردهای سازمان و حساب های سازمان و در نهایت تعالی این سازمان ها بوده است. با این رویکرد مدیریت دولتی نوین به معنی تغییر از تبعیت صرف دستورالعمل ها به دستیابی به نتایج مانند نتایج کارکنان، نتایج مشتری، نتایج جامعه و نتایج کلیدی که مربوط به بعد نتایج تعالی سازمانی می باشد است. (تلور، ۲۰۰۹)
بطور خلاصه، مدیریت در سازمان های بخش دولتی یک رویکرد نتیجه مدار است و بر بکارگیری و استفاده از سرمایه های ناملموس از جمله سرمایه اجتماعی متمرکز است که از طریق آن به کیفیت، کارآیی و اقتصادی بودن و در نتیجه به تعالی می توان دست یافت. این چالش بخش عمومی منجر به این می شود که در جستجوی ابزارهای جدیدی باشیم که بهبود اثربخش عملکرد سازمان های عمومی را ممکن سازد؛ مدیریت سرمایه اجتماعی یکی از آن ابزارها است. (بوسی وهمکاران:۲۰۰۵)
بطور خلاصه در عصر حاضر برای توسعه، مدیران بیشتر از آن که به سرمایه فیزیکی و انسانی نیازمند باشند به سرمایه اجتماعی نیاز دارند. مدیران و کسانی که بتوانند سرمایه اجتماعی سازمان را توسعه دهند راه کامیابی شغلی و سازمانی را هموار می سازند. بنابراین با این رویکرد این نتیجه حاصل می شود که سازمان ها از تاکید صرف بر منابع ملموس گذر کرده و به دنبال منابع ناملموس دیگر از جمله سرمایه اجتماعی که شامل اعتماد، مشارکت، شبکه، هنجارها، قانون و توسل به باور ها و ارزش های دینی می باشد هستند.
امروزه سازمان ها اغلب رهبرانی را استخدام می کنند که به سرمایه اجتماعی اعتقاد داشته باشند. بر این اساس مدیرانی که خواهان رشد و بقای شرکت ها هستند سعی دارند فضای سازمانی مبتنی بر سرمایه اجتماعی برای کارکنان فراهم کنند (تایمون، ۲۰۰۳)
سرمایه اجتماعی به عنوان منبع مهمی تلقی می شود که سازمان ها نیازمند توسعه آن هستند تا به مزیت رقابتی و تعالی دست یابند. (آدلر،۲۰۰۲؛ فروغی،۲۰۰۶). در عصر سازمان های دانش مدار، سرمایه اجتماعی یک سازمان از اهمیت زیادی برخوردار است. سرمایه اجتماعی نشانگر منبع جمعی است که در روابط شبکه ای و امور جاری یک سازمان قرار دارد(پوتنام، ۱۹۹۵). با توجه به اهمیت وجود فضای سرمایه اجتماعی در یک سازمان، عواملی که بتواند به بهبود فضای سرمایه اجتماعی در سازمان کمک کند، از اهمیت زیادی برخوردار هستند.
سوالی که مهم به نظر می‏رسد و باید مورد بررسی قرار گیرد، این است که چرا این تحقیق در دانشگاه تربیت مدرس انجام خواهد گرفت؟
دانشگاه تربیت مدرس به عنوان یک دانشگاه پیشرو در آموزش، پژوهش،‌ تولید و ترویج علم نافع است،که هدف اصلی آن تربیت اعضای هیأت علمی و محققان در رشته‌های علمی مورد نیاز دانشگاه‏ها و مراکز آموزش عالی و تحقیقاتی کشور به منظور ارتقای کیفیت علمی و آموزشی و پژوهشی و کمک به گسترش تحصیلات عالی است. و یکی از مهم ترین دانشگاه های دولت محسوب می شود. میزان اعتبارات سالیانه این دانشگاه به طور طبیعی معمولاً بیشتر از دانشگاه های هم ردیف خود می باشد. اهمیت تامین نیروی هیات علمی که از حیاتی ترین نیازهای جامعه است، مهم ترین هدف دانشگاه تربیت مدرس محسوب می شود.
چنانچه فضای سازمانی این دانشگاه مبتنی بر سرمایه اجتماعی نباشد، آسیب های بسیاری برای آن پیش رو خواهد بود. یکی از آسیب های مهم عدم وجود اعتماد میان افراد خواهد بود. چنانچه میان افراد یک سازمان اعتماد وجود نداشته باشد جو همکاری و همیاری از بین خواهد رفت؛ یکی دیگر از آسیب های موجود در نتیجه عدم وجود فضای سرمایه اجتماعی، از بین رفتن شبکه های سازمانی است که منجر به از دست رفتن اهداف تیمی و ارتباطات موثر می شود. به طور خلاصه در نتیجه نبودن فضای سازمانی مبتنی بر سرمایه اجتماعی مشکلات بسیاری برای آن وجود خواهد داشت.
بنابرین محقق درپی پاسخ گویی به این سئوال است که: چه رابطه ای بین سرمایه اجتماعی وتعالی سازمانی دانشگا ه تربیت مدرس وجوددارد؟
۱-۲ سابقه موضوع:
ظاهراً بحث سرمایه اجتماعی، برای اولین بار، قبل از سال ۱۹۱۶، توسط “هانی فان” از دانشگاه “ویریجینای غربی ” (در آمریکا) مطرح شد، اما علی رغم اهمیت آن در تحقیقات اجتماعی، تا سال ۱۹۶۱ که توسط “جین جاکوب” در برنامه ریزی بکار برده شد، شکل جدی به خود نگرفت.
در دهه ۱۹۶۰ بوسیله “رابرت پاتنام” مطالعه ای در باره نقش سرمایه اجتماعی در عملکرد شوراهای منطقه ای ایتالیا انجام گرفت.
در سال ۱۹۶۶ “جیمز کلمن” اولین محققی بود که به بررسی تجربی مفهوم سرمایه اجتماعی و عملیاتی کردن آن پرداخت.
در دهه ۱۹۷۰ توسط “گلن لوری” این بحث وارد عرصه اقتصاد شد.
امروزه دانشمندان و نظریه پردازانی همچون: بن رابرت(۱۹۸۰)،ویلیامسون(۱۹۸۱)، فرانسیس فوکویاما(۱۹۹۰)، و.. . تعاریف متعددی را از سرمایه اجتماعی ارائه کرده اند. (فصیحی،۱۳۸۹).
در سال ۱۹۹۰ توسط “جیمز کلمن” به عنوان بنیادهای اجتماعی در انجمن جامعه شناسی آمریکا حیات دوباره گرفت.
در ایران نیز تحقیقی تحت عنوان طراحی و تبیین مدل سرمایه اجتماعی دانشگاه پیام نور توسط “طاهره فیضی” در دوره دکتری در دانشگاه علامه طباطبایی صورت گرفت، که به بررسی وضعیت سرمایه اجتماعی برای شناسایی عوامل موثر بر سرمایه اجتماعی دانشگاه پیام نور و ارائه مدل جامع سرمایه اجتماعی آن دانشگاه پرداخته است.
“بررسی تاثیر عملکرد سازمان های بخش دولتی بر سرمایه اجتماعی” توسط “علیرضا شیروانی” در رشته مدیریت دولتی صورت گرفته است.
“بررسی سرمایه اجتماعی و کارآفرینی سازمانی در واگن پارس اراک” توسط “مصطفی آشنا” به راهنمایی “محمد سعید تسلیمی” انجام شد که به بررسی میزان رابطه سرمایه اجتماعی با کارآفرینی سازمانی و بررسی نکات قوت و ضعف واگن پارس اراک از بعد سرمایه اجتماعی و کارآفرینی سازمانی پرداخته است.
“نقش سرمایه اجتماعی و فکری در مزیت رقابتی دو شرکت خودرو ساز ایرانی"(ایران خودرو و پارس خودرو) توسط “بهروز قلیچ لی"در دانشگاه تربیت مدرس به راهنمایی"اصغرمشبکی” صورت گرفته است.
“بکارگیری مدل تعالی سازمانی در تحلیل ابعاد فرهنگ سازمانی مراکز خدمات درمانی بیمارستان‏های یزد” توسط “سید حیدر میرفخرالدینی” درسال۱۳۸۷ صورت گرفته است.
“مقایسه نتایج دو بیمارستان تأمین اجتماعی تهران بر اساس الگوی تعالی سازمانی توسط “محمد رضا ملکی” و “احمد رضا ایزدی"صورت گرفته است. این مطالعه مقطعی در دو بیمارستان تأمین اجتماعی البرز کرج و شهدای پانزده خرداد ورامین در سال ۱۳۸۴ انجام شده است
۱-۳ بیان اهمیت انجام تحقیق:
دلایلی که نشان دهنده اهمیت و ضرورت مطالعه رابطه بین سرمایه اجتماعی و تاثیرآن بر عملکرد سازمان ها است عبارتند از:
اول از طریق روابط شبکه ای و تعاملات، سازمان می تواند دستیابی به منابع استراتژیک و مالی را تضمین نماید. دوم سازمان ها می توانند به اطلاعات با کیفیت بالا در مورد فرصت های تولیدی، بازاریابی و تکنولوژیکی دست یابند. (فافچمپس، ۲۰۰۲). برت(۱۹۹۲) پیشنهاد می کند که این مزیت اطلاعاتی می تواند به شکل دستیابی به اطلاعات ارزشمند به صورت کارآمد، سریع تر از دیگر رقبا و دستیابی به فرصت ها از طریق خوشنامی و شهرت باشد.
سوم روابط شبکه ای اجتماعی فرصت های برای کسب دانش و بهره برداری از آن را فراهم می سازد. ( الوانی،۱۳۸۱)
این مزیت ها اهمیت خاصی در دانشگاه تربیت مدرس و سایر دانشگاه های کشور دارد و آن به دلیل سطح بالای عدم اطمینان به علت کمیابی منابع، اطلاعات و دانش است. بنابر این ضرورت و اهمیت دارد تا رابطه بین سرمایه اجتماعی و تعالی سازمانی مطالعه و بررسی گردد.
سرمایه اجتماعی مناسب قادر است تا هزینه های تبادل ها و تعامل ها داخلی سازمانی نظیر جلسه های، کار گروهی و تیمی، قراردادها، کنترل و نظارت از طریق سلسله مراتب و قوانین و مقررات بورکراتیک، را در حد قابل توجهی کاهش دهد. هزینه تعاملات اجتماعی در گروه ها و سازمان هایی که دارای سرمایه اجتماعی مناسب نیستند بالا است و این امر به دلیل بالا رفتن هزینه های نظارت و کنترل و اعمال دستورالعمل های رسمی است که در مجموع موجب فقدان تعالی در سازمان می گردد. هر چه سرمایه اجتماعی یک سیستم اجتماعی مانند دانشگاه تربیت مدرس بیشتر باشد موجب پائین آمدن هزینه های مربوط به این تعاملات رسمی می گردد و موجب اعتماد متقابل و مشارکت و رعایت قوانین و هنجارها، رضایت شهروندان و کارکنان و یا به عبارتی باعث افزایش کیفیت خدمات و در نهایت تعالی سازمان می گردد. (علوی،۱۳۸۰)
وجود سرمایه اجتماعی مناسب در سازمان موجب انتقال دانش بین اعضای گروه ها و در نتیحه بهبود یادگیری سازمانی می شود و سرمایه اجتماعی بالا موجب کاهش نقل و انتقال کارکنان می گردد و از این طریق نیز موجب کاهش هزینه های عمومی و حفظ دانش سازمانی می گردد. ( علوی، ۱۳۸۰)
به طور خلاصه به نظر می رسد رسیدن به اهداف سازمانی و تعالی سازمانی می تواند از رهگذر سرمایه اجتماعی اتفاق بیافتد زیرا این سرمایه موجب استفاده بهینه از کلیه امکانات (سرمایه های فیزیکی و مالی) و نیروهای انسانی می گردد.
۱-۴ بیان اهداف تحقیق:
هدف اصلی تحقیق حاضر شناسایی رابطه سرمایه اجتماعی و تعالی سازمانی در نشگاه تربیت مدرس می باشد.
هدف های فرعی: باتوجه به ابعاد و متغیر های مدل مفهومی، هدف های فرعی این تحقیق به شرح زیر است:

• • شناسایی رابطه میان شاخص های سرمایه اجتماعی و ابعاد تعالی سازمانی

• • شناسایی وضعیت فعلی فضای سرمایه اجتماعی دانشگاه تربیت مدرس

• • شناسایی وضعیت فعلی تعالی سازمانی تربیت مدرس

• • ارائه راهکارها و پیشنهادهایی جهت بهبود وضعیت فعلی دانشگاه تربیت مدرس

۱-۵ چهارچوب نظری: