ج: شاخص فرآیندهای داخلی

1. 1. استفاده از تکنولوژی های جدید

1. 1. موفقیت در کاهش هزینه ها

1. 1. مکانیزم پاسخگویی به شکایات

1. 1. 1. 1. بهره گیری از سیستم برنامه ریزی مناسب برای خطوط

      (( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

1. 1. دریافت به موقع بودجه

1. 1. میزان انتشار اطلاعات در بین پرسنل

د: شاخص رشد و یادگیری

1. 1. تناسب پست های مدیریتی سازمان با تحصیلات و سوابق

1. 1. میزان جابجایی مدیران از طریق کمیسیون

1. 1. میزان توانایی کارکنان سازمان در استفاده از نرم افزارهای تخصصی

1. 1. میزان تناسب سطح تخصصی(میزان تحصیلات)نیروی انسانی با اهداف سازمان

۵-۳-۲ سوال فرعی دوم

• • اهمیت و اولویت بندی هریک از مناظر BSC چگونه است ؟

در پژوهش حاضر به این سوال به دو صورت پاسخ داده شده است.ابتدا از روش محاسبه امتیازات کارت امتیازی متوازن که نشان داده است شاخص مشتری با میانگین ۳٫۳۸ در بالاترین میزان اهمیت قرار دارد و سایر شاخص‌ها نیز بدین شرح اند که شاخص مالی با میانگین ۳٫۲۴ جایگاه دوم، شاخص فرآیندهای داخلی با میانگین ۳٫۱۹ جایگاه سوم، و نهایتا شاخص رشد و یادگیری با میانگین ۳٫۱۳ در جایگاه چهارم قرار دارد.
در روش دوم نیز فرایند ANP نتایج حاصل از BSC را مورد تایید قرار داده است. بدین صورت که شاخص مشتری با ضریب اهمیت ۰٫۵۵در بالاترین میزان اهمیت قرار دارد و سایر شاخص‌ها نیز بدین شرح اند که شاخص مالی با ضریب اهمیت ۰٫۲۸جایگاه دوم، شاخص فرآیندهای داخلی با ضریب اهمیت ۰٫۱۱ جایگاه سوم، و نهایتا شاخص رشد و یادگیری با ضریب اهمیت ۰٫۰۴ در جایگاه چهارم قرار دارد.
۵-۳-۳ سوال فرعی سوم

• • اولویت بندی سازمان های حوزه حمل و نقل شهرداری رشت (تاکسیرانی، اتوبوسرانی، پایانه و حمل و نقل ترافیک) بر اساس عملکرد با بهره گرفتن از روش ANP به چه صورت است؟

نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد که بر اساس روش ANP ،در میان سازمان های حوزه حمل و نقل ترافیک شهرداری رشت ، سازمان حمل و نقل ترافیک با ضریب اولویت ۰٫۵۸ در جایگاه اول، سازمان تاکسیرانی با ضریب اولویت ۰٫۲۵ در جایگاه دوم، سازمان اتوبوسرانی با ضریب اولویت۰٫۱۱ در جایگاه سوم، سازمان پایانه با ضریب اولویت ۰٫۰۵ در جایگاه چهارم قرار دارد.
۵-۴ نتیجه گیری و بحث
مشکلات حمل و نقل در استان گیلان، بالاخص در شهر رشت از دید کارشناسان پوشیده نیست،بدیهی است که بهترین راهکار در این راستا، استفاده بهینه از امکانات، منابع و ظرفیت‌های بالقوه موجود در بخش‌های مختلف سازمان است و دستیابی به این مهم بدون شناخت وافی و کافی مدیران از میزان مطلوبیت و مرغوبیت امکانات، فعالیت‌ها و نتایج عملکردشان در محیط‌های پیچیده و پویای کنونی امکان‌پذیر نمی‌باشد. از این رو پژوهش حاضر با هدف ارزیابی عملکرد سازمان های حوزه حمل و نقل شهرداری رشت بر مبنای BSC و اولویت‌بندی برمبنای ANP صورت پذیرفته است. نتایج حاصل از تحقیق در بخش تکنیک کارت امتیازی متوازن نشان داده است که عملکرد سازمان های حوزه حمل و نقل شهرداری رشت از حد متوسط فراتر رفته و سیر صعودی را طی می‌کند و در عین حال تا حد ایده آل خود فاصله زیادی دارد. چرا که سازمان های حمل و نقل به صورت یک مجموعه واحد در کلیه شاخص های کارت امتیازی متوازن موفق به کسب امتیاز بیشتر از ۳(عملکرد متوسط) گردیده اند(مالی ۳٫۲۴، رشد و یادگیری ۳٫۱۳، فرآیندهای داخلی،۳٫۱۹، مشتری،۳٫۳۸). با این حال در هیچ یک از این شاخص ها این میزان به عدد ۴(عملکرد مطلوب) و ۵(عملکرد ایده آل) نرسیده است.این مطلب حاکی از آن است که استراتژی های این سازمان برای طی سیر صعودی از عملکرد متوسط به عالی، نیازمند بازنگری کارشناسانه می باشد.
نتایج تحقیق همچنین نشان می دهد که خروجی روش ANP حاکی از آن بوده است که شاخص مشتری با ضریب اهمیت ۰٫۵۵ ، بیشترین اهمیت را به زعم کارشناسان در ارزیابی عملکرد سازمان‌های حوزه حمل و نقل شهرداری رشت ایفا می کند، وجود این شاخص در سطح متوسط آسیب بسیاری به نمره عملکرد سازمان ها وارد ساخته است. این بدان معناست که چنانچه سازمان ها قصد بازنگری و اصلاح استراتژی های خود را دارند، ابتدایی ترین و در عین حال موثر ترین اقدام آن‌ها می تواند شاخص های حوزه مشتری را هدف قرار دهد و با توجه به جایگاه دوم شاخص های مالی با ضریب اهمیت ۰٫۲۸، اقدام بعدی متوجه اصلاح در این بعد مهم می گردد. اگر چه نتایج در بعدی دیگر، حاکی از آن است که اصلاح رفتار سازمان در مواجه و به کارگیری درست شاخص های مشتری خود منجر به آوردهای مالی نیز می شود.
نتایج تحقیق همچنین نشان داده است که در میان سازمان های حوزه حمل و نقل ، سازمان حمل و نقل با ضریب اولویت ۰٫۵۸ دارای بالاترین میزان عملکرد بوده است.در تبیین نتایج به دست آمده می توان اذعان داشت که نگاهی به مقایسات زوجی شاخص های کارت امتیازی متوازن در این سازمان نشان می دهد که این سازمان در کلیه شاخص‌ها عملکرد مطلوب تری نسبت به سایر سازمان ها از خود نشان داده است.لذا تکنیک ANP در مرحله ارزیابی این سازمان را به عنوان الگویی ایده آل برای سایر سازمان ها معرفی کرده است.
همچنین یافته های حاصل از اولویت بندی زیر شاخص های مالی نشان داده است که در میان ۶ زیر شاخص(تناسب بودجه با حجم فعالیت های سازمان، حد دقت لازم در برآورد هزینه فعالیت ها، جذب منابع تخصیص یافته ،میزان افزایش درآمد،میزان ضایعات سازمان و هزینه اجرایی خدمات برای هر مسافر) زیر شاخص جذب منابع تخصیص یافته با ضریب اهمیت ۰٫۴۲ درصدی بالاترین اولویت را به خود اختصاص داده است که در تبیین نتیجه به دست آمده می توان عنوان داشت که چنانچه منابع تخصیص سافته با مدیریت صحیح به درستی جذب و بهره گیری شوند، خود منجر به کاهش هزینه فعالیت ها و افزایش درآمد سازمان ها خواهد شد. همچنین در زیر شاخص مشتری مشاهده شده است که بالاترین ضریب اهمیت را سطح مطلوبیت دریافت خدمات توسط مشتریان با ضریب ۰٫۴۸ به خود اختصاص داده است و بیانگر این مطلب مهم است که، چنانچه مشتریان خدماتی را که دریافت می کنند از آن راضی باشند،اعتمادشان به سازمان مزبور بیشتر شده و این خود منجر به ارتقای عملکرد آن سازمان می گردد. در بعد فرآیندهای داخلی نیز شاخص بهره گیری از سیستم برنامه ریزی مناسب برای خطوط بالاترین ضریب اهمیت(۰٫۴۷) را به خود اختصاص داده است که مبین آن است که اگر سازمان ها از سیستم برنامه ریزی مناسب برخوردار باشند موفق به کاهش هزینه ها و پاسخگویی بهتر به مشتریان خود خواهند شد. در نهایت اولویت بندی زیر شاخص‌های رشد و یادگیری بالاترین میزان اهمیت را برای شاخص تناسب پست های مدیریتی سازمان با تحصیلات و سوابق با ضریب اهمیت ۰٫۵۹ قائل شده است و بیانگر آن است که به زعم کارشناسان مدیریت و تجربه و تحصیلات مرتبط وی در زمینه کاری می تواند سازمان های حمل و نقل شهرداری رشت را در عملکرد هرچه بهتر آن یاری رساند.
لازم به ذکر است که پژوهش حاضر در حوزه حمل و نقل و با تکنیک ترکیبی BSC و ANP ، برای اولین بار در شهرداری رشت صورت پذیرفته است و جنبه نوآوری پژوهش حاضر می‌باشد لذا امکان مقایسه نتایج تحقیق با سایر تحقیقات برای محقق وجود نداشته است.
۵-۵ پیشنهادات اجرایی تحقیق
با توجه به نتایج به دست آمده و تحلیل های صورت گرفته در شاخص های کارت امتیازی متوازن در سازمان های حوزه حمل و نقل شهرداری رشت،بر اساس چهار شاخص کارت امتیازی متوازن، پیشنهادات بر اساس اهمیت و اولویت مناظر چهارگانه طبقه ‌بندی شده است:
۵-۵-۱ بر اساس بهبود شاخص مشتری

• • افزایش اطلاع رسانی صحیح و به موقع به شهروندان در ارتباط با خدمات ویژه حمل و نقل

• • حداقل سازی زمان ارائه خدمات به مشتریانی با بهره گیری از سیستم های حمل و نقل سریع السیر

• • برون سپاری تصدی بخشی از فعالیتها جهت ارائه خدمات متنوع ومطلوب مثل تاکسی بیسیم بانوان و…

۵-۵-۲ بر اساس بهبود شاخص مالی

• • متناسب سازی بودجه اختصاص به سازمان ها بر اساس حجم فعالیت ها و نتایج به دست آمده از ارزیابی عملکرد

• محاسبه دقیق هزینه های اجرایی خدمات برای هر مسافر بر اساس تکنیک های آماری

«وَأَقْبَلَ بَعْضُهُمْ عَلَى بَعْضٍ یَتَسَاءلُونَ (الصافات/۲۷)؛و بعضى روى به بعضى دیگر مى‏آورند [و] از یکدیگر مى‏پرسند».
۲-۳-۲-ج- سؤال به مفهوم درخواست واقعی و احتیاج (سألتموه)
«وَآتَاکُم مِّن کُلِّ مَا سَأَلْتُمُوهُ وَإِن تَعُدُّواْ نِعْمَتَ اللّهِ لاَ تُحْصُوهَا إِنَّ الإِنسَانَ لَظَلُومٌ کَفَّارٌ (ابراهیم /۳۴)؛و از هر چه از اوخواستید به شما عطا کرد و اگر نعمت‏خدا را شماره کنید نمى‏توانید آن را به شمار درآورید قطعا انسان ستم‏پیشه ناسپاس است».
۲-۳-۲-د- سؤال به مفهوم سؤال از عطاء (اسالکم)
«قل لا اسئلکم علیه اجرا الا الموده فی القربی (الشوری/۲۳)یعنی: بگو به ازای آن [ رسالت ] پاداشی از شما خواستار نیستم مگر دوستی درباره خویشاوندان».
۲-۳-۲-ه- سؤال به مفهوم سؤال از علم (یسئلونک)
«وَیَسْأَلُونَکَ عَنِ الرُّوحِ قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّی وَمَا أُوتِیتُم مِّن الْعِلْمِ إِلاَّ قَلِیلاً (الإسراء/۸۵)؛و در باره روح از تو مى‏پرسند بگو روح از [سنخ] فرمان پروردگار من است و به شما از دانش جز اندکى داده نشده است».
۲-۳-۲-و- سؤال به مفهوم سؤال از عمل (مسئولون)
«وَقِفُوهُمْ إِنَّهُم مَّسْئُولُونَ (الصافات/۲۴)؛و بازداشتشان نمایید که آنها مسؤولند».
ارتباط سؤال با دعا
اگر سؤال و درخواست، از خدا باشد همان مفهوم دعا را خواهد داشت و این مسالت از خدا، مصداقی از دعاست و می تواند به عنوان دعا نیز مطرح باشد که انسان دعا می کند تا به خواسته اش برسد.
۲-۳-۳- فرق دعا و سؤال:
سؤال و مسالت مقارن خضوع و فروتنی است و به این دلیل گفته اند که سؤال از طرف کسی است که مقامش از تو پایین تر باشد ولی امر از طرف شخص بالاتر و طلب از طرف کسی است که رتبه اش مساوی طرف مقابل است.دعا اگر برای خداوند باشد پس آن مسألتی است که باید با خضوع و تضرع باشد و اما اگر برای غیر خدا باشد باید بدون تضرع باشد. (عسکری،۱۹۷۷،ص۲۹). علامه طباطبایی در این رابطه می نویسد: «کلمه دعا و دعوت به معنای این است که دعا کننده نظر دعا شده را به سوی خود جلب کند و کلمه سؤال به معنای طلب فایده و یا زیادتر کردن آن از ناحیه مسئول است تا بعد از توجیه نظر او حاجتش برآورده شود پس سؤال به منزله نتیجه و هدف است برای دعا، این معنای سؤال، جامع همه موارد سؤال از قبیل سؤال از علم، خبر و سؤال از عطا است، خداوند چیزی را که زبان در آن دخالت ندارد سؤال نامیده است» (طباطبایی،۱۳۶۶،۲/۴۰-۴۲). بنابراین کلمه سؤال در جایی اطلاق می شود که بنده از خدای خویش چیزی بخواهد اعم از اینکه با واژه سؤال مطرح شود یا خیر، اما دعا هم براین گونه خواستن ها اطلاق می شود و هم بر غیر طلب و خواستن. بنابراین نسبت بین دعا و سؤال به اصطلاح منطقیین عموم و خصوص مطلق است.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۲-۴- طلب:
۲-۴-۱- معنای لغوی طلب:
لغت پژوهان این واژه را به خواستن و جستجو کردن معنا کرده اند. ابن فارس این لغت را چنین معنا می کند: «الطاء و اللام و الباء اصل واحد یدل علی ابتغاء الشیء » یعنی: طلب یک معنای اصلی دارد که بر جستجوی شیء دلالت می کند. (ابن فارس،۱۴۰۴،۳/۳۸۷). در نظر برخی دیگر طلب عبارت است از:« محاوله وجدان الشیء و اخذه» (ابن منظور،۱۳۶۳،۱/۲۳۴وراغب،۱۴۰۴،ص۳۶۸وفراهیدی،۱۴۱۴،ص۴۵).الطلبه: ما کان عند آخر من حق تطالبه به؛یعنی شخص حق خود را که نزد دیگری است بخواهد.والمطالبه: مصدر طلب است که به معنای طلب کردن همیشگی حق می باشد.(ابن منظور،۱۳۶۳،۱/۲۳۴و فراهیدی،۱۴۱۴،ص۴۵).
زمخشری در این باره می نویسد: « عده ای این واژه را برای غیر انسان از قبیل اشیاء استعمال می کنند مثلا وقتی که چراغ بخواهد خاموش شود می گویند: «السراج یطلب ان یطفی» که نمونه آن را نیز در قرآن داریم. (جوهری،۱۳۸۰،ص۷۹).
۲-۴-۲- کاربردهای گوناگون واژه طلب در قرآن:
۲-۴-۲-الف- طلب به مفهوم به دست آوردن
«اوْ یُصْبِحَ مَاؤُهَا غَوْرًا فَلَن تَسْتَطِیعَ لَهُ طَلَبًا (الکهف/۴۱)؛ یا آب آن [در زمین] فروکش کند تا هرگز نتوانى آن را به دست آورى».
۲-۴-۲-ب- طلب به مفهوم جستجو و خواستن
«إِنَّ رَبَّکُمُ اللّهُ الَّذِی خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ فِی سِتَّهِ أَیَّامٍ ثُمَّ اسْتَوَى عَلَى الْعَرْشِ یُغْشِی اللَّیْلَ النَّهَارَ یَطْلُبُهُ حَثِیثًا (الاعراف/۵۴)؛در حقیقت پروردگار شما آن خدایى است که آسمانها و زمین را در شش روز آفرید سپس بر عرش [جهاندارى] استیلا یافت روز را به شب که شتابان آن را مى طلبد مى‏پوشاند».
۲-۴-۲-ج- طلب به مفهوم خواهنده
«یَا أَیُّهَا النَّاسُ ضُرِبَ مَثَلٌ فَاسْتَمِعُوا لَهُ إِنَّ الَّذِینَ تَدْعُونَ مِن دُونِ اللَّهِ لَن یَخْلُقُوا ذُبَابًا وَلَوِ اجْتَمَعُوا لَهُ وَإِن یَسْلُبْهُمُ الذُّبَابُ شَیْئًا لَّا یَسْتَنقِذُوهُ مِنْهُ ضَعُفَ الطَّالِبُ وَالْمَطْلُوبُ (الحج/۷۳)؛ اى مردم مثلى زده شد پس بدان گوش فرا دهید کسانى را که جز خدا مى‏خوانید هرگز [حتى] مگسى نمى‏آفرینند هر چند براى [آفریدن] آن اجتماع کنند و اگر آن مگس چیزى از آنان برباید نمى‏توانند آن را بازپس گیرند طالب و مطلوب هر دو ناتوانند».
۲-۴-۲-د- طلب به مفهوم مورد طلب
آیه فوق که همین ۴مورد در قرآن مجید آمده است.
۲-۴-۳- ارتباط طلب با دعا
طلب را می توان مقدمه دعا دانست، چراکه تا این حالت و احساس در انسان ایجاد نشود چه بسا خدا را از صمیم قلب نخواند واین انگیزه ای قوی برای دعا می باشد و اگر این طلب و درخواست از خدا باشد خود مفهوم دعا را خواهد داشت.
۲-۴-۴- فرق سؤال و طلب
طلب صفتی نفسانی است که قائم به نفس می باشد و احتیاجی به آشکار کردن ندارد، همان گونه که در طلب کمال، نیازی به ظهور آن نیست و در آن الزام وجود دارد [ یعنی طلب را نمی توان از طالب جدا کرد ]، اما سؤال این طور نیست و الزامی نیز ندارد. (مصطفوی،۱۳۵۱،۵/۵۴۳). سؤال قولی و فعلی است و سؤال درخواست جواب است حال چه با زبان و چه با اشاره، اما طلب گاهی نیاز به جواب دارد و گاهی نیاز ندارد.هر سؤالی، طلب است ولی هر طلبی سؤالی نیست.(الجزایری،۱۳۸۰،ص۱۱۲).
۲-۵-استغفار:
۲-۵-۱- معنای لغوی استغفار:
این واژه مصدر باب استفعال از «غفر» است. «اصل غفر التغطیه و الستر» معنای «غفر» همان پوشاندن گناه است. (ابن فارس،۱۴۰۴،۴/۳۸۹وابن منظور،۱۳۶۳،۵/۲۳۰و الجزایری،۱۳۸۰،ص۱۳۴). «استغفرالله من ذنبه فغفر له ذنبه فغفره و غفرا و غفرانا» از خدا برای گناهش طلب مغفرت، غفر و غفران کرد و خداوند نیز گناه او را آمرزید. (ابن فارس،۱۴۰۴،۴/۳۸۹وابن منظور،۱۳۶۳،۵/۲۴۸والجزایری،۱۳۸۰،ص۱۳۴).
راغب در مفردات می نویسد: «غفران و مغفرت خدا این است که خدا بنده اش را از چشیدن عذاب حفظ کند و استغفار طلب مغفرت و آمرزش است هم قولی و هم فعلی» (راغب،۱۴۰۴، ص۲۱۰). «غفور» و «غفار» که از مشتقات استغفار هستند، صیغه مبالغه بوده و به معنای بسیار آمرزنده می باشد. از دیگر مشتقات آن «تغافرا» است. دعا کل واحد منهما لصاحبه بالمغفره؛«تغافرا» موقعی استعمال می شود که دو دست برای یکدیگر طلب آمرزش کنند. (ابن منظور،۱۳۶۳،۵/۲۳۰) وقتی لباس «پرزه» برآورد «غفر الثوب» گفته می شود، چون پرزه، ظاهر لباس را می پوشاند. (ابن فارس، ۱۴۰۴،۴/۵۴۳ و فراهیدی،۱۴۱۴،ص۱۲۴) برای لباسی که به علت تیره بودن رنگ، کثیفی را بپوشاند، «غفر الثوب» نیز به کار می رود. (راغب،۱۴۰۴،ص۲۱۰ و زمخشری۱۴۱۴،ص۲۱۲).
۲-۵-۲- کاربردهای گوناگون واژه استغفار در قرآن
۲-۵-۲-الف- استغفار به مفهوم آمرزش خواستن از شرک
«وَاسْتَغْفِرُواْ رَبَّکُمْ ثُمَّ تُوبُواْ إِلَیْهِ إِنَّ رَبِّی رَحِیمٌ وَدُودٌ (هود/۹۰)؛و از پروردگارتان آمرزش بخواهید سپس به درگاه او توبه کنید که پروردگار من مهربان و دوستدار [ بندگان ] است». تفلیسی می گوید: منظور از استغفار در این آیه، استغفار از شرک است.(تفلیسی،بی تا،ص۱۸). البته مفسران آن را مختص به شرک ندانسته اند؛مثلا در تفسیر مجمع البیان فقط مسئله آمرزش مطرح شده است. (طبرسی،۱۳۵۸،۵/۲۴۲). علامه طباطبایی می گوید: منظور از استغفار طلب آمرزش از گناهان است. (طباطبایی،۱۳۶۳،۱۰/۳۷۳)؛در تفسیر جامع البیان آمده که در این آیه استغفار از ذنوب بین انسان و خدا، از عبادت الهه و اصنام تذکر داده شده است، یعنی پرستش بت ها خود نوعی گناه به شمار آمده است. (طبری،۱۳۷۳،۱۲/۱۰۵) بنابراین نمی توان استغفار از گناه را از استغفار از شرک جدا دانست.
۲-۵-۲-ب- استغفار به مفهوم آمرزش خواستن از گناه
«یُوسُفُ أَعْرِضْ عَنْ هَذَا وَاسْتَغْفِرِی لِذَنبِکِ إِنَّکِ کُنتِ مِنَ الْخَاطِئِینَ (یوسف/۲۹)؛اى یوسف از این [پیشامد] روى بگردان و تو [اى زن] براى گناه خود آمرزش بخواه که تو از خطاکاران بوده‏اى». برخی این دو وجه را از هم تفکیک کرده (تفلیسی،ص۱۸) در حالی که در قسمت قبلی گفته شد که نمی توان این دو مورد را از هم تفکیک نمود، زیرا شرک خود نوعی گناه به شمار می آید و گناه بر موارد زیادی قابل اطلاق است.
۲-۵-۲-ج- استغفار به مفهوم نماز گزاردن
«وَبِالْأَسْحَارِ هُمْ یَسْتَغْفِرُونَ (الذاریات/۱۸)؛و در سحرگاهان [از خدا] طلب آمرزش مى‏کردند». در این باره ابن جریر طبری دو نظر را مطرح می کند، استغفار از گناهان و نماز خواندن. (طبری،۱۳۷۳،۲۶/۲۰۰).
نظر علامه طباطبایی بر این است که: منظور طلب آمرزش از گناه در سحر می باشد. (طباطبایی،۱۳۶۳ ،۱۸/۳۶۹). شیخ طبرسی از قول مجاهد و کلبی نقل می کند که اینان سحرها نماز می خوانده اند، زیرا نمازی که در سحرها می خوانده اند، نوعی طلب آمرزش از سوی آنان است. (طبرسی،۱۳۵۸،۹/۱۹۸).
۲-۵-۲-د- استغفار به مفهوم بسیار آمرزنده (غفار)
«فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ إِنَّهُ کَانَ غَفَّارًا (نوح/۱۰)؛و گفتم از پروردگارتان آمرزش بخواهید که او همواره آمرزنده است»خداوند«کثیر المغفره» است که بندگانش را مورد آمرزش قرار داده و علاوه بر آن مغفرتش نیز مستمر است.
۲-۵-۳- ارتباط استغفار با دعا
استغفار خود نوعی دعا بوده که مقدمه دیگر دعاها نیز می باشد، چرا که انسان از دعا کردن و خواندن خدا باید از گناهان خود توبه کرده و آمرزش بخواهد تا بتواند حاجت های خود را بر زبان آورد. کسی که از اطاعت خدا سرپیچی می کند، چطور می تواند فقط در مشکلات و سختی ها او را بخواند به خصوص که دوری از گناه تاثیر زیادی در استجابت دعا دارد که عکس آن نیز صادق بوده و گناه باعث عدم استجابت دعا می شود ولی در عین حال استغفار، خود نوعی دعاست که شخص گناه کار از خدای می خواهد قلم عفو برگناهانش کشیده، از سر تقصیر او درگذرد.
۲-۶- اجابت و استجابت
۲-۶-۱- معنای لغوی اجابت واستجابت
«اجابت» و «استجابت» از ریشه «جوب» به معنای قطع کردن و بریدن می باشد. الجوب: قطعک الشیء کما یجاب الجیب (فراهیدی،۱۴۱۴،ص۱۴۵وراغب،۱۴۰۴،ص۱۲۶) بریدن و قطع کردن چیزی همانند بریدن یقه و گریبان را «جوب» گویند. فعل ماضی آن «جاب» است، مثل: جاب الثوب و اجتابه: قطعه. از مشتقات آن «الجواب» به معنای «ردید الکلام» برگرداندن کلام است که جمع آن «الجواب» می باشد.(ابن منظور، ۱۳۶۳،۱/۱۲۳). فعل آن از باب «افعال» اجاب یجیب به معنای پاسخ دادن و جواب دادن است.(زمخشری، ۱۴۱۴،ص۵۴۳وابن منظور،۱۳۶۳،۱/۱۲۳). مصدر آن «اجابه» است که همان برگرداندن کلام است. اجابت و استجابت به یک معنا هستند که در استجابت طلب اجابت و پاسخ مورد نظر است.(طبرسی،۱۴۰۶،۲/۵۳۸). اجابت از جوب به معنای بریدن است و جواب را از آن جهت جواب گویند که سخن گوینده با آن قطع می شود، جواب از دهان گوینده جدا شده و به گوش شنونده نمی رسد لکن مختص به کلام بازگردیده است نه کلام اول. گفته شده استجابت به معنای اجابت است و حقیقت آن مهیه شدن برای جواب است ولی چون مهیا شدن در اغلب موارد از اجابت منفک نیست، استجابت را اجابت نیز گفته اند.(راغب،۱۴۰۴،ص۴۶۷).
اگر در آیاتی مانند آیه شریفه «وَیَوْمَ یَقُولُ نَادُوا شُرَکَائِیَ الَّذِینَ زَعَمْتُمْ فَدَعَوْهُمْ فَلَمْ یَسْتَجِیبُوا لَهُمْ (الاسراء/۵۲)؛ و [ یاد کن] روزی را که [خدا] می گوید آن هایی را که شریک من می پنداشتید ندا دهید پس آن‌ها را بخوانند [ ولی ] اجابتشان نکنند». جنبه منفی استجابت آمده، به خاطر عدم تحقق انتظارشان از شرکاء است؛چراکه این ها قدرتی بر اجابت ندارند، اما اجابت می تواند با مخالفت باشد و نباید حتما با قبول و موافقت همراه باشد. (الجزایری،۱۳۸۰، ص۲۹).

کز ایدر برو زود روشن روان
بگویش گه ما را چه آمد به سر …
کجا خستگان را کند تن درست
سزد گر فرستی هم اکنون به پی
(همان: ۲۴۱تا۲۴۲)

از متن اینطور استنباط می شود که نوشیدن افشره هوم سبب مستی می‌شده است. اگرچه این موضوع می تواند نشان دهنده قدرت ماورایی هوم باشد، از سویی می توان احتمال داد افشره هوم به همراه ماده دیگری چون «می» نوشیده می شده که قبلا به آن اشاره شد.» (همان: ۱۷۷)
شراب هوم
علاوه برقائل بودن خاصیت درمانی و استقامتی برای درخت هوم، این درخت نمادهای دیگری نیز دارد. برای مثال «شراب هوم خاصیت درمان بخش و غم زدایی دارد. درباره قدرت افشره هوم آمده است : نوشیدن آن مستی نیایش معنوی را گاهی به نوعی بی خودی و مستی خطرناک مبدل می کرد و موجب زد و خوردها و کشمکش ها و خود آزاری‌هایی می شد، از این رو زرتشت نوشیدن آن را در جشن های مذهبی برای پیروان خود ممنوع کرد. شراب در شاهنامه دو نوع است یکی شراب معمولی که از میوه درخت تاک به دست می آید و باعث سرخوشی کوتاه مدت می شود و دیگری شرابی است که قدرت غم زدایی زیادی دارد تا جایی که انسان را از مصیبت های بزرگ می رهاند. به نظر می رسد این همان شراب هوم است.» (همان، ۱۳۸۹: ۱۷۹)
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

«نمونه دیگر کاربرد هوم در داستان اسفندیار است. رستم به توصیه سیمرغ تیر گز را در شراب پرورش می دهد و سپس به چشم اسفندیار می زند. اگرچه پیشینیان برای شراب خاصیت دوگانه قائل بودند و در ادبیات باستانی ما و جهان، شراب ماده رمز آلودی بوده که خاصیت متعارض زندگی بخش و مرگ آور داشته است.» (اسلامی ندوشن، ۱۳۷۴: ۵۷) «لذا این قوت نیروبخشی افشره هوم است که سبب ایجاد نیروی برتری و شگفت آور در تیر رستم و مرگ اسفندیار رویین تن می گردد و این موضوع نشان دهنده درمان نباتی هوم و افشره آن است. آنچه به رودابه داده می شود تا مست گردد، شراب هوم است که سبب بی هوشی رودابه می شود و این فرصت را در اختیار موبدان قرار می دهد تا پهلوی او را بشکافند:

بیاور یکی خنجر آبگون
نخستین به می ماه را مست کن
بکافد تهیگاه سرو سهی

یکی مرد بینادل پرفسون
ز دل بیم و اندیشه را پست کن
نباشد مر او را ز درد آگهی
(فردوسی، شاهنامه: ۲۳۷و۲۳۸)

هوش بری از مهمترین ویژگی های افشره هوم است نمونه دیگر این ویژگی در هفت خان اسفندیار دیده می شود. اسفندیار برای آگاهی از خان ها و مراحل دشواری که در راه دارد به گرگسار شراب می دهد و گرگسار را از خود بی خود می کند و او خان بعدی را برای اسفندیار شرح می دهد» (موسوی و مددی، ۱۳۸۹: ۱۷۹):

سه جام می لعل فامش بداد
بدو گفت کای مرد بدبخت خوار

چو آهرمن از جام می گشت شاد
که فردا چه پیش آورد روزگار
(فردوسی، شاهنامه: ۱۷۳)

۴-۴-۹) کرم هفتواد
یکی از زیباترین و پیچیده ترین روایات شاهنامه داستان کرم هفتواد است که بسیاری از کنار آن گذشته اند و برخی نیز در شرح آن به بازنویسی داستان اکتفا کرده اند. بعضی تلاش کرده اند تا مصداقی واقع گرایانه برای این روایت بیابند زیرا وجود یک داستان رمزی را در بخش تاریخی موجه نمی دانند، داستان با توصیف شهر کجاران (نام شهری است در ساحل خلیج فارس) آغاز می شود که مردمانی نیک دارد زیرا هر کس از عرق جبین نانی حاصل می کند و روزگار می گذراند.
«در شهر کجاران مردی به نام هفتواد زندگی می کند که هفت پسر دارد به همین دلیل او را به این نام می خوانند:

بـه نظر شـهید مطهری(ره) مهریه پاسخی بـه نیـاز فطری زن و مرد اسـت: “این که گفته‌اند مرد چیزی را به عنوان صداق قرار دهد، بر اساس همین اصل و ناموس است، یعنی زن باید در مقامی خودش را معرفی کند که بگوید این تو [مرد] هستی که به من نیاز داری و نه من به تو و جنس مرد باید در شکلی ظاهر شود که اوست که باید چیزی به زن نثار کند تا زن در مقابل او آری بگوید. مرد باید به او هدیه ببخشد.”^[۱۰]
قرآن کریم با لطافت و ظرافت بی نظیری می گوید: “و آتوا النساء صدقاتهن نحله"(سوره نساء/آیه ۴) یعنی کابین زنان را که به خود آنها تعلق دارد (نه به پدران یا برادران آنها) و عطیه و پیشکشی است از جانب شما به آنها به خودشان بدهید.
قرآن کریم در این جمله کوتاه به سه نکته اساسی اشاره کرده است. اول اینکه با نام ” صدقه ” (به
ضم دال) یاد کرده است نه با نام مهر، صدقه از ماده صدق است و بدان جهت به مهر صداق یا صدقه گفته می شود که نشانه راستین بودن علاقه مرد است، بعضی مفسرین مانند صاحب کشاف به این نکته تصریح کرده اند.
همچنانکه بنا به گفته ی راغب اصفهانی در مفردات غریب القرآن علت اینکه صدقه (به فتح دال) را صدقه گفته اند این است که نشانه صدق ایمان است.
دیگر اینکه با ملحق کردن ضمیر (هن) به این کلمه می خواهد بفرماید که مهریه به خود زن تعلق دارد نه پدر و مادر، مهر مزد بزرگ کردن و شیر دادن و نان دادن به او نیست.
سوم اینکه با کلمه ” نحله ” کاملا تصریح می کند که مهر هیچ عنوانی جز عنوان تقدیمی و پیشکشی و عطیه و هدیه ندارد. یکی از مسلمات دین اسلام این است که مرد حقی به مال زن و کار زن ندارد، نه می تواند به او فرمان دهد که برای من فلان کار را بکن، و نه اگر زن کاری کرد که به موجب آن کار ثروتی به او تعلق می گیرد مرد حق دارد که بدون رضای زن در آن ثروت تصرف کند، و از این جهت زن و مرد وضع مساوی دارند.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

نحله به کسر “ن” در معانی، هدیه، آیین، مذهب و عقیده آمده است. بعضی از فقها نحله را همان مهریه می دانند و با استناد به آیه چهارم سوره نساء “و اتواالنّساء صدقاتهنّ نحله” مهریه را به بخششی از سوی مرد برای زن می دانند.
مهریه‌ی زن، نحله و عطای خداوند است که به او داده شده است و مرد هیچ منتی بر او ندارد، مالی است که خداوند به زن عطا فرموده و بر عهده‌ی مرد قرار داده تا به او بدهد، مگر آنکه با رغبت و میل چیزی از آنرا به مرد ببخشد.^[۱۱]
گفتیم که مهریه عطیه‌ی الهی و مال خاص زن است و هیچ کس بی رضای او حق تصرف در آن ندارد، امام صادق (ع) در این باره می فرمایند: “پیغمبر اکرم(ص) فرمودند: خداوند هر گناهی را در روز قیامت می بخشد مگر مهریه ی زن را که اگــر به او نداده باشند و کسی را که مزد کارگر خود را خورده باشد و کسی را که آزادی را فروخته باشد.”^[۱۲]
به مالی که مرد در هنگام وقوع عقد نکاح به زوجه خود می‌پردازد یا مکلف به پرداخت آن می‌شود، مهریه می گویند. خداوند در قرآن می فرماید: “زنانى را که از آنها تمتع مى‏گیرید واجب است که مهرشان را بدهید” (نساء، ۲۶).
مهر یا مهریه یا صداق، تعهد مالی است که شوهر به هنگام وقوع عقد ازدواج، پرداخت آن را به همسر خود بر عهده می گیرد و مکلف است بلافاصله پس از امضای قرارداد ازدواج، هر لحظه که زن مطالــبه کند، آن را بپردازد. بر اساس ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی به مجرد عقد، زن مالک مهر می شود و می تواند هر نوع تصرفی که بخواهد درآن بنماید.
در قانون مدنی تعریفی از مهر ارائه نشده ولی ماده ۱۰۷۸ ق.م در مورد مهر چنین می گوید:
“هر چیزی را که مالکیت داشته باشد و قابل تملک نیز باشد می توان مهر قرار داد”
بنابراین اشیای فاقد وصف مذکور، صلاحیت مهر واقع شدن را ندارند و می دانیم که مال دارای ارزش اقتصادی است.
وصف مالیت مذکور در تعریف می تواند حداقل مهر را تعیین کند. هر چند که بسیار اندک باشد ولی حداکثر برای آن منظور نشده و مقدار آن تابع اراده ها یا عرف و اوضاع و احوال است. همین خصوصیت یعنی نداشتن حداکثر ابتلای موجود را رقم زده است.
و ماده ۱۰۸۰ ق.م مقرر می دارد:
تعیین مهر منوط به تراضی طرفین است.
و طبق ماده ۱۰۸۲ ق.م مقرر می دارد:
به مجرد اینکه زن مالک مهر می شود و می تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید.
بنابراین با توجه به تعاریف ذکر شده و موارد قانونی می توان مهر را اینگونه تعریف کرد:
” مهر عبارت از مقدار مالی است که با توافق زوجین مشخص می شود و به محض وقوع عقد به ملکیت زن درمی آید و مرد به صورت نقد یا تعهد به ذمه ملزم به پرداخت آن می شود.
البته باید توجه داشت که اگر مهر عین معین باشد از لحظه عقد به ملکیت زن درمی آید ولی اگر مهر کلی باشد یعنی مال در ذمه شوهر باشد برای مثال: ۵ سکه طلا باشد مالکیت زن مستقر نمی شود مگر اینکه شوهر مشخص نماید و بگوید این ۵ سکه مهر  همسرش می باشد در این صورت مالکیت زن استقرار می یابد.”^[۱۳]
۱-۳- انواع مهریه
با مطالعه مطالب مربوط به مهر در قانون مدنی و منابع فقهی درمی یابیم که انواع مختلفی از مهریه را می توان مورد نظر قرار داد.^[۱۴]
منشأ این تقسیم بندی هیأت آن و حالاتی است که نوع خاصی از مهریه در آنها واجب می شود که هر یک را به طور مفصل شرح خواهیم داد.
بنابراین در فقه و قانون مدنی مهر بر سه قسم است:
۱-۳-۱- مهر المسمی و شرایط آن
۱-۳-۱-۱-مهر المسمی
“در اصطلاح مهری که در عقد نکاح معین می گردد مهرالمسمی نامند”^[۱۵]
مهرالمسمی مقدار مهریه ای است که ضمن عقد نکاح مورد توافق و رضایت عروس و داماد قرار می گیرد و مرسوم است که زن و شوهر در ضمن عقد درباره میزان نوع مهریه به توافق می رسند و می پذیرند که در ازدواجشان مهر قرار داده شود. به اینگونه مهریه که در حین انعقاد عقد یا پس از آن به تراضی
(رضایت) زن و مرد معین می شود در اصطلاح حقوق« مهر المسمی» گفته می شود. و تعریف دیگر اینکه مالی معین است که به هنگام عقد ازدواج یا پس از آن با توافق طرفین یا نمایندگان آنها تعیین می‌شود. این مال ممکن است عین باشد، مانند خانه معیّن، یا منفعت، مانند اجاره‌ بهای خانه معین، یا عمل باشد دارای ارزش عقلی و شرعی، مانند تعلیم فن، و یا حق مانند دین شخص ثالث.
اگر عین معین باشد باید در زمان عقد ازدواج موجود باشد. مثلاً مهرالمسمی ممکن است یک خانه یا یک باغ موجود معین باشد. بطورکلی هر چه بتواند به ملکیت انسان درآید می تواند بعنوان مهر قرار گیرد.
چنانچه ماده ۱۰۷۸ ق.م در این باره می گوید:” هر چیزی را که مالکیت داشته باشد و قابل تملک نیز باشد می توان مهر قرار داد.”
۱-۳-۱-۲- شرایط مهرالمسمی
الف - مالیت داشته باشد.
مالیت داشتن چیزی عبارت از آن است که در بازار اقتصادی دارای ارزش معاوضه باشد.
مانند: زمین، گندم، و امثال آن.
بنابراین پول نقد، زینت آلات، زمین زراعی، حیوان، کالای تجاری و تمام چیزهایی که دارای ارزش اقتصادی است اگر بعنوان مهر قرار گیرد صحیح است.
ب- قابل تملک باشد.
یعنی مورد مهر، مالی باشد که زن بتواند آن را مالک شود.
در تحریر الوسیله  نیز به این مطلب اشاره شده است:
“هر آنچه که مسلمان آن را مالک شود صحیح است آن را مهر قرار دهد خواه عین باشد یا دین یا منفعت عین مملوکی از خانه، یا زمین(مزرعه) یا حیوان باشد و صحیح است که منفعت شخص آزادی مهر قرار داده شود، مانند تعلیم صنعت و مانند آن از هر عمل حلالی.”^[۱۶]
ج- منفعت عقلایی و مشروع داشته باشد.
مورد مهر، باید دارای منفعت عقلایی و مشروع باشد اگرچه این دو شرط از شرایط صحت مهر نباشد ولی با بهره گرفتن از مواد ۳۴۸ و ۱۰۷۸ ق.م که مالیت داشتن و قابلیت تملیک را از شرایط مهر شمرده اند می توان نتیجه گرفت که هر چیزی که منفعت عقلایی نداشته باشد و در شرع اسلام دارای قیمت مالی نباشد قابلیت تملیک را نخواهد داشت. بنابراین چیزهایی مانند: مواد مخدر، مشروبات الکلی، آلات لهو، و اشیاء و املاک غصبی که فروش یا استعمال آن از نظر قانونی و شرعی ممنوع شده باشد را نمی توان مهر زن قرار داد.^[۱۷]
د- مهر باید معلوم باشد.
ماده ۲۱۶ ق.م می گوید:« مورد معامله باید مبهم نباشد مگر در موارد خاصه که علم اجمالی به آن کافی است.»
ماده فوق در تمام عقود و معاملات جاری می گردد. مهر نیز تابع احکام معاملات است.
ماده ۱۰۷۹ ق.م نیز در این موارد بیان می دارد:« مهر باید بین طرفین تا حدی که رفع جهالت آنها بشود معلوم باشد.
معلوم بودن مهر به معلوم بودن مقدار و جنس و وصف است. چنانچه ماده ۳۲۴ ق.م مقرر می دارد:
” تعداد و جنس و وصف مبیع باید معلوم باشد…”
معلوم شدن مهر برای طرفین در مورد اعیان: خانه و باغ بوسیله مشاهده است.
اما در مورد چیزهایی که معلوم شدن آنها با مشاهده امکان پذیر نیست مانند: گندم، آهن، زمین و امثال آن باید بوسیله وزن یا کیل یا عدد یا ذرع یا مساحت مقدار آن معلوم گردد.

فشار خون بالا در سراسر جهان بسیار شایع است و نشان‌دهنده ۵/۴ درصد حجم کل بیماری‌های جهان می‌باشد.(WHO,2003) فشارخون همچنین با اختلال عملکرد اندوتلیال مربوط می‌شود که شامل شرایط ویژه‌ای می‌باشد که با کاهش شکل‌پذیری و یا کاهش عملکرد نیتریک اکساید (گشادکننده عروقی) که منجر به تخریب آتی اتساع وابسته به اندوتلیال می‌شود)، همراه است (اگاشیرا ^[۹۲]و همکاران ، ۱۹۹۵).
دلیل بالقوه این ادعا، شامل موارد زیر است:

1. 1. 1. 1. کاهش غلظت ال- آرژنین (آمینو اسید مورد نیاز برای سنتز نیتریک اکساید)

      (( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

1. 1. کاهش تنظیم آنزیم نیتریک اکساید سنتتاز(eNOS) ، که این آنزیم نیز برای سنتز نیتریک اکساید لازم است.

1. 1. تخریب فعالیت eNOS

1. 1. افزایش استرس اکسیداتیو / افزایش انواع اکسیژن واکنشی تحریک کننده برای تخریب نیتریک اکساید ( فالکس^[۹۳] و همکاران ، ۲۰۰۳)

به علاوه افزایش شکل‌پذیری فاکتورهای تنگ کننده مشتق شده از اندوتلیوم مانند پروستوگلاندین های انقباضی، نیز ممکن است در این زمینه نقش داشته باشند (استانکویسیوس^[۹۴]، ۲۰۰۳).
مزایای تمرینات هوازی بر سیستم قلبی عروقی به خوبی شناخته شده است. شواهد نشان می دهد تمرینات هوازی، فشارخون شریانی در حال استراحت را به طور مطلوبی تغییر می‌دهند (پسکاتلو ^[۹۵]و همکاران،۲۰۰۴). همچنین این تمرینات، عملکرد اندوتلیال در افراد پرفشارخونی را نیز تغییر می‌دهند (هیگاشی^[۹۶] و همکاران، ۱۹۹۹). اما در مقابل، تحقیقات اندکی در مورد تاثیر تمرینات ایزومتریک بر اختلال عملکرد اندوتلیال یافت شده است.
تحقیقات نشان داده‌اند تمرینات ایزومتریک دوطرفه در افراد مبتلا به پرفشاری خون تحت درمان با دارو، باعث کاهش فشارخون شده (Taylor ^[۹۷]و همکاران، ۲۰۰۳)، اما مکانیسم‌های اصولی آن ناشناخته باقی مانده است. فشارخون طی فعالیت ورزشی ایزومتریک در افراد جوان، سالم با فشارخون استراحتی طبیعی بالا، کاهش داشت (ویلی^[۹۸] و همکاران،۱۹۹۲) دلیل این کاهش به این شکل بود که مواجه زیاد با تنش برشی سیستمی بوسیله پاسخ بالابرنده فشارخون ممکن است موجب افزایش ترشح نیتریک اکساید مشتق از اندوتلیوم شده و اتساع عروقی وابسته به اندوتلیال را افزایش دهد. بهبود سیستمیک عملکرد اندوتلیال، ممکن است به کاهش مقاومت محیطی کل سیستمیک و نهایتا پایین آوردن فشارخون استراحتی منجر شود. هدف از این تحقیق این بود که آیا تمرینات ایزومتریک هندگریپ یک طرفه، تاثیر مطلوبی در افراد مبتلا به پرفشاری خون تحت درمان با دارو دارد؟ به منظور بررسی این فرضیه، با بهره گرفتن از پروتکل تمرینی ایزومتریک یک طرفه، که اتساع عروقی وابسته به اندوتلیال را افزایش می‌دهد احتمال می‌رود که این موضوع مسئول کاهش فشارخون در این جمعیت باشد.
چری لی^[۹۹] و همکاران (۲۰۰۶)، در مطالعه‌‌ای به بررسی تغییرات FMD و فشارخون و پروفایل‌های چربی در افراد پرفشاری خون طی فعالیت ورزشی ایزومتریک پرداختند. ۱۶ نفر به دوگروه تقسیم شدند. یک گروه تمرینات ایزومتریک هندگریپ یک طرفه و گروه دیگر تمرینات ایزومتریک هندگریپ دوطرفه را انجام دادند. برنامه تمرینی آنها ۸ هفته و هر هفته ۲ جلسه زیر نظر مستقیم مربی و یک جلسه را فرد، شخصا در خانه انجام می‌داد. پروفایل‌های چربی، فشارخون و FMD در این دوگروه ارزیابی گردید. نتایج این تحقیق نشان داد که تغییری در پروفایل‌های جربی در هیچ یک از گروه‌ها رخ نداده است در حالیکه به دنبال ۸ هفته تمرین، تغییر قابل توجهی در فشارخون سیستولیک در هر دوگروه مشاهده شده اما فشارخون دیاستولیک بدون تغییر باقی مانده است. همچنین افزایش چشمگیری در FMD در گروهی که تمرینات دوطرفه انجام می‌دادند رخ داده و این افزایش در گروه با تمرینات یک طرفه، فقط در دست تمرین کرده اتفاق افتاده است. همانطور که مشاهده می‌شود نتایج تحقیق اخیر با نتایج تحقیق حاضر همخوانی دارد (فشارخون سیستولیک و FMD). به نظر می‌رسد مدت زمان ۴ هفته نیز برای مشاهده تغییرات معنادار در FMD و فشارخون، کافی باشد چرا که نتایج تحقیق حاضر این موضوع را نشان می‌دهد.
تمرینات ایزومتریک و ریتمیک هندگریپ، اتساع عروقی وابسته به اندوتلیال را در افرادی که در عملکرد آن اختلال دارند و تحت درمان دارویی برای فشارخون هستند، افزایش می‌دهد (هورینگ بی^[۱۰۰] و همکاران، ۱۹۹۶). مکانیسم‌های مختلفی می‌تواند مسئول این فرایند افزایش باشد: ۱- افزایش تنش برشی در فعالیت فیزیولوژیکی و نیمه عمر نیتریک اکساید ۲- افزایش فعالیت آنتی اکسیدان‌ها ۳- تغییرات مهم در ساختار عروق و یا افزایش اتساع عروقی وابسته یه جریان خون ( ادوارد^[۱۰۱] و همکاران، ۲۰۰۴). عروق محیطی طی فعالیت ورزشی با محرک‌های فیزیکی متعددی همانند افزایش تنش برشی (نیبائر وکوک^[۱۰۲]،۱۹۹۶)، افزایش فشارخون (اکاموتو^[۱۰۳] و همکاران،۲۰۰۶) و نیروهای فشاری که همگی می‌توانند به طور غیر مستقیم بر عملکرد اندوتلیال تاثیر بگذارند، مواجه می‌شوند. امروزه، مطالعات، توجه بیشتری بر تاثیر تمرینات ورزشی کلی بر عملکرد اندوتلیال دارند (هاروی^[۱۰۴] و همکاران، ۲۰۰۵). اینگونه تحقیقات، اطلاعات مهمی در مورد چگونگی تاثیر تمرینات ورزشی منظم بر بهبود عملکرد اندوتلیال فراهم می‌کنند. فعالیت ورزشی هندگریپ با شدت پایین، FMD را در افراد سالم افزایش داده است (تینکن ^[۱۰۵]و همکاران، ۲۰۰۹). این مشاهدات با افزایش تنش برشی طی فعالیت ورزشی و نیروی اصطکاک ایجاد شده در مقابل اندوتلیوم همراه بود که محرکی برای افزایش عملکرد اندوتلیال، که غالبا به دنبال فعالیت ورزشی رخ می‌دهد، است (گرین^[۱۰۶] و همکاران، ۲۰۰۴). نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که تنش برشی^[۱۰۷] محرک تولید نیتریک اکساید از اندوتلیال و اتساع عروقی می‌باشد، اما از طرفی محرک‌های فیزیکی دیگری نیز می‌توانند مانع ترشح نیتریک اکساید گردند. به عنوان مثال، تغییر شکل شریان، طی ضربان قلب (انقباض عضله قلب)، سلول اندوتلیال را برای ترشح نیتریک اکساید تحریک می‌کند که از تغییرات غیر مستقیم در تنش برشی است (سان^[۱۰۸] و همکاران، ۲۰۰۴). جوآکین یو^[۱۰۹] و همکاران (۲۰۱۰)، ارتباط بین عوامل همودینامیک‌ ورزشی و تغییرات در عملکرد عروق محیطی را به دنبال فعالیت ورزشی هندگریپ بررسی کردند. در این تحقیق، ۱۴ فرد سالم با محدوده سنی ۱۸ تا ۳۴ سال شرکت داشتند که فعالیت را با انقباض سریع و آهسته به مدت ۳۰ دقیقه انجام دادند. طی فعالیت ورزشی فشارخون و تنش برشی اندازه‌گیری شد و پس از ۳۰ دقیقه بازگشت به حالت اولیه پس از تمرین، FMD در حالت استراحت اندازه گیری شد. نتایج حاکی از آن بود که انقباضات دینامیکی که فعالیت انقباضی بالایی دارند عملکرد عروقی محیطی را در افراد سالم مختل می‌کنند. بیشترین یافتهآن ی جدید در این مطالعه، ارتباط بین میانگین فشارخون بالا طی فعالیت ورزشی و کاهش عملکرد عروق محیطی به دنبال فعالیت ورزشی بود. فشارخون سیستولی و دیاستولی طی انقباض آهسته و سریع تغییری نداشت. میانگین فشارخون طی فعالیت ورزشی در گروه با انقباض آهسته در مقایسه با گروه سریع بیشتر از mmHg10 بود.FMD در گروه با انقباض آهسته نسبت به سریع کاهش پیدا کرد. نتیجه این تحقیق نشان داد که به دنبال فعالیت ورزشی حاد با فعالیت انقباضی بالا، اختلال در عملکرد عروق محیطی ایجاد می‌شود که با محرک‌های فشارخون در افراد سالم ارتباط دارد. با توجه به نتایج تحقیق اخیر و تحقیق حاضر مشخص می‌شود که عدم همخوانی وجود دارد. از دلایل عمده این ناهمخوانی می‌توان به پروتکل تمرینی و شرایط اولیه آزمودنی‌ها اشاره کرد. در تحقیق حاضر از تمرینات ایزومتریک یک ماهه ولی در تحقیق اخیر از یک جلسه تمرین با انقباضات سریع و آهسته استفاده شده است و به نظر می‌رسد شرایط آزمودنی‌ها از جمله سالم یا بیماربودن و شرایط سنی و همچنین نوع برنامه تمرینی و مدت زمان این تمرینات از جمله عوامل موثر بر فشارخون و FMD می‌باشد.
تنظیم جریان خون محیطی عمدتا توسط تونوس عروق شریان‌های کوچک و شریانچه‌ها تعیین می‌شود. این سرخرگ‌ها با تنگ شدن یا گشاد شدن عروق جریان خون را به سمتی که به خون بیشتر نیاز دارد هدایت می‌کند و یا از ناحیه‌ای که به جریان خون کمتری نیاز است دور می کند. عضله صاف عروق تحت کنترل هر دو فاکتورهای موضعی محیطی (تنظیم درونی) و سیستم عصبی مرکزی (تنظیم بیرونی) می‌باشد. تنگ‌شدن و گشاد‌شدن شریان‌ها توسط میزان انقباض عضله صاف عروق تعیین می‌شود. انقباض عضله صاف منجر به تنگ‌شدن عروق می‌شود. در حالیکه شل‌شدن عضله صاف منجر به گشاد‌شدن عروق می‌گردد. عضله صاف معمولا دارای مقدار کمی انقباض دائمی است که تونوس عروقی نامیده می‌شود. بنابراین عمل عضله صاف در شریاچه‌ها و شریان‌های کوچک موجب بیشترین اثر کنترلی در تعیین مقاومت محیطی عروق هستند که به میزان زیادی بر هر دوی جریان خون و فشارخون مرتبط است (دنیس ال اسمیت^[۱۱۰]،۲۰۱۱).
چندین فاکتور وجود دارد که جریان خون موضعی را کنترل می‌کنند. فشار تزریق وریدی در شریانچه‌ها جریان خون به بافت‌ها را از طریق روندی که تنظیم خودکار مایوژنین نامیده می‌شود تنظیم می کند. اگر فشار تزریق وریدی در شریانچه‌ها افزایش یابد عضله صاف در پاسخ به افزایش مقدار فشار جداره در سرخرگچه‌ها که توسط افزایش در میزان فشار تزریق وریدی ایجاد شده است منقبض خواهد شد. درنتیجه، جریان خون در گردش خون‌ کوچک و در شبکه مویرگی در سطوح ثابتی حفظ می‌شود. این مکانیسم همچنین مویرگ‌ها را از آسیب دیدگی حفظ می‌کند، فشار را ثابت نگه می‌دارد و در طول آنها جریان مناسبی ایجاد می‌کند ( دنیس ال اسمیت،۲۰۱۱). تنظیم خودکار مایوژنیک مستقل از اندوتلیوم است و به نظر می‌رسد مستقیما توسط عضله صاف کنترل می‌شود، احتمالا این پدیده از طریق فعال سازی یا غیر فعال سازی کانال‌های کلسیمی که کلسیم داخل سلولی را افزایش یا کاهش می‌دهند کنترل می‌شود (مولوانی^[۱۱۱] و همکاران،۱۹۹۰). اندوتلیوم نیز مستقیما در کنترل قطر رگ دخالت دارد. برای مثال تنش برشی^[۱۱۲] به طور غیر‌مستقیم اندوتلیوم را فعال می‌سازد که در نهایت منجر به گشاد شدن عروق می‌شود. گشاد شدن رگ با تولید ماده‌ای به نام نیتریک اکساید(NO)^[113]، صورت می‌گیرد. اگر NO تولید نشود مثلا با تزریق مهارکننده آن، گشاد شدن به میزان زیادی کاهش می‌یابد. با این وجود حتی در صورت مهار NO، گشاد شدن رگ به طور کامل متوقف نمی‌شود. این مساله احتمالا نشانگر آن است که گشاد‌کننده‌های رگی دیگری نیز درگیر هستند. این گشادکننده‌های رگی احتمالا از خود اندوتلیوم منشا می‌گیرند زیرا با حذف اندوتلیوم از رگ، پاسخ گشادشدن رگ کاملا مهار می‌شود.
اندوتلیوم همچنین می‌تواند مواد تنگ‌کننده رگی همانند مانند ماده اندوتلیوم ۱^[۱۱۴] را که تنگ‌کننده‌ی قوی رگی است آزاد کند. بنابراین با توجه به نوع فعالسازی اندوتلیوم، این بخش می‌تواند هر دو اثرات تنگ شدن یا گشاد شدن عروق را موجب شود. با وجودی که اندوتلیوم این مراحل را کنترل می‌کند عامل اصلی که قطر رگ را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد(وازوموتور) ، با انقباض یا شل شدن عضله صاف طی مراحلی که از اندوتلیوم آغاز شده‌اند، رخ می‌دهند (ویلیام ولیند^[۱۱۵]، ۱۹۷۹،کولر^[۱۱۶] و همکاران،۱۹۹۴).تغییرات پاتولوژیک در ساختار و عملکرد اندوتلیوم می‌تواند عواقب زیانباری بر سلامتی انسان داشته باشد. تغییرات در عملکرد اندوتلیال می‌تواند منجر به نفوذپذیری به لیپوپروتئین‌های پلاسما، افزایش چسبندگی به لوکوسیت‌ها و عدم تعادل در آزاد کردن فاکتورهائی که تونوس رگ و انعقاد خون را تنظیم می‌کنند، شود. اختلال عملکرد اندوتلیال واژه‌ای است که نوعا به این آشکارسازی پاتولوژی اندوتلیال اشاره دارد (دنیس ال اسمیت،۲۰۱۱). امروزه پذیرفته شده است که اختلال عملکرد اندوتلیال یک اختلال اولیه­ تصلب شرایین است و با افزایش وقوع رویدادهای قلبی در ارتباط است (کلر ماجر^[۱۱۷] و همکاران ۱۹۹۴، نیونتوفل^[۱۱۸] و همکاران، ۲۰۰۰). همچنین عملکرد اندوتلیال عامل با اهمیتی در ارزیابی فشار خون و نارسایی قلبی می‌باشد. استاندارد رایج برای ارزیابی عملکرد اندوتلیال به صورت غیرتهاجمی، از طریق ثبت پاسخ اتساع عروق به جریان واکنشی خون (FMD)است.
دو فرضیه در خصوص ایجاد محرک برای FMD وجود دارد:
۱- امواج هایپریلاریزاسیون اندوتلیال عضلات صاف خون را از بستر عروق محیطی به سمت عروق مجرای مربوطه، به سمت عقب هدایت می کنند.
۲- افزایش در تنش برشی توسط سلول های اندوتلیال رخ می‌دهد.
فرضیه دوم ( افزایش در تنش برشی) با دو مورد زیر همراه است :

• • انتقال مستقیم از اسکلت سلولی سلول های اندوتلیال به عضلات صاف عروق برای افزایش اتساع.

• • انتقال غیر مستقیم به اسکلت سلولی سلول های اندوتلیال از طریق گلیکوکالیکس^[۱۱۹].

فرضیه اول به دلیل اینکه بستر عروق محیطی متسع شده و باعث ایجاد اتساع در عروق مجرای بالادست نمی‌شود حذف می‌گردد.
احتمال دارد که محرک افزایش تنش برشی بین خون و لایه‌های مجاور دیواره شریانی، گلیکوکالیکس باشد. در نهایت، یک تغییر در اسکلت سلولی سلول های اندوتلیال منجر به فعال شدن NOS شده و این فعال‌سازی بدون عملکرد گلیکوکالیکس رخ نمی‌دهد. افزایش در سرعت سوخت و ساز ارگان، منجر به افزایش جریان خون می‌شود. افزایش جریان خون با اتساع عروق، خون عضله را تامین کرده و موجب افزایش تنش برشی بین خون در جریان و لایه مجاور دیواره رگ که گلیکوکالیکس است، می‌شود. اتساع در پاسخ به افزایش تنش برشی باعث کاهش اوج تنش برشی می‌شود (اسنو اچ ام^[۱۲۰]،۲۰۱۱). تنش برشی رابطه معکوس با شعاع عروق دارد. اتساع وابسته به جریان خون کلاسیک یک نام غلطی است، به این دلیل که محرک واقعی افزایش تنش برشی دیواره است که با افزایش جریان همراه است. عملکرد FMD، افزایش قطر عروق در هنگامیکه ارگان مربوطه، تامین مصرف انرژی خود را افزایش می دهد، می‌باشد (به عنوان مثال افزایش در قطر عروق کرونر در شروع ورزش با ترشح NO قبل از اتساع)
مکانیسمی که FMD به واسطه آن رخ می‌دهد شامل ۳ تئوری زیر می‌باشد:

• • تئوری ۱ : هایپرپلاریزاسیون پس‌رونده از شریان‌ها که در نهایت منجر به اتساع عضله صاف مجرای شریان تغذیه کننده می‌شود (هیلتون اس ام^[۱۲۱]،۱۹۵۹)

• • تئوری ۲ : اسکلت سلولی سلول‌های اندوتلیال به طور مستقیم تغییر در تنش برشی دیواره ایجاد می‌کند. این امر منجر به تغییرات مکانیکی در عناصر ساختار اسکلت سلولی شده که منجر به تولید NO و شل شدن عضله صاف شریان می‌گردد (وایت سی آر^[۱۲۲]،۲۰۰۷).

• • تئوری ۳ : گلیکوکالیکس شریانی( mm gel5/0) واقع بین سلول های اندوتلیال و خون، باعث تغییر در تنش دیواره شده که به نوبه خود، باعث تغییرات مکانیکی در عناصر ساختار اسکلت سلولی شده و منجر به تولید NO می‌گردد (وین بام^[۱۲۳]، ۲۰۰۳).

نظریه ۲ و۳ هر دو نیاز به میانجیگری NO دارند که در تئوری ۲ با مکانیک‌های تغییریافته اسکلت سلولی اندوتلیال به تنهایی همراه است و در تئوری ۳ با میانجیگری اضافی از گلیکوکالیکس اندوتلیال مواجه است. سلول‌های اندوتلیال سیستم عروقی با یک لایه ژل مانند به قطر ۵/۰ میکرومتر از خون جدا می‌شوند (اسکوایر^[۱۲۴]،۲۰۰۱). گلیکوکالیکس عروقی نقش‌های حیاتی متعددی در عملکرد عروق را عملی می‌کند (وان تیفلن^[۱۲۵]،۲۰۰۷) محتویات ساختار ژل، شامل آب ساختار یافته‌ای می‌باشد که شامل پروتئین معمولا از جنس گلاتین است. آب ساختار یافته بستگی به نوع پروتئین موجود در آن دارد. در خصوص گلیکوکالیکس، پروتئین موجود، هیالورانان و گلیکوزامین‌ها می‌باشند. اختلال در هر یک از این پروتئین‌ها، باعث اختلال در FMD می‌شود (موچیزوکو و همکاران^[۱۲۶]، ۲۰۰۳).
ای چانگ هانگ و همکارانش (۲۰۱۲) مطالعه‌ای به منظور تاثیر فعالیت ورزشی کوتاه مدت بر FMD شریان بازویی در افراد جوان سالم انجام دادند. ۸۶ نفر با محدوده سنی ۲۰ تا ۲۹ سال، در این مطالعه به صورت داوطلبانه شرکت کردند. شرکت‌کنندگان از نظر داشتن بیماری قلبی- عروقی، فشارخون، دیابت ملیتوس، بیماری مزمن کلیوی، بیماری ریوی و بالا بودن کلسترول بررسی شدند و در صورت دارا بودن هر یک از این بیماری‌ها از مطالعه خارج می‌شدند. همچنین افرادی که سیگاری بودند نیز حذف گردیدند. همه افراد از بین مردم جامعه انتخاب شدند. پروتکل تمرینی شامل فعالیت با تردمیل بر اساس استاندارد پروتکل بروس ^[۱۲۷]بود. در صورت بروز هر یک از این موارد، ادامه آزمون متوقف می‌گردید. اگر شرکت کنندگان به حداکثر ضربان قلب متناسب سن خود می‌رسیدند، یا درخواست خارج شدن از آزمون را می‌دادند، یا به دنبال تمرین ،افزایش درد شدید قفسه سینه داشتند، دچار خستگی شده بودند، تنگی نفس و ناراحتی پا داشتند، افزایش فشار خون سیستولیک بالای ۲۵ و یا هر مشکل دیگری داشتند، آزمون متوقف می‌گردید. از بین ۸۶ آزمودنی، ۱۲ نفر از مطالعه به دلایل ذکر شده خارج شدند: دادن اطلاعات ناکافی، انجام ناقص فعالیت ورزشی تردمیل، به تازگی سیگاری شدن و ۷۴ نفر دیگر به فعالیت ادامه دادند. در این آزمون، ۳۵ مرد و ۳۹ زن با میانگین سنی ۷/۲ ± ۷/۲۲ شرکت داشتند. ۱۹ نفر از مردان و ۸ نفر از زنان ۳ روز در هفته و یا بیشتر ورزش می‌کردند. FMD قبل از تمرین در مردان کمتر از زنان بود. اما FMD بعد از تمرین تفاوتی را نشان نمی‌داد. قطر شریان بازویی پایه در قبل و بعد از تمرین در گروه مردان بیشتر از زنان بود. در این تحقیق مشخص شد مقدار FMD پس از آزمون کمتر می‌شود و این کاهش در زنان و افرادی که ۳ روز یا بیشتر ورزش نمی‌کردند اتفاق افتاد. تفاوتهای بارزی با توجه به جنسیت و عادتهای ورزشی در افراد وجود داشت. از نتایج تحقیقات اینگونه استنباط می‌گردد که کاهشFMD در زنان به دلیل قطر شریان بازویی کوچک‌تر و وضعیت هورمونی آن‌ها می‌باشد که می‌تواند بر نتیجه کار تاثیر بگذارد از اینرو عروق کوچک‌تر پاسخ اتساع وسیع‌تری دارند و درمان جایگزین استروژن عملکرد عروقی را افزایش می‌دهد. در تحقیق اخیر مشخص گردید که میزان FMD بعد از تمرینات در زنان و مردان تغییری پیدا نکرده است. به نظر می‌رسد ۲ نکته اصلی در عدم همخوانی نتایج تحقیق اخیر و حاضر وجود دارد. نکته نخست، شرایط آزمودنی‌ها از نظر سالم و بیمار بودن می‌باشد و به نظر می‌رسد پاسخ بدن در ارتباط با FMD به فعالیت ورزشی تا حدودی به این شرایط اولیه آزمودنی‌ها بستگی دارد. از طرف دیگر نوع پروتکل تمرینی عامل تاثیرگذار دیگر می‌باشد. برای ایجاد افزایش FMD، اولین موضوع افزایش تولید متابولیت‌های گشادکننده عروق می‌باشد که به نظر می‌رسد فعالیت ورزشی می‌تواند یک عامل تحریکی برای این موضوع می‌باشد. اما بایستی توجه داشت که سطح آمادگی بدنی آزمودنی‌ها در آستانه تحریک تولید متابولیت‌های گشادکننده ناشی از فعالیت ورزشی متفاوت می‌باشد. در تحقیق ای چانگ هانگ و همکاران، به نظر می‌رسد که آزمون بروس نتوانست سطوح متابولیت‌های گشادکننده را افزایش دهد تا بتوان افزایش FMD را مشاهده کرد. اما در تحقیق حاضر یک ماه تمرینات ایزومتریک توانست با ایجاد انقباضات عضلانی که به دنبال انجام این تمرینات رخ می‌دهد، احتمالا موجب ترشح متابولیت‌های گشادکننده شده و نهایتا منجر به افزایش FMD شود. همچنین نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که جنسیت نیز می‌تواند در نتایج تحقیق تاثیرگذارباشد که در این زمینه می‌توان به تحقیق میزیا استک اشاره کرد. در مطالعه‌ای که توسط میزیا استک^[۱۲۸]و همکاران انجام گرفت، تفاوت در FMD بین بیماران مرد و زن مبتلا به بیماری عروق کرونری انجام شد. نتیجه حاکی از آن بود که FMD در زنان به طور چشمگیری بالاتر بود. که این موضوع به دلیل تفاوت در قطر شریان بازویی پایه می‌باشد. و ممکن است به علت تفاوت جنسیتی در اندوژنز اتساعی و همچنین تفاوت در وضعیت هورمونی باشد.
FMD به دنبال فعالیت ورزشی می تواند افزایش پیدا کند که برای بیماری‌های قلب- عروقی سودمند است (پاهکالا^[۱۲۹] و همکاران،۲۰۰۸،گرین دی جی^[۱۳۰]،۲۰۰۴). اگرچه تاثیرات سودمند ورزش بر عملکرد اندوتلیال مورد تایید واقع شده است اما تاثیر فعالیت ورزشی کوتاه مدت بر FMD هنوز بی‌نتیجه و ناتمام است. یکی دیگر از نتایج جالب در زمانیکه نتایج تحقیقات با یکدیگر مقایسه می‌شوند تغییرات FMD یا فشارخون به دنبال انجام یک جلسه یا انجام تمرینات طولانی مدت در چند هفته می‌باشد. زمانیکه از تمرینات یک جلسه‌ای استفاده می‌شود افزایش فشارخون که به دنبال ترشح هورمون‌های سمپاتیک رخ می‌دهد ناشی از کاهش FMD می‌باشد. اما زمانیکه تمرینات ورزشی مناسب(رسیدن به آستانه تحریک برای تحریک مکانیسم‌های درگیر در افزایش FMD از جمله افزایش تولید متابولیت‌‌های گشادکننده عروق) استفاده می‌شود و سازگاری‌های ناشی از آن در بدن ورزشکار رخ می‌دهد، افزایش FMD مشاهده می‌شود.
ورزشکاران مرد با انجام فعالیت ورزشی مقاومتی شدید کاهش FMD را پس از ۱ ساعت فعالیت شدید نشان دادند(راگن مو^[۱۳۱]، ۲۰۱۰). همچنین در تحقیق دیگری جونز و همکاران^[۱۳۲]، کاهش FMD را پس از فعالیت ورزشی گزارش دادند. در این تحقیق FMD پس از فعالیت ورزشی در مقایسه با FMD پیش از فعالیت ورزشی، به طور قابل توجهی کاهش داشت این نتیجه گیری باید با احتیاط تقسیر شود زیرا FMD مستقیما تحت تاثیر قطر شریان بازویی پایه می‌باشد. پیک و هاریس و همکارانشان یک روش استاندارد برای میزان تنش برشی پیشنهاد کردند که به عنوان یک روش مناسب برای تفسیر FMD مورد پذیرش واقع شد. هرچند FMD و SR پس از فعالیت ورزشی کوتاه مدت ارتباط ضعیفی را نشان دادند اما مشخص شد این روش نمی‌تواند یک روش استندارد برای داده‌های پس از فعالیت باشد. به جای این روش از روش ANCOVA و RM-ANCOVA برای استانداردکردن FMD استفاده شد که قطر شریان بازویی پایه در قبل از فعالیت ورزشی به عنوان کوواریانس استفاده می‌شود.
در پاسخ به افزایش استرس که باعث آزاد شدن گشادکننده­های عروقی مشتق از اندوتلیوم توسط مکانیسم­های وابسته یا ​​مستقل از یون کلسیم می­ شود، اتساع عروقی ناشی از جریان خون رخ می­دهد. تنش برشی، تابعی از میزان دیوار برشی و چسبندگی خون می­باشد. سرعت برش عملی از نسبت جریان خون به r³ به­دست می ­آید که r نمایانگر قطر عروق می­باشد. برای مثال، افزایش جریان خون بدون افزایش در قطر عروق، می ­تواند منجر به افزایش تنش برشی شود (دریانوش و همکاران، ۱۳۹۲).
با توجه به فشار خون­رسانی و مقاومت عروقی، جریان خون تعیین می­ شود. در شروع فعالیت ورزشی، افزایش فشار خون شریانی و یا کاهش فشار وریدی (پمپ عضلانی) در عضله فعال، باعث بالا رفتن شیب فشار می­ شود. اگر آزاد شدن گشاد کننده­ های متابولیتی باعث به تاخیر افتادن شروع افزایش جریان خون شود، ممکن است بدون تغییر قابل توجه در قطر شریان­ها، افزایش سریع در فشار خون­رسانی در ابتدای فعالیت ورزشی، منجر به افزایش جریان خون گردد. بر اساس فرمول تنش برشی (r³ / جریان)، بالا رفتن میزان تنش برشی، منجر به افزایش اتساع عروق ناشی از جریان خون می­ شود. بنابراین، در شروع فعالیت ورزشی، افزایش سریع در جریان خون می ­تواند سبب اتساع عروقی ناشی از جریان خون شود و در نتیجه باعث افزایش قطر عروق بالا دست، ظرف چند ثانیه گردد. با این حال، باید به این نکته توجه داشت که رابطه میزان برش با r³ یک رابطه معکوس دارد، بنابراین می­توان گفت اتساع عروقی ناشی از جریان خون، یک نوع خود تنظیمی است و اهمیت آن تنها در شروع فعالیت ورزشی که شکل گیری اتساع عملی به تاخیر می­افتد، است(دریانوش و همکاران، ۱۳۹۲)
در اکثر افراد مبتلا به پرفشاری اولیه (اسانشیال) مزمن، افزایش مقاومت در مقابل جریان خون (مقاومت محیطی کلی) با وجود برون‌ده قلبی طبیعی، باعث فشار بالا می‌شود (کان وی،۱۹۸۴). مشخصه‌ های بارز پرفشاری اولیه مزمن در این افراد در سنین بالاتر به صورت افت برون‌ده قلبی و افزایش مقاومت محیطی پیشرفت خواهد کرد. با این همه، وجود این الگو در تمام افرادی که در نهایت مبتلا به پرفشاری خون می‌شوند جای بحث دارد. افزایش مقاومت محیطی در پرفشاری خون مزمن را اساساً می‌توان به تنگیِ ساختاریِ شریان‌های کوچک و شریانچه‌ها نسبت داد (فولک کو، ۱۹۸۲). کاهش تعداد یا تراکم مویرگ‌ها نیز می‌تواند در مقاومت محیطی نقش داشته باشد (استروجیکر و همکاران، ۱۹۹۲). پرفشاری خون با کاهش انعطاف­پذیری وریدهای محیطی (که می‌تواند باعث افزایش برگشت خون به قلب و افزایش پیش بار قلبی شده و در نهایت منجر به نارسایی دیاستولی شود) نیز مرتبط است ( سفر می، ۱۹۸۷).
فشار خون، نیرویی است که خون را در دستگاه گردش خون به جریان می­ اندازد. فشار خون تحت تاثیر حجم خون، برون­ده قلبی و مقاومت محیطی کل (TPR) قرار دارد. فشار خون در سیستم شریانی با دوره­ قلبی، تغییر پیدا می­ کند. فشار خون در سیستول به اوج و در دیاستول به کمترین حد خود می­رسد. در نتیجه جریان خون بین این دو نقطه به طور مستقیم متناسب با نیروی (فشاری) انتقالی است که بین آنها رد و بدل می­ شود. هرگونه تغییر در برون‌ده قلبی، مقاومت محیطی کل به جریان خون، حجم خون و جریان خون بر فشار خون تاثیر می­ گذارد. فشار خون در قالب دو مقدار مجزا بیان می­ شود: فشار خون سیستولیک و فشارخون دیاستولیک. فشار خون سیستولیک، منعکس کننده میزان فشار اعمال شده بر دیواره آئورت پس از خروج خون از بطن چپ می­باشد و فشار خون دیاستولیک، منعکس کننده میزان فشار اعمال شده بر دیواره آئورت قبل از خروج خون از بطن چپ است. این یک متغیر فیزیولوژیک بسیار مهم است چرا که بطن چپ برای خروج خون در قبال فشار موجود در آئورت، نیازمند ایجاد این فشار می­باشد. در نتیجه، فشارخون دیاستولیک پایین به معنای فشار کمتر در مقابل خروج خون از بطن چپ است. در حالت استراحت، بخش زیادی از خون در سیستم وریدی قرار دارد. با شروع فعالیت ورزشی هوازی، در سیستم وریدی انقباض رخ می‌دهد و این موضوع باعث افزایش برگشت خون به قلب و در نتیجه مطابق با قانون فرانک – استارلینگ، منجر به افزایش حجم ضربه­ای می­ شود. این امر به واسطه تحریکات سمپاتیکی و همچنین هورمون­های کاتکولامینی تسهیل می­ شود که باعث افزایش ضربان قلب و انقباض پذیری بطن چپ می­گردد (دریانوش و همکاران، ۱۳۹۲).
مکانیسم­های مطرح برای اثرات کاهشی فشار خون ناشی از فعالیت‌های ورزشی عبارتند از: سازگاری­های عصبی – هورمونی، عروقی و ساختاری. کاهش در کاتکولامین­ها و مقاومت محیطی کل، منجر به بهبود حساسیت به انسولین و تغییر در اتساع کننده­ها و تنگ کننده­ های عروقی می‌شود. این تغییرات تا حدودی می ­تواند اثرات ضد فشارخونی که ناشی از فعالیت ورزشی است را توضیح دهد. این کاهش­ فشارخون از طریق کاهش­ قابل توجه سطوح کاتکولامین در گردش خون رخ می­دهد چرا که تغییرات مشاهده شده در فشار خون، با تغییرات در عادات رژیم غذایی، مصرف الکل و کافئین یا کاهش وزن بدن همراه نبوده است.
فعالیت جسمانی با تغییرات و نوسانات همودینامیک در بارگیری شرایط قلب همراه است. علاوه بر این مطالعات اپیدمیولوژیک متعددی بر این باورند که سبک زندگی بی­تحرک خطرات پرفشارخونی را افزایش می­دهد، در حالی که افزایش اشتغال یا زمان اوقات فراغت فعالیت بدنی با کاهش سطوح فشارخون هم­چنین کاهش توده بطن چپ همراه است. اگرچه تجویز دقیق تمرینات جسمانی برای کنترل فشارخون و کاهش خطر بیماری­های قلبی - عروقی متفاوت است­، اخیرا یافته­ ها نشان می­دهد که ورزش با شدت کم تا متوسط ( ۳۵ تا ۷۹% حداکثر ضربان قلب یا ۳۰ تا ۷۴% حدکثر اکسیژن مصرفی) ممکن است در کاهش فشارخون موثرتر از شدت‌های بالاتر باشد (موسوی و عبدالهی، ۱۳۸۲).
نتایج بررسی‌های انجام شده تاکنون نشان می‌دهد تجویز نسخه ورزشی با شدت تمرین متوسط تاثیر زیادی در پایین‌آوردن فشارخون در مقایسه با ورزش با میزان شد ت بالا دارد. کاهش فشارخون ناشی از فعالیت ورزشی معمولا طی ۴-۵ هفته حاصل می‌شود و تا زمانی که برنامه ورزشی ادامه دارد، حفظ می‌شود. ورزش با شدت متوسط کارایی سیستم گردش خون را افزایش می‌دهد و از این طریق در کنترل فشارخون موثر است. علت کاهش فشارخون در اثر ورزش این است که عضله قلب بهتر خون را پمپاژ می‌کند و رگ‌ها کمتر تحت فشار هستند قلب به اکسیژن کمتری برای کارکردن نیاز دارد و کارکرد کلیه نیز بهتر است.
فرامرزی و همکاران (۱۳۹۱)، تحقیقی در قالب طرح تحقیق ۲ گروهی به صورت پیش آزمون - پس آزمون اجرا کردند. در این تحقیق ۲۰ زن سالمند داوطلب به صورت هدفمند به عنوان آزمودنی‌های این تحقیق انتخاب شدند. آزمودنی‌های انتخاب شده سابقه شرکت در هیچ تمرین مقاومتی را نداشته و به بیماری‌های قلبی و یا بیماری‌های خاص مبتلا نبودند. آزمودنی‌ها پس از پر کردن فرم رضایت نامه شرکت در این پژوهش به صورت تصادفی به دو گروه تمرین مقاومتی (۱۰ نفر) و گروه کنترل (۱۰ نفر) تقسیم شدند. ابتدا پرسشنامه سلامت عمومی، پرسشنامه سطح فعالیت بدنی و پیشینه پزشکی جهت ارزیابی وضعیت اولیه توسط آزمودنیها تکمیل شد و سپس اندازه گیری قد و وزن و متوسط روزانه فشار خون سیستولیک و دیاستولیک و نیز ضربان قلب استراحت همگی در ساعت ۸تا۹ صبح در محل برگزاری تمرینات توسط پزشک اندازه گیری شد. به طور کلی نتایج این تحقیق نشان داد، تمرین‌های مقاومتی با ۴۰ تا ۶۵ درصد یک تکرار بیشینه کاهش معنی‌داری در فشار خون سیستولیک و دیاستولیک دارد و نیز باعث کاهش معنی‌دار در مقادیر اندوتلین_۱ به عنوان شاخص پیشگویی کننده بیماری‌های قلبی عروقی به خصوص آترواسکلروز و پرفشاری خون می‌شود. همچنین این پژوهش نشان داد که بین غلظت اندوتلین_۱ پلاسما و فشار خون سیستولیک، رابطه مستقیم و همبستگی معنی‌داری وجود دارد و بین غلظت اندوتلین_۱ پلاسما و فشارخون دیاستولیک، همبستگی معنی‌داری وجود ندارد. بنابراین، می‌توان گفت اندازه‌گیری اندوتلین_۱ می تواند ابزار سودمندی در تشخیص موثر اختلالات عروقی و به خصوص پرفشاری خون سیستولیک زنان سالمند باشد و از طرف دیگر، تمرین‌های منظم مقاومتی ضمن کاهش فشارخون دیاستولیک، با کاهش اندوتلین_۱ می تواند باعث کاهش سطح فشار خون سیستولیک و پیشگیری و یا کمک به درمان آترواسکلروز می‌شود. لذا این نوع ورزش مقاومتی به افراد مسن و افرادی که از مشکلاتی مانند پرفشاری خون رنج می‌برند توصیه می‌شود. نتایج تحقیق اخیر با نتایج تحقیق حاضر همخوانی دارد چراکه در هر دو تحقیق کاهش فشارخون در آزمودنی‌ها مشاهده شده است. یکی از مهمترین نکات در این زمینه اندازه‌گیری متابولیت‌های موثر بر قطر عروق در تحقیق فرامرزی و همکاران می‌باشد و می‌توان در این زمینه گفت که احتمالا کاهش یا افزایش فشارخون تا حدود زیادی بستگی به متابولیت‌های موثر بر قطر عروق دارد.
رفعتی فرد و همکاران تأثیر ۸ هفته دویدن روی تردمیل بر میزان فشار خون در بیماران کلیوی مزمن بررسی کردند. این تحقیق یک مطالعه نیمه تجربی بود که روی بیماران کلیوی مزمن مراجعه کننده به دو کلینیک تخصصی بیماری کلیه و تحقیق‌های کلیوی شهرستان شیراز در سال ۱۳۸۸ انجام گرفت. بیشتر تعداد آزمودنی‌های مورد پژوهش، متاهل (۹۹درصد) بودند. برنامه تمرینی عبارت است از ۵ تا ۷ دقیقه گرم کردن به صورت راه رفتن معمولی روی تردمیل بدون شیب و به دنبال آن فعالیت به مدت ۲۰ تا ۲۵ دقیقه با شدت ۵۰ تا ۸۰ درصد حداکثر ضربان قلب بیشینه (که باکم کردن سن ازعدد ۲۲۰ بدست آمد) و مدت ۵ تا ۸ دقیقه تمرینات برگشت به حالت اولیه به صورت راه رفتن آرام و حرکات کششی صورت گرفت. این تمرینات به مدت ۸ هفته و هر هفته ۳ جلسه و هر جلسه به مدت ۳۰ تا ۴۰ دقیقه به طول انجامید.
میزان فشار خون سیستولیک بین دو گروه کنترل و تجربی بعد از ۸ هفته دویدن روی تردمیل تفاوت معناداری نشان نداد. به نظر می‌رسد یکی از دلایل اصلی در عدم همخوانی نتایج تحقیق اخیر با تحقیق حاضر، نوع برنامه تمرینی و همچنین نوع بیماری می‌باشد. در ارتباط با پروتکل تمرینی باید گفت که به نظر می‌رسد با توجه به شدت و مدت زمان هر جلسه برنامه تمرینی تحقیق رفعتی و همکاران، ۸ هفته مدت زمان کافی برای کاهش فشارخون در این بیماران نمی‌باشد و در واقع به نظر می‌رسد صرفنظر از نوع برنامه تمرینی، یک آستانه تحریک برای تحریک کاهش فشارخون وجود دارد. در ارتباط با نوع برنامه تمرینی که قبلا بیان شد از نکات بسیار مهم می‌باشد، می‌توان به تحقیق گاوین و همکاران اشاره کرد. نوع پروتکل تمرینی با پروتکل تحقیق حاضر یکسان بود (تمرینات ایزومتریک) و حتی اگر شرابط اولیه آزمودنی‌ها با همدیگر متفاوت باشد می‌توان انتظار نتایج یکسان داشت. گاوین و همکاران (۲۰۱۰)، تاثیر فعالیت ورزشی ایزومتریک بر فشارخون را بررسی کردند. در این پژوهش،۱۳ مرد سالم به صورت داوطلبانه شرکت داشتند. این افراد هر هفته ۳ جلسه و به مدت ۴ هفته، تمرینات ایزومتریک دوطرفه پا را در ۴ ست ۲ دقیقه‌ای انجام دادند. تمرین با ۹۵% حداکثر ضربان قلب(Peak HR) ^[۱۳۳] و ۲۴% حداکثر انقباض ارادی(MVC) ^[۱۳۴]آنها انجام شد. علاوه بر فشارخون، ضربان قلب استراجت، برون‌ده قلبی، حجم ضربه‌ای و مقاومت محیطی کل نیز اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که ۴ هفته فعالیت ایزومتریک دو طرفه پا، کاهش چشمگیری در فشارخون سیستول و دیاستول و متوسط فشارشریانی داشته است. تغییری در دیگر پارامترها رخ نداد.
بنابراین می‌توان گفت، تمرینات ورزشی ایزومتریک باعث کاهش فشارخون می‌شوند (هودن و همکاران^[۱۳۵]،۲۰۰۲) مک گان و همکاران^[۱۳۶]،۲۰۰۴، ری و کاراسکو^[۱۳۷]،۲۰۰۰، تیلور و همکاران