include ith nondominated front in parent pop
i=i+1 check the next front for inclusion
sort sort in descending order using
choose the first elements of F_i
Q_t+1=make-new-pop(P_t+1) use selection, crossover and mutation to
create a new population Q_t+1
t=t+1 increment the generation counter
شکل۳-۵٫ شبه­کد رویه تولید نسل بعد
شکل۳-۶٫ فلوچارت الگوریتم NSGA-II
تولید جمعیت اولیه P₀
ارزیابی توابع هدف و رتبه ­بندی جواب­ها
مسابقه باینری برای انتخاب جواب­ها
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

عمل تقاطع و جهش برای تولید جمعیت فرزندان (Q_t) و ارزیابی آن­ها
انتخاب نسل بعد P_t+1 از بین بهترین­های R_t
معیار توقف محقق شده محقق
بلی
خیر
ترکیب جمعیت والدین و فرزندان (R_t) و رتبه ­بندی آن­ها
۳-۶-تشریح مراحل الگوریتم (^[۶۸]NRGA)
الگوریتم NRGA از نظر ساختار شبیه الگوریتم NSGAII می باشد، تنها تفاوت این الگوریتم
با NSGAIIدر بخش استراتژی انتخاب و بخش مرتب کردن جمعیت و انتخاب برای نسل بعد می باشد که در ادامه دو بخش مذکور تشریح می گردد.
ابتدا تمام جواب های جمعیت را در مرزهای نامغلوب مرتب می کنیم به طوریکه اولین مرز دارای بهترین جواب ها در جمعیت می باشد. لذا اگر در این مرحله ما ۵ مرز نامغلوب برای جمعیت داشته باشیم به اولین مرز نمره ۵ و به پنجمین مرز، نمره۱ می دهیم. بنابراین هر چه امتیاز بالاتر باشد جواب ها بهتر می باشد. بعد از رتبه بندی مرزها، جواب های درون هر مرز را نیز براساس فاصله ازدحامی رتبه بندی می کنیم. بنابراین بعد از محاسبه فاصله ازدحامی برای تمام جواب های موجود در هرمرز، جوابی که بیشترین فاصله ازدحامی را دارد بیشترین رتبه وبه جواب با کمترین فاصله ازدحامی رتبه یک می دهیم. بدین ترتیب هر کدام از جواب های موجود در جمعیت دارای یک رتبه بندی دو لایه ای هستند، که رتبه اول آنها نشان دهنده رتبه مرز نامغلوبی است که آن جواب در آن مرز قرار دارد و رتبه دوم نشان دهنده رتبه جواب براساس فاصله ازدحامی در آن مرز می باشد.
کاربرد عملگر مقایسه انبوهی برای دو جواب مفروض iوj در جمعیت بدین ترتیب است که درابتدا، مقایسه میان رتبه های مربوط به مرزهای نامغلوبی که این جواب ها درآن قرار دارد انجام می شود. اگر رتبه مرزی که جواب i ام در آن قرار دارد بیشتر باشد، آنگاه جواب iام برای تولید مثل در نسل بعد احتمال انتخاب بیشتری پیدا می کند. حال اگر هر دو جواب در یک مرز غیر مغلوب قرار داشته باشد، جوابی که دارای فاصله ازدحامی بیشتری است احتمال انتخاب بیشتری پیدا می کند. درواقع علت اینکه فاصله ازدحامی بیشتر، احتمال انتخاب بیشتری می گیرداین است که مابا این کاراحتمالاً نقاط بیشتری را در مناطقی که شلوغی کمتری دارند پیدا می کنیم. به عبارت دیگر این امر منجر به یکنواختی پراکندگی جواب ها در مرز نامغلوب نسل بعدی خواهد شد.در این بخش، از عملگر چرخه رولت مبتنی بر رتبه بندی^[۶۹] (RRWS) به جای استفاده از عملگر مسابقه ای ازدحام استفاده می کنیم به صورتی که در ادامه آورده شده است.
ساده ترین راه برای انتخاب، انتخاب به روش چرخ رولت می باشد. این روش یک نمونه برداری شانسی با جایگزینی است. این روش مبتنی بر شانس به این صورت انجام می شود که کلیه افراد بر مبنای میزان برازندگی خود بر روی نواحی همجوار یک خط نگاشت می شوند. اندازه ناحیه مربوط به هر فرد با توجه به اندازه برازندگی آن تعیین می شود. سپس یک عدد تصادفی تولید شده و با توجه به اندازه این عدد، فرد انتخاب می شود. این فرایند آنقدر تکرار می شود تا اینکه تعداد مورد نظر والدین) جمعیت تولید مثلی( تامین گردد. می توان به جای خط از یک دایره به این منظور استفاده نمود.
انتخاب چرخ رولت که اولین بار توسط هالند پیشنهاد شد یکی از مناسب ترین انتخاب های تصادفی بوده که ایده آن، احتمال انتخاب می باشد. احتمال انتخاب متناظر با هر کروموزوم، بر اساس برازندگی آن محاسبه شده که اگر مقدار برازندگی کروموزوم k ام باشد، احتمال بقای متناظر با آن کروموزوم عبارت است از:
(۳-۳۹)
حال کروموزوم ها را مرتب کرده، که همان مقادیر تجمعی می باشد به صورت زیر به دست می آید :
(۳-۴۰)
چرخ رولت به این صورت عمل می کند که برای انتخاب هر کروموزوم یک عدد تصادفی بین یک و صفر تولید کرده و عدد مذکور در هر بازه ای قرار گرفت، کروموزوم متناظر با آن انتخاب می شود. البته روش پیاده کردن چرخ رولت به این شکل است که یک دایره در نظر گرفته و آن را به تعداد کروموزوم ها طوری تقسیم می کنیم که هر بخش متناظر با مقدار برازندگی کروموزوم مربوط باشد. حال چرخ را چرخانده و هر کجا که چرخ متوقف شد به شاخص چرخ نگاه کرده، کروموزوم مربوط به آن بخش انتخاب می گردد. انتخاب چرخ رولت، روشی است که به نسبت مقدار تطابق، اعضا را انتخاب می کند. این روش یک چرخ رولت را شبیه سازی می کند تا تعیین کند کدام اعضا شانس بازتولید را دارند. هر عضو به نسبت تطابقش، تعدادی از بخشهای چرخ رولت را به خود اختصاص می دهد. سپس در هر مرحله انتخاب، یک عضو برگزیده می شود و روند آنقدر تکرار می شود تا به اندازه کافی، جفت برای تشکیل نسل بعد انتخاب گردد.روش انتخاب چرخ رولت دارای بایاس صفر است اما حداقل گسترش را تضمین نمی کند. به این معنی که بین برازندگی یک فرد و احتمال انتخاب آن فاصله ای وجود ندارد. در ضمن ممکن است شانسی بودن این روش باعث می شود تا فقط یک فرد چندین بار انتخاب شده و یک فرد شایسته دیگر اصلا انتخاب نشود.
۳-۷- خلاصه فصل
در این فصل از پایان نامه به مدل­سازی ریاضی مسأله طراحی شبکه خرید- تولید- توزیع چندهدفه برای زنجیره سه مرحله­ ای پرداخته شد. مدل ارائه شده دو هدف مجزا و متناقض حداقل سازی هزینه­ها وحداکثر سازی ارزش کل تولید که یک هدف کیفی در مسئله مورد نظر است را دنبال می­ کند. در راستای اعتبار سنجی مدل ارائه شده، یک مثال عددی کوچک به کمک نرم افزارلینگو حل و نتایج آن گزارش شد. با توجه به تعداد متغیرها و محدودیت­های مدل، با افزایش تعداد عناصر زنجیره، حل آن با نرم­افزارهای بهینه­سازی تقریباً غیرممکن است. از این رو بکارگیری الگوریتم­های فراابتکاری جهت حل این مسأله می ­تواند مؤثر باشد. به علت وجود تضاد بین اهداف در نظر گرفته شده، روش همزمانی یا پارتو بعنوان رویکرد حل مسأله انتخاب شده است. در نهایت، دو روش حل NSGAII و NRGA به صورت مبسوط توضیح داده شد.در فصل بعد به توضیح روش بکارگیری این الگوریتم ها در تحقیق حاضر ومقایسه آنها به وسیله شاخص های عملکرد پرداخته خواهد شد.
فصل چهارم
ارائه روش حل و تجزیه و تحلیل محاسباتی
۴-۱- مقدمه
در فصل قبل دوالگوریتم فراابتکاری NSGA-II، توضیح داده شد.در این فصل، ابتدا به چگونگی بکارگیری این الگوریتم ها در تحقیق حاضر پرداخته می شود ودر ادامه، مسائل نمونه آزمایشی توسط الگوریتم طراحی شده حل می­گردند و با معرفی شاخص­ های ویژه مسائل چندهدفه، به مقایسه الگوریتم­های طراحی شده، پرداخته می­ شود. قابل ذکر است که الگوریتم­های بکار گرفته شده، در محیط نرم افزار متلب^[۷۰] ویرایش R2009a توسط کامپیوتری با CPU Intel®Core™ Due و RAM ۲٫۲GB برنامه­نویسی شده ­اند.
۴-۲- تشریح ساختار NSGA-II بکار گرفته شده در این تحقیق
در این بخش، اجزای طراحی شده برای ساختار الگوریتم مرتب­سازی نامغلوب ژنتیک، جهت حل مسأله طراحی شبکه خرید- تولید- توزیع چندهدفه برای زنجیره تأمین سه مرحله­ ای، به تفصیل و گام به گام شرح داده می­ شود.
۴-۲-۱- نحوه نمایش جواب­ها^[۷۱]
اولین گام در بکارگیری و پیاده­سازی یک الگوریتم فراابتکاری، انتخاب روشی برای نمایش جواب­هاست. تبدیل یک جواب از فضای حل به یک کروموزوم را اصطلاحاً رمزگذاری^[۷۲] و برگرداندن یک کروموزوم را به یک جواب از فضای حل مسأله، رمزگشایی^[۷۳] گویند. در واقع مهمترین بخش از الگوریتم ژنتیک که نقطه آغاز آن محسوب می گردد، همین قسمت می باشد.در ارائه جواب ها که به وسیله کروموزوم صورت می پذیرد باید نهایت دقت را به عمل آورد تا کروموزوم ها به خوبی فضای شدنی مسأله را تحت پوشش قرار دهند.در الگوریتم ارائه شده در این پایان نامه ، برای ارائه جواب ها در قالب کروموزوم، از کروموزوم هایی با سه بخش تشکیل شده که هر کدام در ادامه شرح داده می شوند.
بخش اول کروموزوم از یک ماتریس چهار بعدی ایجاد شده است که مقادیر متغیر را نشان می دهد. در این کروموزوم، درایه های ماتریس مقادیر صحیحی هستند که میزان تولیدات با بهره گرفتن از مواد اولیه نوع l، توسط نیروی کار با سطح مهارتk در دوره t ،در کارخانهj مشخص می گردد.
بخش دوم کروموزوم، نحوه تأمین مواد اولیه مورد نیاز برای کارخانه از طریق تأمین کننده ها مشخص می گردد.به عبارت دیگرمشخص می گرددکه هر یک از تولید کننده ها مواد اولیه سطح L خود را در هر دوره از کدام تأمین کننده تهیه می نمایند.از آنجایی که ظرفیت تأمین کننده ها محدود است این بخش از کروموزوم به صورت اعداد بین صفرویک که نشان دهنده اولویت ها هستند نشان داده می شوند.این بخش از کروموزوم از یک ماتریس سه بعدی با ابعاد(تعداد دوره تعداد نوع موادتعداد تولید کننده) می باشد.
در بخش سوم کروموزوم مشخص می گردد که هر مشتری نیاز دوره خود را از کدام تولید کننده یا تأمین کننده ها دریافت می کند.در این بخش از یک ماتریس سه بعدی با ابعاد ( تعداد دوره تعداد تولید کننده تعداد مشتری) با درایه های بین صفر ویک تشکیل شده است.درایه ها در این بخش نیز همانند درایه های بخش دوم نشان دهنده اولویت هستندوبا توجه به ظرفیت هر یک از تولیدکننده ها تقاضای مشتریان براساس این اولویت ها پوشش داده می شود.در ادامه یک نمونه، جهت درک نحوه عملکردکروموزوم وچگونگی رمزگشایی آن ارائه می گردد. مسأله زیر رادرنظر بگیرید.
فرض کنید تعداد تأمین کننده۲، تعدادمشتری۳، تعداد تولیدکننده۲وتعداد دوره ۱ است.همچنین فرض کنید یک کروموزوم مربوط به این مسأله به صورت زیر است:

دو سال بعد ژنفا زی و همکارانش^[۵۹] نانوذرات فریت کبالت را به روش هم‌نهشت شیمیایی و خشک شدن در هوا در دمای۸۰ درجه­ سانتی ­گراد تهیه کردند. اندازه­ قطر نانوذرات سنتز شده nm 20 تا nm 30 بود و دمای کوری در فرایند افزایش دما کمتر از فرایند کاهش دما بود. مقدار اشباع مغناطیسی این ذرات emu/g 77/61 به­دست آمد که نسبت که مقدار کپه آن کوچک‌تر بود. در این پژوهش مقدار پایین نیروی وادارندگی به دو دلیل اتفاق می‌افتد: ذرات فریت ممکن است ساختار چند دامنه داشته باشند. شکل‌گیری چند دامنه‌ها و حرکت دیوارهای دامنه می‌تواند کاهش دامنه را نتیجه دهد. همچنین اگر اندازه­ بحرانی ذرات [۵۵] به­دست آمده بزرگ‌تر از قطر میانگین ذرات باشد، رفتار تک دامنه را از خود نشان می‌دهند. آن‌ها گزارش کردند که کاهش وادارندگی نمونه‌ها به رفتار وابسته به اندازه­ ذرات بستگی دارد [۵۶].
بلازینسکی و همکارانش^[۶۰] در پژوهشی که در سال ۲۰۱۳ انجام دادند، سیلیکا آئروژل را با روش سل-ژل و فرایند فوق بحرانی تهیه کردند. آن‌ها دریافتند که روش خشک کردن فوق بحرانی مؤثرترین روش برای به­دست آوردن بهترین ویژگی این محصولات است. بدین منظور آن‌ها دستگاه خشک کن فوق بحرانی را برای خود ساختند که فشار و دما به طور دستی تنظیم می‌شد و مرحله مهم در آماده ­سازی سیلیکا آئروژل‌ها بود. به این ترتیب آن‌ها سیلیکا آئروژل‌های شفاف با مساحت سطح ویژه بالا به‌دست آوردند [۵۷].
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

در گزارشی دیگر در سال ۲۰۱۴ ساجیا و همکارانش^[۶۱] پودر آمورف فریت کبالت را به روش سل-ژل تهیه کردند و این روش را بهترین روش تهیه نانوذرات عنوان کردند. آن‌ها دریافتند که عملیات حرارتی برای تجزیه کامل مقدار مواد آلی و نیترات حاضر در پودر آمورف لازم است. در این فرایند برای جلوگیری از ته‌نشینی یا رسوب­گذاری این واکنش اسید سیتریک به آن اضافه کردند و سپس مراحل خشک کردن و عملیات حرارتی انجام شد. پارامترهای عملیات حرارتی، مرحله نهایی در آماده‌سازی نانوذرات فریت کبالت بودند که بررسی شدند. ساختار اسپینل در همه نمونه‌های آن‌ها شکل گرفته بود و هنگامی که ذرات شروع به رشد کردند ناخالصی‌ها حذف شد. ویژگی مغناطیسی مرتبط با رفتار فری­مغناطیس این نمونه‌ها مقدار emu/g 62 برای اشباع مغناطیسی را نشان می‌دهد [۵۸].
در جدیدترین پژوهشی که درباره آماده ­سازی و ارزیابی نانوکامپوزیت سیلیکا آئروژل/فریت در سال ۲۰۱۴ صورت گرفته است، کاتاگر و همکارانش^[۶۲] نانوذرات فریت را به روش ته‌نشینی آماده کردند و سپس TMOS را به آن اضافه نمودند. برای این کار آن‌ها O₂H6. _۲NiCl، O₂H6. _۳FeCl و _۲ZnCl را با اضافه کردن آب مقطر حل کردند. PH محلول در رفلاکس ۱۱۰ درجه­ سانتی ­گراد به مدت ۲۴ ساعت ۱۳ تنظیم شده بود. با حذف NaOH که برای PH اضافه شده بود، و شستن مکرر با آب مقطر و اتانول نانوذرات نتیجه شدند. بعد از به­دست آمدن نانوذرات به طور مستقیم به TMOS اضافه شدند و _۳NH و آب دیونیزه به عنوان کاتالیست برای تهیه سل همگن اضافه گردیدند. برای مرحله پیر سازی قالب‌های حاوی سل را در اتانول به مدت ۲ ساعت و دمای ۵۰ درجه­ سانتی ­گراد پیرسازی کردند و در نهایت ژل خیس را با خشک کردن فوق بحرانی کربن دی اکسید به­دست آوردند. تحقیقات آن‌ها نشان داد که زمان ژل شدن با افزایش نسبت مولی اتانول/TMOS افزایش یافت. همچنین به دلیل کشش سطحی اتانول، نمونه‌ها منقبض می‌شوند یا ترک می‌خورند. نانوکامپوزیت به‌دست آمده ساختار اسکلت شبکه‌ی سه بعدی را حفظ کرد. مساحت سطح ویژه با افزایش مقدار فریت از /g²m 700 تا /g²m 300 تغییر کرد. به علاوه ویژگی مغناطیسی فریت در ساختار نانو کامپوزیت تغییر نکرد [۵۹].
۳-۵ برخی از کاربردهای آئروژل
۳-۵-۱ آئروژل‌ها به عنوان کامپوزیت
همانطور که پیش­ماده­ الکوکسید سیلیکون برای شکل‌گیری شبکه‌ی ژل با اکسیدهای فلزی دیگر به اندازه‌ی کافی واکنشی است، مطالعات زیادی در زمینه سنتز سیلیکا آئروژل برای کاربردهای مختلف صورت گرفته­ است [۱].
۳-۵-۲ آئروژل‌ها به عنوان جاذب
آئروژل‌های فوق آب­گریز و انعطاف­پذیر برای در جذب حلال‌های معدنی و روغن‌ها سنتز شدند. ونکاتشوارا رائو و همکارانش^[۶۳] چگالی جذب و واجذب سیلیکا آئروژل‌های فوق آب­گریز را با بهره گرفتن از یازده حلال و سه روغن بررسی کردند [۶۰].
۳-۵-۳ آئروژل‌ها به عنوان حسگر
آئروژل‌ها تخلخل بالا، حفره‌های در دسترس، و سطح در معرض بالا دارند. از این رو کاندیداهای خوبی برای استفاده به عنوان حسگر هستند.بر اساس مطالعه وانگ و همکارانش^[۶۴] روی آئروژل لایه‌ی نازک نانوذرات سیلیکا آئروژل نشان داد که مقاومت الکتریکی به طور قابل ملاحظه‌ای با افزایش رطوبت کاهش یافت. زیروژل همان مواد حساسیت کم‌تری را نشان داد. آئروژل‌هایی که اصلاح سطح شدند در مقایسه با آئروژل‌های آب‌گریز کمتر تحت تأثیر رطوبت قرار گرفتند و می‌توانند به عنوان ضد زنگ و عوامل آب‌گریز مورد استفاده قرار بگیرند [۶۱].
چن و همکارش^[۶۵] آئروژل‌هایی را برای کاربرد حسگرهای زیستی مطالعه کردند. در مطالعه آن‌ها، آئروژل‌های مزوحفره به وسیله پلیمریزاسیون سل-ژل با یک مایع یونی به عنوان حلال تهیه کردند. نتایج نشان می‌دهدکه آئروژل آماده شده می‌تواند به عنوان یک بسترشناسایی برای اسید نوکلوئیدها به کار رود [۶۲].
۳-۵-۴ آئروژل به عنوان مواد با ثابت دی الکتریک پایین
لایه نازک‌های آئروژل _۲SiO توجه خاصی را به خود اختصاص داد، به دلیل ثابت دی الکتریک خیلی پایین، تخلخل و پایداری حرارتی بالا. پارک و همکارانش^[۶۶] لایه نازک سیلیکا آئروژل را برای لایه­ی داخلی دی الکتریک مورد بررسی قرار دادند و ثابت دی الکتریک را تقریبا ۹/۱ اندازه‌گیری کردند. آن‌ها ثابت دی الکتریک بسیار پایین فیلم‌های آئروژل را برای لایه­ی داخلی مواد دی الکتریک تولید کردند. فیلم های سیلیکا آئروژل به ضخامت ۹۵۰۰، % ۵/۷۹ تخلخل، و ثابت دی الکتریک پایین ۲ با روش فرایند خشک کردن محیط با بهره گرفتن از n-هپتان به عنوان حلال خشک کن به‌دست آوردند [۶۳].
۳-۵-۵ آئروژل به عنوان کاتالیزور
مساحت سطح ویژه‌ی بالای آئروژل‌ها منجر به کاربردهای زیادی می‌شود، از جمله جاذب شیمیایی برای پاک­سازی نشتی. این ویژگی کاربرد زیادی را به عنوان کاتالیزور یا حامل کاتالیزور به همراه دارد. آئروژل‌ها در کاتالیست‌های همگن مناسب هستند، زمانی که واکنش‌دهنده‌ها هم در فاز مایع و هم در فاز گاز هستند [۲۷].
۳-۵-۶ آئروژل به عنوان ذخیره سازی
تخلخل بالا و مساحت سطح زیاد سیلیکا آئروژل‌ها می‌تواند برای کاربردهایی مثل فیلترهای گازی، جذب رسانه­ای برای کنترل اتلاف، محصور سازی، ذخیره سوخت هیدروژن به کار رود. آئروژل‌ها می‌توانند در مقابل تنش گذار مایع/گاز مقاومت کنند زیرا بافت آن­ها در طول پخت تقویت شد به عنوان مثال در ذخیره سازی، انتقال مایعات چون سوخت موشک‌ها کار برد دارد. به علاوه وزن پایین آئروژل‌ها بزرگ‌ترین مزیت است که در سیستم حمل دارو به دلیل ویژگی زیست سازگار آن‌ها مورد استفاده است [۶۴]. کربن آئروژل‌ها در ساخت الکتروشیمی ابر خازن دو لایه کوچک استفاده شد. ابر خازن‌های آئروژل مقاومت ظاهری پایینی در مقایسه با ابر خازن‌های معمولی دارد و می‌تواند جریان بالا را تولید یا جذب کند.
۳-۵-۷ آئروژل‌ها به عنوان قالب
فیلم‌های سیلیکا آئروژل برای سلول‌های خورشیدی رنگ حساس استفاده شدند. مساحت سطح ویژه‌ی فیلم‌های آئروژل روی فیلم‌های شیشه‌ای رسانا تهیه شدند. نشست لایه اتمی برای پوشش قالب آئروژل با ضخامت‌های مختلف _۲TiO با دقت کمتر از نانومتر انجام شد. غشاء آئروژل پوشش داده شده با _۲TiO در سلول خورشیدی رنگ حساس گنجانیده شد. طول نفوذ شارژ با افزایش ضخامت _۲TiO افزایش یافت که منجر به افزایش جریان شد [۶۵].
۳-۵-۸ آئروژل به عنوان عایق گرما
جدای از تخلخل بالا و چگالی پایین یکی از جذاب‌ترین ویژگی‌های آئروژل رسانندگی گرمایی پایین آن‌ها است، علاوه بر این، از یک شبکه‌ی سه بعدی با ذرات ریز متصل شده تشکیل شده‌اند. بنابراین انتقال گرما از میان بخش جامد آئروژل‌ها از طریق مسیر پر پیچ و خمی است. فضای اشغال نشده در یک جامد توسط آئروژل به طور معمول با هوا پر شده مگر آن که تحت خلاء مهروموم شده باشد. این گازها می‌توانند انرژی حرارتی را از طریق آئروژل انتقال دهند. حفره‌های آئروژل باز هستند و اجازه عبور گاز از میان مواد را می‌دهند [۲۷].
۳-۵-۹ آئروژل‌ها در کاربرد فضایی
ناسا از آئروژل‌ها برای به دام انداختن ذرات گرد و غبار روی فضاپیما استفاده کرد. ذرات در برخورد با جامد اسیر شده، گازها تبخیر می‌شوند و ذرات در آئروژل به دام می‌افتند [۲۷].
جدول ۳-۱ کاربردهای مختلف آئروژل‌ها را به طور مختصر نشان می‌دهد.
۳-۶ خلاصه
در این فصل پس از مقدمه‌ی کوتاه، اندکی در مورد سنتز آئروژل با روش سل-ژل گفته شد. پس از آن فرایند‌های لازم برای شکل‌گیری ژل بیان شد و سپس تکنیک‌های مختلف خشک کردن و شرایط لازم برای این کار با مختصری توضیح نوشته شد. بعد مروری کوتاه به برخی از تلاش‌های انجام شده در این زمینه داشتیم و در آخر برخی از کاربردهای مختلف آئروژل‌ها را با ذکر مثال درج شد.
جدول ۳-۱ کاربردهای مختلف آئروژل‌ها [۲۷].

دوستان و همسالان
کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان
طراحان سایت
شبکه آموزش سیما
کودکان
فرهنگسرای کودک
مدرسه
اجتماعی شدن
فضای مجازی
کانون توسعه فرهنگی کودکان
سایت کودکان
کودک سیتی
کتابخانه دیجیتالی بین المللی کودکان
بانک اطلاعات فرهنگ و ادبیات
پایگاه کودکانه
متغیرهایی همچون سایت کودکان یا اجتماعی شدن آنها با آموزش والدین ،دوستان و همسالان، طراحان سایت ها و مدرسه می توانند تأثیر مهم و فزاینده ای در اجتماعی شدن کودکان ایجاد کند. زیرا در رأس همه ی اینها آموزش قرار دارد. یعنی آموزش هم برای والدین ،دوستان و همسالان،طراحان سایت ها و معلمان مدرسه ضرورت دارد و دیگر اینکه این افراد با آموزش خود می توانند هم در طراحی سایت ها و هم در اجتماعی شدن کودکان نقش داشته باشند.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

فصل سوم
روش تحقیق
روش تحقیق
در این تحقیق پس از تعیین موضوع ابتدا با بهره گرفتن از منابع کتابخانه ای و منابع موجود در اینترنت و همچنین رؤیت برخی سایت های مرتبط با موضوع تحقیق و استفاده از کتابخانه های آنلاین، اقدام به جمع آوری اطلاعات در مورد مباحثی مانند سایت،اینترنت، فضای مجازی و اجتماعی شدن و سایر موارد مورد نیاز در بحث مربوطه نموده ایم.
در مجموع می توان گفت در این پروژه از روش های میدانی مانند مصاحبه و نیز روش های محوری مانند استفاده از منابع کتابخانه ای استفاده گردیده است.
سایت های اینترنتی نیز که مورد بررسی قرار گرفته اند سایت های مرتبط با بحث ما بوده اند .
جامعه آماری
با توجه به اینکه مورد تحقیق ما کودکان ۲ تا ۱۱ ساله می باشد عملاً استفاده از پرسشنامه مقدور نیست وتنها بااستناد به وب سایت های مربوط به کودکان اطلاعات مورد نیاز را جمع آوری نموده ایم . وب سایت هایی که ما در این پروژه بیشتر به آنها استناد نموده ایم به شرح ذیل می باشند

سیستم ایمنی مصنوعی روشی است که بر اساس سیستم ایمنی بدن انسان طراحی شده است که راه حل­های جدیدی را برای حل مسائل پیچیده از قبیل عیب‌یابی و بهینه‌سازی فراهم می‌کند.
( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

در سیستم ایمنی مصنوعی، الگوریتمی به نام الگوریتم انتخاب منفی (NSA)^[7] تعریف شده است که با الهام از یکی از انواع سلول‌های ایمنی به نام سلول‌های Tدر بدن، مکانیزم جداسازی خودی/غیرخودی را در سیستم ایمنی بدن شبیه‌سازی می‌کند و در کاربردهای مختلفی از قبیل تشخیص خطا و ناهنجاری مورد استفاده قرار می‌گیرد. الگوریتم‌ انتخاب منفی از شناساگرها برای تشخیص فضای خودی/غیرخودی بهره می‌برد. تعریف شناساگرها یکی از وجوه اصلی الگوریتم انتخاب منفی است. دو گروه کلی برای الگوریتم‌های انتخاب منفی مطرح می‌شود: شعاع ثابت و شعاع متغیر؛ که شعاع در نظر گرفته شده برای شناساگرها برای پوشش فضای غیر خودی است.
در این پژوهش روش به کار گرفته شده برای تشخیص ناهنجاری در شبکه ­های اقتضایی متحرک، استفاده از سیستم ایمنی مصنوعی می باشد. به این ترتیب که سعی شده است با بهره گرفتن از الگوریتم­های موجود در سیستم ایمنی مصنوعی مانند الگوریتم انتخاب منفی راهکار بهینه­ای برای تشخیص ناهنجاری در شبکه ­های اقتضایی متحرک اتخاذ گردد.

۱-۳- هدف پژوهش

هدف از این پژوهش، ارائه ی الگوریتمی جدید جهت تشخیص ناهنجاری در شبکه ­های اقتضایی متحرک می باشد که بتواند عملکرد بالایی داشته و مشکلات موجود در سیستم های موجود را ارتقا بخشد. یکی از چالش های سیستم­های تشخیص نفوذ موجود این است که در این سیستم­ها نرخ تشخیص پایین و همچنین دقت تشخیص حملات پایین می باشد. در این پژوهش قصد داریم با بهره گرفتن از سیستم ایمنی مصنوعی، به ارائه­ الگوریتمی بهینه در حوزه­ تشخیص ناهنجاری در شبکه ­های اقتضایی متحرک بپردازیم که نرخ تشخیص بالا و نرخ هشدار نادرست پایینی داشته باشد.

۱-۴- جنبه‌های نوآورانه پژوهش

نوآوری‌های این پایان‌نامه شامل موارد زیر می باشد :
در نظر گرفتن شعاع متغیر برای نمونه‌های خودی. با تعیین شعاع متغیر برای نمونه های خودی می‌توان مشخصه مناسبی از سیستم ایجاد کرد که به موجب آن نرخ تشخیص بالاتر و نرخ هشدار اشتباه کاهش می یابد .
افزودن مکانیسم سرکوب ایمنی در فاز تشخیص الگوریتم انتخاب منفی. مکانیسم سرکوب ایمنی یک تکنیک جدید می باشد که با به­ کارگیری سلول های ایمنی سرکوبگر Ts در کنار سلول­های ایمنی دیگر که(شناساگرها نقش آنها را ایفا می کنند)، موجب فراهم کردن پوشش بهتر از فضای غیرخودی می گردد. در نتیجه از تعداد حفره­ها کاسته شده و در عین حال تعداد شناساگرهای موردنیاز برای پوشش فضای غیرخودی را کاهش می دهد که به موجب آن هزینه­ های محاسباتی کاهش یافته و موجب بهبود عملکرد الگوریتم انتخاب منفی می گردد.
مکانیسم سرکوب ایمنی و تلفیق آن با تکنیک تعریف نمونه­های خودی با شعاع متغیر در الگوریتم انتخاب منفی برای تشخیص ناهنجاری در شبکه های اقتضایی متحرک، برای اولین بار در این پایان­ نامه به کارگرفته شده است.

۱-۵- جمع بندی

در این فصل هدف از انجام این پژوهش، کلیاتی از موضوع پژوهش و جنبه­ های نوآورانه آن بیان گردید. در فصل بعدی به شرح مختصری از مفاهیم و تعاریف به­کار رفته در این پژوهش مثل شبکه های اقتضایی متحرک و ویژگی­های آنها، پروتکل­های مسیریابی در این شبکه ها، انواع حملات در این شبکه­ ها و راه های مقابله با آنها خواهیم پرداخت. همچنین مفهوم تشخیص نفوذ، انواع روش های تشخیص نفوذ و مفهوم سیستم ایمنی مصنوعی در فصل ۲ بیان گردیده است. در فصل ۳ به بررسی ادبیات موضوع تشخیص نفوذ در شبکه ­های اقتضایی متحرک خواهیم پرداخت. در فصل ۴ راهکار ارائه شده در این تحقیق معرفی گردیده و در فصل ۵ راهکار جدید مورد ارزیابی قرار داده شده و نتایج با روش­های دیگر مقایسه شده است. در فصل ۶ جمع بندی مطالب و پیشنهادات برای تحقیقات آتی قرار داده شده است .

فصل ۲: مفاهیم و تعاریف

۲-۱- مقدمه

در این فصل به معرفی مفاهیم اصلی به کار رفته در این پژوهش خواهیم پرداخت. ابتدا شبکه ­های اقتضایی متحرک^[۸] معرفی می شوند. خصوصیات این شبکه­ ها، پرتکل­های مسیریابی، تهدیدات پیش روی آنها و روش های مقابله با این تهدیدات به طور اجمالی مورد بررسی قرار می گیرد.
در ادامه مفهوم سیستم ایمنی مصنوعی معرفی می گردد و سپس به الگوریتم­ها و تئوری­های موجود در سیستم ایمنی مصنوعی اشاره شده است.

۲-۲- شبکه ­های اقتضایی متحرک

شبکه ها را می توان براساس لایه فیزیکی شان ^[۹] به دو دسته عمده سیمی ^[۱۰] و بی­سیم ^[۱۱] تقسیم کرد. در شبکه های سیمی گره­های شبکه از طریق یک وسیله فیزیکی مانند کابل، اترنت یا فیبرنوری به هم متصل اند. ولی در شبکه ­های بی­سیم، هیچ وسیله اتصالی وجود ندارد و گره­ها از طریق امواج رادیویی یا اشعه مادون قرمز به هم متصل اند.
شبکه­ ها بر اساس قابلیت حرکت گره­ها به دو دسته تقسیم می شوند. در شبکه ­های ثابت^[۱۲] گره­ها ثابت­اند و توپولوژی و ساختار شبکه تغییر نمی کند. در شبکه های متحرک ^[۱۳] مکان گره­ها و در نتیجه ساختار شبکه قابلیت تغییر دارد.
شبکه ­های بی­سیم (ثابت یا متحرک) را می توان به دو دسته تقسیم کرد: شبکه ­های بی­سیمی که دارای زیرساخت^[۱۴] هستند و شبکه ­های بی­سیم بدون زیرساخت. در نوع اول، گره­ها به سطح بالاتری مانند ایستگاه­های پایه^[۱۵] یا نقاط دسترسی متصل می شوند (به شکل بی سیم) و از این طریق قادر به ارتباط خواهند بود. در حالی که در نوع دوم، اصولا چنین گره­هایی وجود ندارند و شبکه بدون هیچ زیرساخت اولیه­ای قادر است کار خود را آغاز کند و گره­ها خود-راه انداز^[۱۶] هستند(تانیجا^[۱۷] و کوش^[۱۸] ، ۲۰۱۰).
شبکه ­های اقتضایی متحرک ^[۱۹] (موردی سیار) نوع خاصی از شبکه ­های بی سیم متحرک هستند که در آنها گره­ها بدون هیچ زیرساخت ثابتی با یکدیگر ارتباط برقرار می کنند. در این شبکه­ ها هر یک از گره­ها به عنوان مسیریاب نیز عمل می کنند.گره­ها از طریق امواج رادیویی با هم ارتباط برقرار می کنند. هرگره قادر است با گره­هایی که در برد رادیویی آن قرار دارند، که به اصطلاح آن­ها را گره­های همسایه می نامند، به طور مستقیم ارتباط داشته باشد. برای برقراری ارتباط با گره­هایی که در خارج از محدوده رادیویی قرار دارند، از گره­های میانی استفاده می شود. به این صورت که گره­های میانی به عنوان مسیر ­یاب عمل کرده و ترافیک را به صورت گام به گام از گره مبدا به گره مقصد ارسال می کنند. به همین دلیل به آن­ها شبکه ­های بی سیم اقتضایی چند گامی^[۲۰] نیز گفته می شود(تانیجا^[۲۱] و کوش^[۲۲] ، ۲۰۱۰).
در شبکه ­های اقتضایی متحرک، سیار بودن گره­ها ممکن است باعث تغییر مسیر بین دو گره شود. همین موضوع باعث بروز مشکلاتی در استفاده از این شبکه­ ها می شود. با این وجود امروزه شبکه ­های اقتضایی متحرک کاربردهای فراوانی دارند. دلیل این امر سرعت و آسانی پیاده­سازی این شبکه­ ها و نیز عدم وابستگی آنها به ساختارهای از پیش ساخته است. این شبکه­ ها در کاربردهای شخصی مانند اتصال لپ­تاپ­ها به یکدیگر، کاربردهای عمومی مانند ارتباط وسایل نقلیه وتاکسی­ها، کاربردهای نظامی مانند اتصال ارتش و ارتباط ناوگان جنگی و کاربردهای اضطراری مانند عملیات امداد و نجات، قابلیت به­ کارگیری دارند.

۲-۳- خصوصیات شبکه ­های اقتضایی متحرک

شبکه ­های اقتضایی متحرک دارای ویژگی­های خاص خود می باشند. ویژگی­های شبکه ­های اقتضایی متحرک را می توان به صورت زیر خلاصه کرد (نادکامی و میشرا ،۲۰۰۳):
۱) عدم وجود زیر ساخت و خود­مختاری: این شبکه­ ها بدون هیچ زیرساختی ایجاد شده و به هیچ مدیریت متمرکزی وابسته نیستند. هرگره به صورت مستقل هم به عنوان میزبان ( تولید کننده داده ) و هم به عنوان مسیریاب عمل می کند.
۲) مسیریابی چند گامی^[۲۳] : در این شبکه ها هیچ مسیریابی وجود ندارد. بلکه گره­های میانی پیام ها را به صورت گام به گام به سمت گره مقصد مسیریابی می کنند.
۳) ساختار پویای^[۲۴] شبکه : به دلیل تحرک گره­ها، ساختار شبکه می تواند دائما و به صورت غیر قابل پیش بینی تغییر کند. با تحرک دائمی گره­ها، مسیرها نیز تغییر خواهند کرد.
۴) اتصالات ناهمگن: هر گره شبکه می تواند مجهز به چندین واسط رادیویی با قابلیت ­های انتقال و دریافت متفاوت باشد که سبب ایجاد لینک­های نامتقارن در شبکه و ناهمگنی در میزان برد رادیویی گره­ها می شود. همچنین، پیکر بندی سخت افزاری و نرم افزاری هر گره می تواند متفاوت باشد. به همین دلیل است که طراحی پروتکل­ها و الگوریتم­ها برای این نوع از شبکه­ ها کار پیچیده­ای است.
۵) محدودیت در انرژی: به دلیل متحرک بودن گره­ها در این شبکه­ ها، انرژی آن­ها به وسیله باتری تامین می­ شود. در نتیجه منبع انرژی آن­ها محدود است. از آنجایی که هر گره هم به عنوان مسیریاب و هم به عنوان میزبان عمل می کند، لذا مصرف انرژی در گره­های شرکت کننده باید مدیریت شود.
۶) محدودیت­ محاسباتی.
از مزایای این شبکه ها این است که انعطاف پذیری بالایی دارند و در برابر خرابی یک یا چند گره مقاومند. همچنین گسترش این شبکه­ ها بسیار آسان و سریع است.

۲-۴- مسیریابی در شبکه های اقتضایی متحرک

مسیریابی در شبکه ­های اقتضایی متحرک به دلیل ویژگی­های منحصر بفرد این شبکه­ ها، به وسیله پروتکل­های مسیریابی از قبیل حالت اتصال^[۲۵] و بردار فاصله^[۲۶] قابل انجام نیست به این دلیل که این پروتکل­ها برای شبکه­ هایی با همبندی ایستا طراحی شده اند. در صورتی که تحرک گره­ها و تغییر همبندی جزء ماهیت شبکه­ ها­ی اقتضایی متحرک می باشد. نکته دیگر این که پروتکل­های مسیریابی موجود با فرض اینکه همه اتصالات دو طرفه هستند طراحی شده اند. اما در شبکه ­های اقتضایی متحرک این موضوع همیشه صادق نیست. وجود تفاوت در سخت افزار گره­ها و نوسانات سیگنال­های رادیویی در ایجاد اتصالات یک طرفه موثر است (بروچ^[۲۷] و همکاران ، ۱۹۹۸ ، پرکینز^[۲۸] و رویر^[۲۹] ، ۱۹۹۹) .
فرق میان پروتکل­های مسیریابی، بر اساس چگونگی نگهداری و به دست آوردن اطلاعات مسیریابی می­باشد. پروتکل­های مسیریابی به سه گروه برمبنای جدول^[۳۰] ، بر مبنای تقاضا^[۳۱] و ترکیبی تقسیم می شوند(عبدالحسن^[۳۲] و همکاران ، ۲۰۰۴ ، رویر^[۳۳] و تو^[۳۴] ، ۱۹۹۹).

۲-۴-۱- پروتکل های مسیریابی بر مبنای جدول

در پروتکل های مسیریابی بر مبنای جدول(رویر و تو ، ۱۹۹۹)، گره­ها دائما با ارزیابی مسیرهایی که به گره­های قابل دسترس منتهی می شوند، اطلاعات مسیریابی را به روز رسانی می کنند و همواره یک مسیر از گره مبدا به مقصد به دست می آید. در این پروتکل­ها همه گره­ها یک نما از همبندی شبکه نگهداری می کنند­. به محض تغییر در همبندی شبکه ، اطلاعات تمام گره­های تحت تاثیر این تغییر، به روز رسانی می شوند. هر گره قبل از نیاز به یک مسیر آن را در جدول مسیریابی خود نگهداری می کند به همین دلیل به این پروتکل­ها “برمبنای جدول” یا “پیش گستر^[۳۵]” می گویند. از آنجایی که مسیرها از قبل محاسبه می شوند، سرعت دسترسی به مسیر بالا بوده و این پروتکل­ها در کاربردهای بلادرنگ استفاده می شوند. از جمله پرتکل های مبتنی بر جدول می توان به پرتکل های DSDV و OLSR اشاره کرد.

۲-۴-۲- پروتکل های مسیریابی برمبنای تقاضا

در پروتکل های مسیریابی برمبنای تقاضا (رویر و تو ، ۱۹۹۹)، مسیر بین دو گره تنها به واسطه درخواست یک گره ایجاد می شود. مسیریابی در این پروتکل ها در سه مرحله کشف مسیر، نگهداری مسیر، حذف مسیر انجام می شود . از آنجایی که در شبکه ­های اقتضایی متحرک نودها تغییر مکان می دهند ، مسیر می تواند قطع شود. بنابراین نگهداری مسیر بین گره مبدا و مقصد در پروتکل­های مبتنی بر تقاضا مسئله مهمی است.
درپروتکل­های مبتنی بر تقاضا سربار کنترلی نسبت به پروتکل­های پیش­گستر کمتر است ولی در این پروتکل­ها به دلیل اینکه مسیر از قبل تعیین نشده است، یک تاخیر در ارسال بسته­ها وجود دارد که به پیدا کردن مسیر مربوط می شود. از جمله پرتکل­های مبتنی برتقاضا می­توان پرتکل­های DSR^[36] و AODV را نام برد. پرتکل مسیریابی استفاده شده در شبکه اقتضایی متحرک مورد مطالعه در این پژوهش، پرتکل مبتنی بر تقاضای AODV می باشد که به شرح آن می پردازیم.

۲-۴-۲-۱- AODV^[37]

پروتکل AODV (پرکینز و همکاران ، ۲۰۰۳) ، یک پروتکل مسیریابی درخواست محور است که در واقع بهبود یافته پروتکل DSDV می باشد . چرا که در آن از مفهوم شماره توالی مقصد به کار رفته در پروتکل DSDV برای نگهداری آخرین اطلاعات مسیریابی استفاده می شود. ولی برخلاف پروتکل DSDV که درآن گره­ها مجموعه کاملی از مسیرها را نگهداری می کنند، درپروتکل AODV که مبتنی بر درخواست می باشد، تعداد همه پخشی­های مورد نیاز در شبکه کاهش یافته است. شماره توالی مقصد جهت جلوگیری از مسیرهای حلقه و تشخیص مسیرهای به روز استفاده می شود. این پروتکل نیز شامل دو مرحله­ کشف مسیر و نگهداری مسیر می باشد. زمانی که گره مبدا بخواهد داده­ای را به یک گره مقصد ارسال کند، در صورتی که هیچ مسیری به آن گره در جدول مسیریابی خود نیابد فرایند کشف مسیر را آغاز می کند. در ابتدا گره مبدا یک بسته RREQ را ایجاد کرده و به تمام همسایگانش همه پخشی می­ کند. هر بسته RREQ شامل آدرس گره مبدا، آدرس گره مقصد، شماره منحصر به فرد، آخرین شماره توالی مشاهده شده از مقصد و شماره توالی گره مبدا است. بعد از ایجاد بسته RREQ گره یک تایمر را راه اندازی می کند و منتظر دریافت بسته RREP می شود. هر گره لیستی شامل آدرس مبدا و شماره منحصر به فرد هر بسته درخواست مسیر را نگهداری می کند . این اطلاعات برای یک بازه زمانی خاص در این لیست باقی می مانند. زمانی که برای جلوگیری از حملات سیل آسا^[۳۸] لازم است. در صورتی که بسته RREQ تکراری باشد دور ریخته خواهد شد.
اگر بسته RREQ در بازه زمانی مشخص دیده نشده باشد، گره بسته دریافتی را پردازش کرده و یک مسیر معکوس به گره ارسال کننده بسته در جدول مسیریابی خودش ایجاد می کند. مسیر معکوس شامل آدرس مبدا ، شماره توالی ، تعداد گام های مورد نیاز برای رسیدن به گره مبدا است. این فرایند برای ارسال بسته RREP به سمت گره مبدا در مسیر معکوس ضروری است .
هنگامی که یک گره میانی بسته RREQ را دریافت کرد ابتدا آدرس گره مبدا و شماره منحصر به فرد بسته را چک می­ کند. اگر بسته تکراری نبوده و گره میانی مسیری به مقصد این بسته داشته باشد، آن گره فیلد شماره توالی گره مقصد بسته را با شماره توالی مقصدی که خودش در حال حاضر دارد، مقایسه می­ کند. اگر گره میانی شماره توالی مقصد بزرگتر یا مساوی شماره توالی مقصد بسته داشته باشد ، مسیری که گره میانی در حافظه خود دارد یک مسیر جدید به سمت مقصد است. در نتیجه یک بسته RREP با بهره گرفتن از مسیر معکوس که توسط بسته RREQ دریافت شده، قبلا ایجاد شده بود، به سمت گره مبدا ارسال می کند. باقی مسیرهای معکوس با گذشت زمان از بین می روند. در غیر این صورت اگر گره میانی مسیری به مقصد نداشته باشد، آن گره شمارنده گام بسته را یک واحد افزایش داده و این بسته را باز هم به همسایگانش همه پخشی می کند. اگر هیچ یک از گره­های میانی مسیری به سمت گره مقصد نداشتند، سرانجام بسته RREQ به گره مقصد می رسد. گره مقصد شماره توالی خود و مدت زمان اعتبار این مسیر را در بسته RREP قرار داده و برای گره مبدا ارسال می کند. هر گره میانی به محض دریافت بسته شمارنده گام آن را یک واحد افزایش داده و سپس از مسیر معکوس ایجاد شده آن را به سمت مبدا هدایت می کنند.
گاهی گره مبدا بیش از یک بسته RREP از همسایگانش دریافت می­ کند. در این مواقع گره مبدا اولین بسته دریافتی را استفاده می کند و به محض دریافت بسته­های پاسخ دیگر شماره توالی مقصد و شمارنده گام آن را چک می کند. اگر شماره توالی مقصد بزرگتر و یا شمارنده گام کمتری داشته باشد، بدین معناست که مسیر تازه­تر و یا کوتاهتری به مقصد مورد نظر دارد. در این صورت،گره مبدا جدول مسیریابی خود را با مسیر جدید به روز رسانی می کند. در غیر این صورت بسته دریافتی دور ریخته می شود.
اگر یک گره متوجه قطع یک اتصال شود یک بسته (RERR)^[39] را به صورت همه پخشی به همسایه­های خود ارسال می کند. این پیام در شبکه پخش شده و گره­هایی که مسیر آن­ها از این اتصال قطع شده می­گذرد، جدول مسیریابی خود را به روز می­ کنند.

۲-۵- امنیت در شبکه های اقتضایی متحرک

۲-۳ مفهوم تحول سازمانی
تحول سازمانی به معنای اعمال تغییرات و رویکردهای جدید در سازمان است که با هدف بهبود فرایندها و رویه های سازمانی به انجام می رسد . این تغییرات عمدتا در شکل سازمانی، نحوه فعالیت‌ها و حتی ماهیت سازمانی قابل تشخیص است ( پاردو دل وار ^[۱۴]و همکاران ، ۲۰۱۲) .
از منظر دیگر ، تحول سازمانی به معنای بکارگیری نگرش ها ، تجهیزات، رویه ها و فرایندهای جدید در سازمان است به نحوی که سازمان بتواند خود را نیازهای جدید ، اهداف جدید یا انتظارات جدید وفق دهد و به شکل کارامدتری بتواند با محیط در حال تغییر خود ، منطبق گردد ( بوردام^[۱۵] ، ۲۰۱۰) .
در تعریف دیگر ، تحول سازمانی به تغییرات ملموس و قابل مشاهده ای اطلاق می شود که به واسطه اجرای برنامه های جدید و ارتقای توانمندی سازمان در مواجهه با چالش های محیطی در سازمان ایجاد می شود و می تواند ساختار ، نحوه فعالیت ها و حتی جهت حرکت سازمان را تغییر دهد (اشنایدر^[۱۶] ، ۲۰۱۱) .
تا حدودی مفهوم تغییر ( تحول) سازمانی ، مشابه با مفهوم بهبود سازمانی است. لیپیت بهبود سازمان را چنین تعریف می‌کند: توان بخشیدن به فرآیندهای عملیاتی و نیروهای انسانی در سازمان برای بالابردن کیفیت عملکرد ارگان‌های مختلف سیستم سازمانی. (طاهری لاری، ۱۳۷۷: ۱۵). در همین راستا، تحول سازمان، تلاشی است برنامه‌ریزی شده، در سراسر سازمان که به وسیله مدیریت عالی سازمان اداره شده و اثربخشی و سلامتی سازمان را از راه برنامه‌های تغییر برنامه ریزی شده در فرآیندهای سازمان، با بهره گرفتن از علوم رفتاری افزایش می‌دهد. هدف‌های تحول سازمان عبارت اند از:
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

• • افزایش سازگاری بین ساختار، فرایندها، استراتژی، افراد و فرهنگ سازمان

• • ایجاد و توسعه راه حل‌های نو و خلاقانه در سازمان

• • توسعه توانایی نوسازی سازمان (‌الوانی، ۱۳۸۵ :۲۶)

فرنچ وندل بیان می‌دارد که بهبود سازمانی تلاشی طولانی مدت برای تقویت توان حل مسئله سازمان و نوسازی فرآیندهای آن مبتنی بر مدیریت موثر و فرهنگ مشارکت پذیری با بهره گرفتن از عوامل تغییردهنده (مداخله‌گر) و بهره‌گیری از دانش رفتاری است (الحسینی، ۱۳۷۹: ۴۰).
ریچاردال دفت موضوع تغییرات سازمانی را در چهار مقوله خلاصه می‌کند :

• • تغییرات اداری، شامل: تغییر ساختار، هدف‌ها، خواهش‌های سازمان، سیستم پاداش، سیستم‌های اطلاعاتی و حسابداری.

• • تغییرات در افراد سازمان دربرگیرنده‌: تغییر در نگرش‌ها، مهارت‌ها، تجربه‌ها و رفتار افراد است.

• • تغییر در تکنولوژی، این نوع تغییر در رابطه با فرایند تولید سازمان صورت می‌گیرد که، شامل: دانش، آگاهی و مهارتی می‌شود که مشخص کننده میزان شایستگی سازمان است. هدف از ایجاد چنین تغییری، افزایش کارایی و مقدار و میزان تولید است.

• • تغییر در کالاها و خدمات که مربوط به ارائه محصولات جدید، تغییر در شیوه تولید و یا راه‌اندازی خطوط جدید تولید می‌شود ( پورکیانی و پیرمرادی ، ۱۳۸۷) .

۲-۴ اهمیت تحول و تغییرسازمانی
به طور کلی ، تحول و تغییر سازمانی معمولا در شرایطی مطرح می شود که وضعیت کنونی سازمان (اعم از تجهیزات ، رویه ها ، پرسنل و امکانات سازمانی) توان پاسخگویی در برابر نیازها و الزامات محیطی را ندارد یا ضعیف برآورد می گردد. در چنین شرایطی ، تغییر و تحول سازمانی به عنوان یک راه حل جدی مطرح می گردد ( فروندا^[۱۷] و همکاران ، ۲۰۰۶) .
مطالعات ادگار ویل^[۱۸](۱۹۹۱)در مورد ۱۷۸ سازمان خصوصی و دولتی، شامل ۹۳ سازمان بریتانیایی،۳۱ سازمان از دیگر کشور‌های اروپایی و ۵۴ سازمان از آمریکای شمالی، انگیزه‌های اصلی تغییر را در این شرکت‌ها به شرح زیر ذکر می‌کند :

• • • • • • کاهش سود یا زیان مالی؛
        • • افزایش رقابت؛
        • • رکود اقتصادی؛
        • • انتصاب مدیر عامل جدید؛
        • • توسعه فناوری؛
        • • کنش از پیش (پیش بینی فرصت‌ها یا رویداد‌ها).

         

     

از دیدگاه دیگر ( وورا^[۱۹] و همکاران ، ۲۰۱۳) ، تغییر و تحول سازمانی دارای مزایایی برای سازمانهاست که آنها در استفاده از این اهرم ، ترغیب می نماید. مهمترین مزیت های عنوان شده عبارتند از :

• • ارتقای توانایی سازمانی در پاسخگویی به مشتریان

• • بهبود رویه ها و سرعت بخشی به امور

• • افزایش توانمندی نیروهای انسانی

• • کاهش هزینه ها

• بهبود عملکرد سازمانی و افزایش سودآوری