(۵-۷)

(۵-۸)

(۵-۹)

که ، و به ترتیب داده مشاهده شده، داده پیش‌بینی شده و میانگین داده مشاهده شده و N طول داده مشاهده شده است.
۵-۴: نتیجه‌گیری
در این پژوهش با توجه به مؤلفه‌های خطی و غیرخطی سری زمانی، روشی ترکیبی را پیشنهاد کردیم که با در نظر گرفتن هر دو مؤلفه، پیش‌بینی سری‌های زمانی آشوب را انجام دهد.
ابتدا نقاط فضای‌حالت سری‌زمانی آشوبی اولیه را به یک پیش‌بینی کننده خطی دادیم تا بتواند مقادیر خطی سری زمانی را پیش‌بینی کند. سپس با بهره گرفتن از خروجی این پیش‌بینی کننده و مقادیر واقعی، مقدار خطا را محاسبه کردیم. این مقادیر را به عنوان یک سری زمانی آشوبی جدید در نظر گرفته و آن را در فضای‌حالت مناسب جاسازی کردیم. نقاط فضای‌حالت جدید را به یک پیش‌بینی کننده غیرخطی دادیم. این پیش‌بینی کننده به خوبی قابلیت پیش‌بینی مقادیر غیرخطی باقیمانده از سری زمانی را دارد. در نهایت مقادیر حاصل از خروجی دو پیش‌بینی کننده را با هم جمع کردیم و در قیاس با مقادیر واقعی قرار داده‌ایم.
مدل پیش‌بینی ترکیبی ارائه شده کارایی خوب و پیش‌بینی دقیق‌تری نسبت به روش‌های پیش‌بینی سری‌های زمانی آشوبی را دارد. در فصل آینده با ارائه آزمایشات روی سری‌های زمانی آشوبی مختلف، می‌توانید صحت این ادعا را مشاهده کنید.
فصل ششم
۶فصل ششم نتایج شبیه‌سازی و ارزیابی روش پیشنهادی
به منظور ارزیابی روش پیشنهاد شده، روش توسعه داده شده روی سری‌های‌زمانی آشوبی مصنوعی مکی‌گلاس و لورنز و همچنین سری‌زمانی آشوبی زمان واقعی، لکه‌های خورشیدی^* اجرا شده است. سپس کارایی روش پیشنهاد شده با نتایج ارائه شده در سایر پژوهش‌ها مقایسه شده است.
۶-۱: سری‌زمانی آشوبی مکی‌گلاس
در فصل‌های گذشته در مورد معادله دیفرانسیل ایجاد کننده سری‌زمانی مکی‌گلاس توضیح داده شد. برای آزمودن مدل پیشنهادی، یک مجموعه نمونه سری‌زمانی آشوبی با طول ۱۰۰۰ داده تولید شده توسط معادله مذکور استفاده شده است. داده درمحدوده زمان در شکل ۶-۱ نشان داده شده است. ۵۰۰ نمونه اول برای آموزش و ۵۰۰ نمونه بعدی برای تست انتخاب شده‌اند. داده مورد نظر در بازه [۰,۱] نرمال می‌شود.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

پارامترهای فضای حالت با مقادیر D=3برای بُعد جاسازی و T=2برای زمان تاخیر تعیین شده و نقاط فضای‌فاز طبق آنچه در بخش‌های گذشته بیان شد، جاسازی شده‌اند. نقاط جاسازی شده سری‌زمانی را می‌توانید در شکل ۶-۲ مشاهده کنید. نقاط بدست آمده به لایه عصبی خطی با D واحد ورودی داده شده است. مقادیر پیش‌بینی شده با مقدار داده واقعی مقایسه شده و خطا‌ها محاسبه شده اند.
خطا بدست آمده، یک سری‌زمانی با طول است که در اینجا با توجه به مقادیر N=500، T=2 و D=3 برابر ۴۹۵ است. با توجه به ویژگی‌های خطا‌ در به ارث بردن خصوصیات سری‌زمانی اصلی و به منظور استفاده از سهم خطا‌ در بهبود نتایج پیش‌بینی، ۴۹۵ نمونه خطا با بُعد تعبیهD₁=3 و زمان تاخیر T₁=2 در فضای حالت جاسازی شده اند.
نقاط فضای حالت خطا‌ها به یک شبکه عصبی بازگشتی المان با ۱۰ نرون در لایه پنهان داده می‌شود. لازم به یادآوری است که الگوریتم آموزشی این شبکه عصبی الگوریتم بهینه‌سازی جمعیت ذرات می‌باشد. پارامترهای ضروری برای الگوریتم PSO، انتخاب تعداد جمعیت اولیه برابر۴۰۰، مقدار وزن‌های داخلی تصادفی، تعداد گام‌های تکرار ۳۰ و c1=c2=2، می‌باشد.
پس از کامل شدن آموزش، خروجی حاصل از شبکه عصبی المان با مقادیر پیش‌بینی بدست آمده از مرحله قبل جمع می‌شوند. حاصل جمع بدست آمده با مقادیر سری‌زمانی اصلی مقایسه شده است و ارزیابی توسط معیارهای خطای تعریف شده، صورت گرفته است.
در شکل ۶-۳ مقادیر واقعی سری‌زمانی مکی گلاس را با مقادیر پیش‌بینی شده‌ی مقایسه می‌کند. شاخص‌های خطای مجذور میانگین، خطای مجذور میانگین ریشه و خطای مجذور میانگین ریشه نرمال برای ارزیابی انتخاب شده‌اند. شما می‌توانید محاسبه خطای برای هر یک از پیش‌بینی کننده‌ها را براساس این معیارها در جدول ۶-۱ مشاهده کنید.
در ادامه دیگر مدل‌های پیش‌بینی مشابه روش مذکور را که برای داده‌ی سری‌زمانی آشوبی مکی‌گلاس بررسی و آزمایش کرده‌ایم با مدل پیش‌بینی معرفی شده، مقایسه می‌کنیم. در اولین مدل پیش‌بینی، از شبکه عصبی انطباق‌پذیر خطی (ADALINE) به عنوان پیش‌بینی کننده خطی است و از شبکه‌عصبی المان با ۱۰نرون در لایه پنهان که االگوریتم traingdm را برای آموزش آن انتخاب کرده‌ایم، به عنوان پیش‌بینی کننده غیرخطی استفاده کرده‌ایم. دومین مدل پیش‌بینی استفاده از شبکه عصبی خطی انطباق‌پذیر خطی به عنوان مدل پیش‌بینی کننده خطی و شبکه عصبی المان با پارامترها و الگوریتم آموزشی مشابه مدل پیشنهاد شده، برای پیش‌بینی کننده غیرخطی است. در سومین مدل پیش‌بینی مورد بررسی، شبکه عصبی خطی را برای پیش‌بینی کننده خطی و شبکه عصبی بازگشتی NARX را برای پیش‌بینی کننده غیرخطی انتخاب کرده‌ایم. مقایسه نتایج برای این مدل‌ها و مدل پیشنهادی براساس سه معیار معرفی شده در جدول ۶-۲ قابل مشاهده است.
در نهایت ۵۰۰ نمونه داده از سری‌زمانی آشوبی مکی‌گلاس با نتایج گزارش شده در ادبیات مقایسه شده و در جدول ۶-۳ ارائه شده‌است. آزمایشات انجام شده برای سری‌زمانی مکی‌گلاس، تایید می‌کند که کارایی روش پیشنهاد شده قابل قیاس با روش‌های ارائه شده در پژوهش‌ها بوده و توانسته به طور مؤثری پیش‌بینی سری‌زمانی آشوبی مکی‌گلاس را انجام دهد.
جدول۶-۱. خطای پیش‌بینی کننده‌ها به ازای داده تست از سری‌زمانی آشوبی مکی‌گلاس

پیش‌بینی کننده

معیار خطا

MSE

RMSE

NRMSE

پیش‌بینی کننده خطی

۷.۸۴e-6

۲.۸e-3

۴.۳e-3

پیش‌بینی کننده غیرخطی

۳.۲۹e-6

۱.۸e-3

۴.۳۳۶۰

۳۱

۲۶

۲۲

۱۹

۲۲٫۳۳

۶۳٫۱۶

۳۸٫۷۱

۱۸

طرحواره‌های هیجانی

۲۴۸

۲۰۱

۱۷۰

۱۴۹

۱۷۳٫۳۳

۶۶٫۴۴

۳۹٫۹۲

۱۴۸

نتایج ارائه شده نشان می‌دهد که نمره آزمودنی زن شماره ۵ در مقیاس تعارضات زناشویی در مرحله پس از درمان و پیگیری روند کاهشی قابل ملاحظه‌ای داشته است و درصد بهبودی بالای ۵۰ اثربخش بودن درمان را نشان می‌دهد. بنابر این استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی همراه با نظم‌جویی شناختی هیجان اثربخشی متوسط به بالایی در مقیاس تعارضات زناشویی در آزمودنی زن شماره ۵ داشته است.
نمره آزمودنی زن شماره ۵ در مقیاس ذهن‌آگاهی در مرحله پس از درمان و پیگیری روند افزایشی قابل ملاحظه‌ای داشته است و درصد بهبودی بالا، اثربخش بودن درمان را نشان می‌دهد. بنابر این می‌توان نتیجه گرفت استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی همراه با نظم‌جویی شناختی هیجان اثربخشی متوسط به بالایی در ذهن‌آگاهی آزمودنی زن شماره ۵ داشته است.
بررسی نمرات استرس آزمودنی زن شماره ۵ در مراحل پس از درمان و پیگیری کاهش قابل ملاحظه‌ای را نشان می‌دهد. بنابر این می‌توان اظهار داشت استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی همراه با نظم‌جویی شناختی هیجان اثربخشی متوسط به بالایی در مقیاس استرس آزمودنی زن شماره ۵ داشته است.
در نهایت با بررسی نمرات آزمودنی زن شماره ۵ در مقیاس طرحواره‌های هیجانی در مرحله پس از درمان و پیگیری شاهد روند کاهشی قابل ملاحظه‌ای هستیم که درصد بهبودی بالای ۵۰ اثربخش بودن درمان را نشان می‌دهد، بنابر این استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی همراه با نظم‌جویی شناختی هیجان اثربخشی متوسط به بالایی در طرحواره‌های هیجانی آزمودنی زن شماره ۵ داشته است.
یافته‌های مربوط به سؤالات پژوهش
سؤال اول : آیا استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی در تعارضات زناشویی، استرس، ذهن‌آگاهی و طرحواره‌های هیجانی زوجین متعارض موثر است؟
به منظور بررسی و پاسخگویی به این سوال، روند تغییر نمرات چهار آزمودنی که تحت درمان استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی قرار داشتند، در قالب چهار نمودار مجزا برای هر یک از متغیرهای تعارضات زناشویی، استرس، ذهن‌آگاهی و طرحواره‌های هیجانی ترسیم شده است.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

نمودار ۴-۱ : نمایش تغییر نمرات آزمودنی‌های تحت درمان استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی، در متغیر تعارضات زناشویی
بررسی نمودار ۴-۱ نشان می‌دهد نمره ۴ آزمودنی که استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی را دریافت کرده‌اند، در متغیر تعارضات زناشویی طی مراحل درمان، پس از درمان و پیگیری ۱ ماهه کاهش قابل ملاحظه‌ای داشته است. به طور کلی می‌توان نتیجه گرفت که استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی در کاهش تعارضات زناشویی آزمودنی‌ها اثربخش بوده است و این تاثیر پایدار بوده است.
نمودار ۴-۲ : نمایش تغییر نمرات آزمودنی‌های تحت درمان استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی، در متغیر ذهن‌آگاهی
بررسی نمودار ۴-۲ نشان می‌دهد نمره ۴ آزمودنی که استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی را دریافت کرده‌اند، در متغیر ذهن‌آگاهی طی مراحل درمان، پس از درمان و پیگیری ۱ ماهه افزایش قابل ملاحظه‌ای داشته است. لذا می‌توان اظهار داشت که استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی در افزایش ذهن‌آگاهی آزمودنی‌ها اثربخش بوده است و این تاثیر پس از گذشت یک ماه همچنان پایدار بوده است.
نمودار ۴-۳ : نمایش تغییر نمرات آزمودنی‌های تحت درمان استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی، در متغیر استرس
بررسی نمودار ۴-۳ نشان می‌دهد نمره ۴ آزمودنی که استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی را دریافت کرده‌اند، در متغیر استرس طی مراحل درمان، پس از درمان و پیگیری ۱ ماهه کاهش قابل ملاحظه‌ای داشته است. لذا می‌توان اظهار داشت که استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی در کاهش استرس آزمودنی‌ها اثربخش بوده است و این تاثیر پس از گذشت یک ماه همچنان پایدار بوده است.
نمودار ۴-۴ : نمایش تغییر نمرات آزمودنی‌های تحت درمان استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی، در متغیر طرحواره‌های هیجانی
بررسی نمودار ۴-۱ نشان می‌دهد نمره ۴ آزمودنی که استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی را دریافت کرده‌اند، در متغیر طرحواره‌های هیجانی طی مراحل درمان، پس از درمان و پیگیری ۱ ماهه کاهش قابل ملاحظه‌ای داشته است. لذا می‌توان نتیجه گرفت که استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی در کاهش طرحواره‌های هیجانی آزمودنی‌ها اثربخش بوده است و این تاثیر پس از گذشت یک ماه همچنان پایدار بوده است.
با توجه به نمودارهای ۴-۱، ۴-۲، ۴-۳ و ۴-۴ می‌توان اظهار داشت که استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی موجب کاهش معنادار نمرات متغیرهای تعارضات زناشویی، استرس و طرحواره‌های هیجانی، و افزایش معنادار نمرات متغیر ذهن‌آگاهی مراجعان شده، و تغییرات پدیده آمده پس از گذشت یک ماه از پایان درمان همچنان باقی مانده است.
سؤال دوم : آیا نظم‌جویی شناختی هیجان در تعارضات زناشویی، استرس، ذهن‌آگاهی و طرحواره‌های هیجانی زوجین متعارض موثر است؟
برای بررسی و پاسخگویی به این سوال، روند تغییر نمرات چهار آزمودنی که تحت درمان نظم‌جویی شناختی هیجان قرار داشتند، در قالب چهار نمودار مجزا برای هر یک از متغیرهای تعارضات زناشویی، استرس، ذهن‌آگاهی و طرحواره‌های هیجانی ترسیم شده است.
نمودار ۴-۵ : نمایش تغییر نمرات آزمودنی‌های تحت درمان نظم‌جویی شناختی هیجان، در متغیر تعارضات زناشویی
بررسی نمودار ۴-۵ نشان می‌دهد نمره ۴ آزمودنی که نظم‌جویی شناختی هیجان را دریافت کرده‌اند، در متغیر تعارضات زناشویی طی مراحل درمان، پس از درمان و پیگیری ۱ ماهه کاهش قابل ملاحظه‌ای داشته است. به طور کلی می‌توان نتیجه گرفت که نظم‌جویی شناختی هیجان در کاهش تعارضات زناشویی آزمودنی‌ها اثربخش بوده است و این تاثیر پایدار بوده است.
نمودار ۴-۶ : نمایش تغییر نمرات آزمودنی‌های تحت درمان نظم‌جویی شناختی هیجان، در متغیر ذهن‌آگاهی
بررسی نمودار ۴-۶ نشان می‌دهد نمره ۴ آزمودنی که نظم‌جویی شناختی هیجان را دریافت کرده‌اند، در متغیر ذهن‌آگاهی طی مراحل درمان، پس از درمان و پیگیری ۱ ماهه افزایش قابل ملاحظه‌ای داشته است. لذا می‌توان اظهار داشت که نظم‌جویی شناختی هیجان در افزایش ذهن‌آگاهی آزمودنی‌ها اثربخش بوده است و این تاثیر پس از گذشت یک ماه همچنان پایدار بوده است.
نمودار ۴-۷ : نمایش تغییر نمرات آزمودنی‌های تحت درمان نظم‌جویی شناختی هیجان، در متغیر استرس
بررسی نمودار ۴-۷ نشان می‌دهد نمره ۴ آزمودنی که نظم‌جویی شناختی هیجان را دریافت کرده‌اند، در متغیر استرس طی مراحل درمان، پس از درمان و پیگیری ۱ ماهه کاهش قابل ملاحظه‌ای داشته است. لذا می‌توان اظهار داشت که نظم‌جویی شناختی هیجان در کاهش استرس آزمودنی‌ها اثربخش بوده است و این تاثیر پس از گذشت یک ماه همچنان پایدار بوده است.
نمودار ۴-۸ : نمایش تغییر نمرات آزمودنی‌های تحت درمان نظم‌جویی شناختی هیجان، در متغیر طرحواره‌های هیجانی
بررسی نمودار ۴-۸ نشان می‌دهد نمره ۴ آزمودنی که نظم‌جویی شناختی هیجان را دریافت کرده‌اند، در متغیر طرحواره‌های هیجانی طی مراحل درمان، پس از درمان و پیگیری ۱ ماهه کاهش قابل ملاحظه‌ای داشته است. لذا می‌توان نتیجه گرفت که نظم‌جویی شناختی هیجان در کاهش طرحواره‌های هیجانی آزمودنی‌ها اثربخش بوده است و این تاثیر پس از گذشت یک ماه همچنان پایدار بوده است.
با توجه به نمودارهای ۴-۵، ۴-۶، ۴-۷ و ۴-۸ می‌توان اظهار داشت که نظم‌جویی شناختی هیجان موجب کاهش معنادار نمرات متغیرهای تعارضات زناشویی، استرس و طرحواره‌های هیجانی، و افزایش معنادار نمرات متغیر ذهن‌آگاهی مراجعان شده، و تغییرات پدیده آمده پس از گذشت یک ماه از پایان درمان همچنان باقی مانده است.
سؤال سوم : آیا استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی همراه با نظم‌جویی شناختی هیجان در تعارضات زناشویی، استرس، ذهن‌آگاهی و طرحواره‌های هیجانی زوجین متعارض موثر است؟
به منظور بررسی و پاسخگویی به این سوال، روند تغییر نمرات دو آزمودنی که تحت درمان استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی همراه با نظم‌جویی شناختی هیجان قرار داشتند، در قالب چهار نمودار مجزا برای هر یک از متغیرهای تعارضات زناشویی، استرس، ذهن‌آگاهی و طرحواره‌های هیجانی ترسیم شده است.

- شاخص های عملکردی:
این شاخص ها، شاخص های داخلی هستند که توسط سازمان به منظور پایش، درک و پیش بینی و بهبود عملکرد سازمان و پیش بینی ادراک مشتریان بیرونی بکار گرفته می شود. با توجّه به ماهیت سازمان نمونه هایی از این مقیاس ها می تواند شامل موارد زیر باشد.
تصویر سازمان، تعداد تقدیرنامه های مشتریان و نامزدی برای جوایز، پوشش مطبوعاتی، محصولات و خدمات، رقابت پذیری، نرخ عیوب، خطا و مرجوعی، مهرهای تأیید و برچسب های زیست محیطی، تدارک گارانتی و ضمانت، شکایات، شاخصهای لجستیکی، چرخه عمر محصول، نوآوری در طراحی، زمان ارائه محصول به بازار، فروش و پشتیبانی پس از فروش، تقاضا برای آموزش، رسیدگی به شکایات، نرخ پاسخگویی، وفاداری، طول مدت ارتباط، توصیه های مؤثر، تناوب/ ارزش سفارشات، ارزش طول مدت ارتباط، تعداد شکایات و قدردانی ها، کسب و کارهای جدید و یا از دست رفته، نگهداری مشتری.
( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

- معیار هفت : نتایج کارکنان
سازمان های متعالی به طور فراگیر نتایج مهم مرتبط با کارکنان خود را اندازه گیری کرده و به آن ها دست می یابند. در این جا مشخّص می گردد که سازمان در ارتباط با منابع انسانی خود چه نتایجی به دست می آورد.
- مقیاس های ادراکی:
این مقیاس ها، بیانگر ادراک کارکنان از سازمان است به عنوان مثال از طریق نظرسنجی ها، گروه های نمونه، مصاحبه و ارزیابی های ساختار یافته بدست می آیند. با توجّه به ماهیت سازمان نمونه هایی از این مقیاس ها می تواند شامل موارد زیر باشد:
انگیزش، توصیه کار راهه، ارتباطات، توانمند سازی، فرصت های برابر، مشارکت رهبر، فرصت های یادگیری و کسب موفقیت، قدردانی، تعیین اهداف و ارزیابی ها، ارزش های سازمانی، مأموریت، آرمان، خطّ مشی و استراتژی، آموزش و توسعه، رضایت، امور اداری سازمان، شرایط استخدام، تسهیلات و خدمات، شرایط ایمنی و بهداشتی، امنیت شغلی،حقوق و مزایا، روابط همکاران، مدیریّت تحول، خط مشی و اثرات زیست محیطی سازمان، نقش سازمان در جامعه و اجتماع، شرایط محیط کار.
- شاخص های عملکردی:
این شاخص ها، شاخص های داخلی هستند که توسط سازمان به منظور پایش، درک، پیش بینی و بهبود عملکرد کارکنان سازمان و پیش بینی ادراک آنان به کار گرفته می شوند. با توجّه به ماهیت سازمان نمونه هایی ازاین مقیاس ها می تواند شامل موارد زیر باشد:
دستاوردها، شایستگی های مورد نیاز سازمان در مقایسه با شایستگی های مورد نیاز، بهره وری، نرخ موفقیت آموزش و توسعه کارکنان در دستیابی به اهداف، جوایز و تقدیر نامه های بیرونی، انگیزه و مشارکت، مشارکت در تیم های بهبود، مشارکت در نظام پیشنهادات، سطوح آموزش و توسعه، مزایای قابل اندازه گیری کار تیمی، قدردانی از اشخاص و تیمها، نرخ نظر سنجی های کارکنان، رضایت، سطوح غیبت و بیماری، میزان حوادث، گله مندیها، روند استخدام، میزان جذب و ترک سازمان و وفاداری کارکنان، اعتصاب ها، میزان استفاده از تسهیلات و مزایای ایجاد شده توسط سازمان، خدمات مهیا شده برای کارکنان سازمان، دقت در امور اداری کارکنان، سرعت پاسخگویی به درخواست ها، ارزیابی آموزش ها(سالیس،۲۰۰۲).
- معیار هشت : نتایج جامعه
سازمان های متعالی به طور فراگیر نتایج مهم مرتبط با جامعه را اندازه گیری کرده و به آن ها دست می یابند. در این جا مشخّص می گردد که سازمان در ارتباط با جامعه محلی، ملی و بین المللی چه نتایجی به دست می آورد.
- مقیاس های ادراکی:
این مقیاس ها، بیان گر ادراک جامعه از سازمان است. به عنوان مثال از طریق نظرسنجی ها، گزارش ها مقالات، مطبوعات، گردهمایی های عمومی و نمایندگان جامعه و مقامّات دولتی به دست می آیند. برخی از مقیاس ها که به عنوان مقیاس ادراکی مطرح شده قابل طرح در شاخص های عملکردی هستند و بالعکس. با توجّه به ماهیت سازمان نمونه هایی از این مقیاس ها می تواند شامل موارد زیر باشد:
تصویر سازمان، پاسخگویی به تماس ها، به عنوان یک کارفرما، به عنوان یک عضو مسئول در جامعه، عملکرد به عنوان یک شهروند مسئول، انتشار اطّلاعات مرتبط با جامعه، ایجاد فرصت های برابر، تأثیر بر اقتصاد محلی، ملی و جهانی، ارتباط با مسئولین مرتبط، رفتار اخلاقی، مشارکت با مجامع محلی که سازمان درآن فعّالیّت می کند، مشارکت در تحصیلات و آموزش، مشارکت در مجامع حرفه ای در فعّالیّت های مرتبط، حمایت از تدارکات رفاهی و درمانی، حمایت از فعّالیّت های ورزشی و تفریحی، کارهای داوطلبانه و بشر دوستانه، کاهش و پیش گیری اذیّت و خسارت ناشی از عملیّات سازمان و یا در طول چرخه عمر محصولات و خدمات، مخاطرات بهداشتی و سوانح، صدا و بوی نامطبوع، خطرات( ایمنی )، آلودگی و انتشار سموم، تحلیل و بررسی زنجیره تأمین، ارزیابی عملکرد زیست محیطی و ارزیابی دوره عمر محصول، گزارش دهی از فعّالیّت ها به منظور کمک به حفاظت و پایداری منابع، انتخاب روش حمل و نقل، پیامدهای زیست محیطی، کاهش و حذف ضایعات و بسته بندی، جایگزینی مواد اولیه و سایر ورودی ها، استفاده از خدمات عمومی نظیر گاز، آب و برق، بازیافت (امیران، ۱۳۸۴).
- شاخص های عملکرد یا این شاخص ها، شاخص هایی داخلی هستند که توسط سازمان به منظور پایش، درک، پیش بینی و بهبود عملکرد سازمان و پیش بینی ادراک جامعه به کار گرفته می شوند. با توجّه به ماهیت سازمان نمونه هایی از این مقیاس ها می تواند شامل موارد زیر باشد:
مدیریّت تغییرات در سطوح استخدام، مراودات با مراجع رسمی در مسایل نظیر گواهینامه، تأییدیه ها، واردات یا صادرات، برنامه ریزی، ترخیص محصول، تقدیر نامه ها و جوایز دریافتی، تبادل اطّلاعات مرتبط با بهترین تجارب در زمینه مسؤولیت اجتماعی، ممیزها و گزارش به جامعه (آسواو لانگ باتم،۱۳۸۳).
- معیار نه : نتایج کلیدی عملکرد
سازمان های متعالی به طور فراگیر نتایج مهم مرتبط با عناصر اصلی خط مشی و استراتژی را اندازه گیری کرده و به آن ها دست می یابند. در این جا مشخّص میگردد که سازمان در ارتباط با عملکرد برنامه ریزی شده خود چه نتایجی بدست می آورد.
- دستاوردهای کلیدی عملکرد
این شاخص ها، نتایج کلیدی تعریف شده توسط سازمان هستند که در خط مشی و استراتژی سازمان مورد تعلق قرار گرفته اند. با توجّه به ماهیت و اهداف سازمان برخی از مقیاس های مورد اشاره در راهنمای دستاوردهای کلیدی عملکرد می توانند درشاخص های کلیدی عملکرد به کاربرده شوند و بالعکس. دستاوردهای مالی می تواند شامل موارد زیر باشد:
داده های عمومی و مرتبط با بازار (فروش، قیمت، سهام، سود سهام و. ..)، سود آوری (حاشیه سود ناخالص، درآمد هر سهم، درآمدهای قبل از بهره و مالیات، حاشیه و…)، اطّلاعات مرتبط با سرمایه گذاری و دارایی ها (بازگشت سرمایه، بازگشت دارایی خالص، بازگشت سرمایه به کار گرفته شده و…)، عملکرد بودجه ای (عملکرد در کل سازمان و یا بودجه واحد)، دستاوردهای غیر مالی می تواند شامل موارد زیر باشد: سهم بازار، زمان معرفی محصولات یا خدمات به بازار، نرخ موفقیت، حجم،عملکرد فرایند(قوی دل، ۱۳۸۶).
شاخص های کلیدی عملکرد:
این شاخص ها، شاخص هایی عملیاتی هستند که به منظور پایش و درک فرآیندها و پیش بینی بهبود احتمالی دستاوردهای کلیدی عملکرد به کار گرفته می شوند. با توجّه به ماهیت سازمان نمونه هایی از این مقیاسها می تواند شامل موارد زیر باشد:
مالی، جریان نقدینگی، استهلاک، هزینه های نگهداری و تعمیرات، هزینه های پروژه، میزان اعتبار، غیر مالی، فرآیندها (عملکرد، ارزیابی ها، نوآوری ها، سازمان سیکل)، منابع بیرونی از جمله مشارکت ها (عملکرد تأمین کنندگان، تعداد و ارزش افزوده مشارکت ها، تعداد و ارزش در نتیجه بهبودهای مشترک با شرکاء تجاری)، ساختمان ها، تجهیزات و مواد (نرخ عیوب، گردش موجودی ها، نحوهاستفاده )، تکنولوژی (نرخ نوآوری، ارزش دارایی های معنوی، ثبت اختراع، حق مالکیت)، اطّلاعات و دانش (قابلیت دسترسی، یکپارچگی، ارزش سرمایه های معنوی (امیران،۱۳۸۴).
۲-۸- رهیافت های مختلف خود ارزیابی در مدل ایی اف کیو ام
بنیاد اروپایی مدیریّت کیفیّت چهار رهیافت را برای انجام خود ارزیابی ارائه نموده است. انتخاب هر یک از این رهیافت ها بر حسب این که سازمان می خواهد چه میزان منابعی برای آن صرف نماید یا چه اهدافی را از اجرای آن دنبال می نماید، متفاوت خواهد بود. عناوین این رهیافت ها عبارتند:
الف)رهیافت پرسشنامه ب) رهیافت کارگاه
ج)رهیافت پیش فاکتور د) رهیافت شبیه سازی جایزه
این نکته حائز اهیمت است که این رهیافت ها تنها روش های خود ارزیابی نیستند و سازمان می تواند بر اساس نیاز، شرایط و بلوغ سازمانی خود، رهیافت های خود ارزیابی را با مقتضیّات خود تطبیق دهند. برای این تطبیق لازم است سازمان ضمن تعیین هدف خود ارزیابی، درک عمیق از مدل و تجربه کارگیری آن داشته باشد و مشخّص نماید چگونه با اعمال تغییرات و تطبیق روش خود ارزیابی با شرایط، این اطمینان را حاصل می نماید که تغییرات اعمال شده در روش خود ارزیابی باعث اثر بخشی آن خواهد شد. سازمان ها می بایست از متناسب بودن روش انتخابی با سطح درک سازمان از مدل، حصول اطمینان نمایند و آن را به طور منظم مورد ارزیابی قرار دهند. زیرا خود ارزیابی بر اساس مدل تعالی، ابزاری ایستا و میکانیکی نیست و بستگی به درک و مهارت افراد و تمایل سازمان به آزمودن روش های جدید دارد.
البته باید توجّه داشت که نتایج کسب شده توسط شرکت های برتر و برندگان جایزه، صرفاً با انجام خودارزیابی حاصل نشده است و تکرار خودارزیابی بر اساس مدل به عنوان یک استاندارد و چک لیست، به طور خودکار سازمان را به سمت مدیریّت کیفیّت فراگیر هدایت نخواهد کرد؛ بلکه خودارزیابی همراه با عزم، خواست و اراده سازمان از طریق بازنگری های نظام مند و مستمر همراه با یادگیری و نوآوری است که عامل اصلی بهبود سازمان است (امیری،۷۷:۱۳۸۴).
سازمان های در مسیر استقرار با توجّه به تازه وارد بودن یا قدیمی بودن و پیشینه تاریخی فعّالیّت های کیفی می توانند از جدول راهنمای ذیل برای انتخاب روش ارزیابی استفاده نمایند
جدول۲-۲-راهنمای انتخاب روش ارزیابی

سیاست­های حکمروایی شایسته شامل توسعه بخش خصوصی، تمرکززدایی، ترویج و توانمندسازی جامعه مدنی می­باشد. بنابراین حکمروایی در دو سطح مطرح است: (الف) سطح عمودی: ترکیب و اثربخشی نهادهای دولت مرکزی و محلی؛ (ب) سطح افقی: ترکیب و اثربخشی سازمان­های جامعه مدنی و بخش خصوصی (دادورخانی و همکاران، ۱۳۹۰).
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

نقش حکمروایی شایسته در راهبرد­های توسعه پایدار فراهم کردن چارچوب جامع لازم برای برنامه ­های بلندمدت و عمومی است که با اهداف راهبردی، سیاست بلندمدت عمودی و افقی هماهنگ، نتیجه مشخص و فرایند مداخله و ایجاد راهبرد­های توسعه پایدار قابل دسترس برای جوامع محلی و مردم مشخص می­ شود (Kardos, 2012).
حکمروایی شایسته در واقع رهیافتی تطبیقی در برنامه­ ریزی و مدیریت منابع در قلمرو سرزمین (کشور، منطقه، شهر، روستا و مانند این­ها) برای دستیابی به توسعه پایدار به شمار می ­آید که از طریق رفتار و قاعده­مند و نهادینه شدن پاسخگویی، مشارکت مردمی، شفافیت، قانونمندی، مسئولیت­ پذیری، اجماع و مانند این­ها دست­یافتنی است (افتخاری و همکاران، ۱۳۹۰).
۲-۳-۲- الگو­های حکمروایی شایسته
تاکنون الگوهای مختلفی برای حکمروایی شایسته ارائه شده است. یکی از این الگوها توسط گراهام و همکارانش (۲۰۰۳) ارائه شده است. در این الگو، تاریخ، سنت­ها، فناوری و به ویژه فرهنگ‌های جوامع در نظر گرفته شده­ است (شکل ۲-۲).
شکل (۲-۲) الگو پیشنهادی گراهام و همکاران برای دست­اندرکاران حکمروایی شایسته روستایی
(دادورخانی و همکاران، ۱۳۹۰).
بر اساس الگویی که برنامه توسعه سازمان ملل متحد (۲۰۰۰) ارائه داده است، حکمروایی شایسته مستلزم همگرایی و هم­افزایی سه رکن اصلی دولت، جامعه مدنی و بخش خصوصی در انجام فعالیت‌ها است (شکل ۲-۳). بر اساس این الگو، حکمروایی شایسته مستلزم مشارکت برابر همه شهروندان در تصمیم ­گیری است.
شکل (۲-۳) هرم کنشگران حکمروایی شایسته (پورمحمدی و همکاران، ۱۳۹۰)
منجیستیب^[۶] (۲۰۰۹) دست­اندرکاران حکمروایی شایسته را در دو سطح عمودی و افقی می­داند که در سطح عمودی، ترکیب و اثربخشی نهادهای دولت مرکزی و محلی قرار دارد و در سطح افقی ترکیب و اثربخشی سازمان­های جامعه مدنی و بخش خصوصی وجود دارد (شکل ۲-۴).
شکل (۲-۴) دست­اندرکاران حکمروایی شایسته (Mengisteab,2009)
بخش خصوصی عامل تولید و سرمایه ­گذاری در رشد تولید ناخالص ملی به منظور افزایش درآمد سرانه و پویایی اقتصاد بازار و ایجاد رفاه نسبی دیده می­ شود. نقش دولت به عنوان تسهیل­کننده فعالیت­های عمومی در فرآهم­سازی محیطی برای توسعه پایدار به منظور ثبات و توسعه عدالت اجتماعی در جامعه ارزیابی می­ شود (نادری، ۱۳۹۰).
بهبود شرایط حکومت و افزایش آزادی و دخالت مردم در تعیین سرنوشت و طراحی برنامه ­های توسعه توسط خود مردم سبب ایجاد فرآیندهای نوین اداری و تأمین معاش و در نتیجه کاهش فقر خواهد شد (دادورخانی و همکاران، ۱۳۹۰). بنابراین می­توان گفت حکمروایی شایسته از سه رکن اصلی دولت، بخش خصوصی و جامعه مدنی تشکیل شده است که هر یک از این ارکان در اجرای این الگو در نظام حکمروایی نقش به­سزایی ایفا می­ کنند و باید قانون­محوری، پاسخگویی، توانمندسازی، شایسته­سالاری و سایر مولفه­های حکمروایی شایسته را در دستور کار خود قرار دهند؛ تا موفقیت در امور حاصل شود.
۲-۳-۳- مولفه­های حکمروایی شایسته
برنامه توسعه ملل متحد در سال ۲۰۰۰ میلادی شاخص­ هایی را به عنوان شاخص­ های اصلی حکمروایی شایسته ارائه کرده و تحقق توسعه پایدار را مستلزم اجرای آنها دانسته است. این شاخص ­ها عبارت­اند از: پاسخگویی، اجماع‌محوری، مشارکت مردمی، قانون­محوری، عدالت و برابری، مسئولیت‌پذیری، شفافیت و کارایی و تأثیرگذاری یا اثربخشی (افتخاری و همکاران، ۱۳۹۰).
شکل (۲-۵) مولفه­های حکمروایی شایسته (Plummer & Slaymaker, 2007)
با توجه به مفهوم و مولفه‌های برشمرده شده، شاخص­ های زیر را می­توان برای برای حکمروایی شایسته ارائه نمود:
- مشارکت مردمی: قدرت تاثیرگذاری روستاییان بر تصمیم ­گیری­ها و سهیم شدن آنها در قدرت (افتخاری و همکاران، ۱۳۹۱). مشارکت عبارت است از فرایند توانایی مستمر و با ثبات به منظور تعریف و تحلیل مسائل، تنظیم کردن و طرح راه­حل­ها، تحرک منابع و به­ کارگیری آنها در همه سطوح نیازهای توسعه مردم تا کنشگران بتوانند بر فرآیندهایی که زندگی آنها را متاثر می­ کند نظارت و کنترل داشته و همه مردان و زنان در فرایند تصمیم‌گیری نقش داشته باشند (پورمحمدی و همکاران، ۱۳۹۰).
- پاسخگویی: سازمان­ها، مسئولان و مدیران چه در سطح کلان و خرد نظیر تشکل­های محلی روستایی مسئول نتایج تصمیمات و فعالیت­های خود هستند (افتخاری و همکاران، ۱۳۹۱). این شاخص بیانگر میزان آزادی بیان، آزادی احزاب، و تشکلات و اجتماعات و آزادی رسانه­های جمعی است (نادری، ۱۳۹۰). در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز پاسخگویی قوای سه­گانه مطرح شده است (جدول ۲-۲).
جدول (۲-۲) اشکال پاسخگویی سه قوه مقننه، مجریه و قضاییه (مستفاد از قانون اساسی به نقل از قلی­پور،۱۳۸۳)

۲-۵-۹-۱ تکنیک های مرحله ی گرم کردن
بعضی از رایجترین تکنیک های قابل اجرا در مرحله ی گرم کردن عبارتند از (لوتون، ترجمه ی یزدخواستی و همکاران، ۱۳۸۸):
پرتاب توپ: این تکنیک به این صورت است که کارگردان یک توپ فرضی یا واقعی در دست دارد. قانون کار این است که هرکسی که توپ در دست او باشد باید صحبت کند و پس از اینکه صحبت خود را بیان کرد، توپ را به فردی دیگری پاس می‌دهد. فقط کسی که توپ را دراختیار دارد می‌تواند صحبت کند. این تکنیک موارد کاربرد بسیار متنوعی دارد که یکی از رایجترین آن ها شروع اولین جلسه ی روان نمایشگری به منظور معرفی اعضا به یکدیگر است.
سؤالات: طبق این تکنیک، هریک از اعضا می‌بایست به دیگرحضار نگاه کند و کسی را که نمی‌شناسد یا کمتر از دیگران می‌شناسد، انتخاب کرده و سؤالی از او بپرسد. در ابتدا کیفیت این سؤال چندان اهمیتی ندارد ولی درادامه کارگران تأکید می‌کند که اعضا سؤالات عمیقتری را از یکدیگر بپرسند (مثلاً راجع به احساسات).
نوشتن با دست غیر مسلط: این تکنیک، درواقع از مفاهیم رویکرد تحلیل ارتباط متقابل اقتباس شده است. دراین تکنیک، کارگردان کاغذ و مداد یا مداد شمعی دراختیار تک تک اعضا قرار می‌دهد. سپس از آن ها می‌خواهد که هر طور و هرجا که راحت هستند، بنشینند و با دست غیر مسلطشان مداد را بردارند.سپس از آن ها می‌خواهد که اولین باری را که درکودکی شروع کردند به نوشتن، به یاد بیاورند.اعضا باید دقیقاً آن صحنه را با تمام جزئیات، تجسم کنند. سپس کارگردان می‌خواهد که اعضا درهمان حال که خودشان را درآن فضا تجسم کرده اند اسم خود را بنویسند، بنویسند که چند سال دارند و به طور کلی، یک توصیف آزاد از خود بنویسند. کارگردان به اعضا تأکید می‌کند که برای آنچه که می‌خواهند بنویسند، فکر نکنند و سعی کنند بیشتر با دست خود بنویسند تا با ذهن خود. این تکنیک، به آزاد شدن احساسات و حس خودجوشی اعضا بسیار کمک می‌کند.
( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

مکالمات غیرکلامی: دراین تکنیک، کارگردان اتاق را به دوقسمت تقسیم می‌کند. نیمی‌از افراد دریک قسمت و نیمی‌از آنها در قسمت دیگر روبه روی هم می‌ایستند. هر یک از اعضا باید با یکی از اعضای روبه رو ارتباط برقرار کند، منتها نباید در این ارتباط از کلام استفاده شود. آن ها می‌توانند فاصله ی خود را با یکدیگر تغییر دهند.
۲-۵-۹-۲ تکنیک های مرحله ی اجرا
چند مورد از رایجترین تکنیک های مرحله ی اجرا عبارتند از (لوتون؛ ترجمه ی یزدخواستی و همکاران،‌۱۳۸۸):
نقش معکوس: یکی از تکنیک های بسیار رایج در مرحله ی اجرا نقش معکوس است. در این تکنیک، شخص اول نقش خود را با یاور عوض می‌کند. مثلاً اگر یاور نقش مادر فرد را بازی می‌کند، شخص اول می‌شود مادر و یاور می‌شود شخص اول. استفاده از این تکنیک، مزایای بسیاری دارد؛ مهمترین آنها این است که فرد با اجرای نقش افراد مهم در زندگیش می‌تواند خود را جای آن ها قرار داده و دیدگاه آن ها را بهتر درک کند. علاوه بر این شخص می‌تواند خود را از دید دیگران ببیند و از این طریق، بینش بهتری نسبت به رفتارها و الگوهای ارتباطی خود پیدا کند.
مضاعف: این تکنیک، یکی از تأثیرگذارترین تکنیک های روان نمایشگری است. دراین تکنیک، اگر شخص اول نشسته است یاور(که دراینجا مضاعف نام دارد) پشت سر او دقیقاً به همان حالت می‌نشیند و اگر شخص اول ایستاده است، مضاعف نیز پشت سر او به همان حالت، می‌ایستد. حالت قرار گرفتن مضاعف باید به گونه ای باشد که درعین حال که درپشت سر شخص اول قرار دارد، بتواند حالات غیرکلامی‌او را تحت نظر داشته باشد. مضاعف در واقع باید به بخشی از گفتار درونی شخص اول تبدیل شود. کارگردان یا یاوری که می‌خواهد نقش مضاعف را بازی کند باید از حالات و تمایلات شخصی خود فارغ شود و این نکته را در نظر بگیرد که او حالا بخشی از شخص اول است. وظیفه مضاعف این نیست که شخص اول را رهبری کند بلکه وظیفه او این است که به عنوان بخشی از خودگویی ذهنی شخص اول، وارد شود و به او کمک کند که دید واضح تری نسبت به هیجانات و احساسات واقعی خود پیدا کند.
صندلی خالی: این تکنیک توسط مورنو ابداع شد و بوسیله فریتز پرلز، گسترش یافت. تکنیک صندلی خالی، بسیار شبیه است به تکنیک نقش معکوس و حتی می‌تواند به عنوان مقدمه ی آن به کار برده شود. دراین تکنیک شخص اول روی یک صندلی موسوم به صندلی داغ می‌نشیند. صندلی داغ، یک صندلی موجود در صحنه است که درمقابل یک صندلی خالی قرار دارد. فرد می‌تواند بر روی صندلی خالی، افراد نزدیک در زندگی خود، اشیا، نمادها، بخشی از شخصیت خود و یا هرچیز دیگری را تصور کند. سپس شخص اول به گفت و گو با نقش فرضی حاضر در صندلی خالی می‌پردازد. هرگاه که فرد چیزی را خطاب به مخاطب فرضی گفت، باید جای خود را عوض کند، روی صندلی خالی بنشیند و در نقش آن مفهوم فرضی، خطاب به خودش (که فرضاً روی صندلی داغ نشسته است) پاسخ دهد.
مونودرام: دراین تکنیک از یاور استفاده نمی‌شود و شخص اول به تنهایی به اجرای چند نقش می‌پردازد. این نقش ها می‌توانند انسان، اشیا، نمادها و یا هرچیز دیگری باشند. دراین تکنیک به دو یا چند صندلی خالی نیاز است که هرکدام مخصوص یکی از نقش هااست. شخص اول، مدام بین صندلی ها جابه جا می‌شود و به تعامل بین نقش ها می‌پردازد. از این تکنیک، زمانی استفاده می‌شود که کارگردان تشخیص دهد شخص اول با این روش، بینش بهتری پیدا خواهد کرد و یا هنگامی‌که خود شخص اول، تمایل به اجرای چنین تکنیکی را داشته باشد (بلاتنر،‌۲۰۰۰).
۲-۵-۱۰ ظرفیت روان نمایشگری برای یکپارچه سازی با تجارب معنوی
مورنو در یک خانواده ی مذهبی بزرگ شده بود و در تمام عمر، گرایشات مذهبی و معنوی در اندیشه ها و نظریه پردازی های او دیده می‌شد. او علی رغم اینکه خود، با عقاید دین یهود، پرورش یافته بود، مطالعات گسترده ای از دیدگاه های مذهبی دیگر از جمله مسیحیت و اسلام داشت. مفاهیم اساسی نظریه ی مورنو جدای از گرایشات مذهبی و معنوی او نبود. او مفاهیم خلاقیت و خودجوشی را مفاهیمی‌معنوی می‌دانست و معتقد بود که هرجا که خودجوشی و خلاقیتی بروز می‌یابد در واقع نشانه ای از حضور خداوند است. در واقع مورنو مفاهیمی‌همچون خودجوشی و خلاقیت را مفاهیمی‌الهی تلقی می‌کرد و به طور ذاتی، این صفات را متعلق به خداوند می‌دانست. بنابراین معتقد بود که هنگامی‌که افراد، این حالات را در خود پرورش می‌دهند، در واقع صفاتی الهی را در خودشان پرورش داده اند. او همچنین به تجربه ی رابطه نزدیک با خداوند بسیار اعتقاد داشت و معتقد بود که این تجربه، هنگامی‌مفید و کمک کننده است که انسان هنگام ارتباط با خداوند، احساس ملاقات کردن با یک مخاطب واقعی را داشته باشد نه اینکه خداوند فقط در حد یک فکر یا بیان در نظر گرفته شود (لیندکویست^[۱۷۳]، ۱۹۹۴).
مورنو اعتقاد داشت که تا قبل از ارائه ی رویکرد نوین او، آنچه که وجود داشت،‌ علم بدون مذهب و مذهب بدون علم بود. او معتقد بود که رویکرد او نوعی تلفیق بین این دو جریان است (کارپ، ۱۹۹۸). مورنو نسبت به رویکردهای مادی گرایانه که خواستار حذف مفهوم خداوند و مفاهیم مذهبی از بافت زندگی مدرن بودند، شدیداً واکنش نشان می‌داد و معتقد بود که مفهوم خداوند و تصور او جزئی اساسی از تجارب انسان در طول زندگی است. او از جمله ی نخستین نظریه پردازان علم روانشناسی بود که معتقد بود که در جریان روان درمانی، لازم است که درمانگر به ابعاد مذهبی و معنوی مراجعین خود توجه داشته باشد. مورنو حذف مذهب در نظریه پردازی در حیطه ی روانشناسی و نیز در جریان درمان را به عنوان یکی از نقاط ضعف نظریه ی فروید در نظر می‌گرفت و صریحاً این انتقاد را نسبت به او مطرح کرد. خود مورنو به طور فعالی در جریان مداخلات خود، مفاهیم مذهبی و معنوی را مورد توجه قرار می‌داد، اما پس از او علی رغم اینکه ظرفیت بالقوه ی روان نمایشگری برای پرداختن به مقولات معنوی، انکار نشد، تأکید بر این مولفه ها در جریان روان نمایشگری به طور بارزی مورد توجه قرار نگرفت (لیندکویست، ۱۹۹۴).
۲-۶ پیشینه ی پژوهشی
۲-۶-۱ پژوهش های خارج از کشور
۲-۶-۱-۱ ارتباط بین متغیرهای مذهب/معنویت، شادی، لذت و سلامت روان
کوئنیگ ، پارگامنت و نیلسن^[۱۷۴] (۱۹۹۸)، با بررسی رابطه بین مقابله مذهبی و وضعیت سلامت روان در بزرگسالان سالخورده ی بستری در بیمارستان، توانستند۲۱ سبک مقابله ای معنوی را شناسایی کنند که شانزده مورد آن به طور معناداری با سلامت روان ارتباط مثبت داشت.
بوگنر^[۱۷۵] و همکاران (۲۰۰۱؛ به نقل از لیوبومیرسکی، کینگ و داینر، ۲۰۰۵)، در پژوهش خود نشان دادند که افراد شاد، به احتمال کمتری به سوء مصرف مواد که یکی از عوامل مخل سلامت روان محسوب می‌شود، روی می‌آورند.
ون نس و لارسن^[۱۷۶] (۲۰۰۲)، طی یک بررسی،‌ نشان دادند،‌ در میان افرادی که در دوران پایانی زندگی خود هستند، ارتباط مثبت بین مذهب و معنویت با جنبه های مختلف سلامت روان، به چشم می‌خورد.
داینر و سلیگمن (۲۰۰۲)، در مطالعه ی خود، نشان دادند که نشانگان مرضی روانشناختی، همچون افسردگی، هیپوکندریا و اسکیزوفرنیا در افراد شادتر، کمتر مشاهده می‌شود (به نقل از لیوبومیرسکی، کینگ و داینر، ۲۰۰۵).
اسمیت، مک کالو و پل^[۱۷۷] (۲۰۰۳)، با روش فرتحلیل، به بررسی ۱۴۷ پژوهش، در زمینه ی رابطه بین مذهبی بودن و وجود نشانه های افسردگی, پرداختند. نتایج نشان داد که در مجموع این پژوهش ها همبستگی منفی بین مذهبی بودن و وجود نشانه های افسردگی, تأیید می‌شود.
فرانسیس، رابینز، لویس و کوئیگلی^[۱۷۸] (۲۰۰۴)، در پژوهشی به بررسی رابطه بین نگرش مثبت به عقاید دینی مسیحیت و سلامت عمومی‌در میان دانشجویان دوره‌ی کارشناسی، پرداختند. نتایج نشان داد که نگرش مثبت به عقاید دینی مسیحیت با سطح بالاتر سلامت عمومی‌همبستگی معناداری داشت.
در پژوهش دالمن، پررا و استادنسکی^[۱۷۹] (۲۰۰۴)، نشان داده شد که افرادی که به صورت خودسنجی، میزان بالاتری از معنویت را گزارش کرده بودند، به احتمال بیشتری سلامت خود را نیز در وضعیت مطلوبی‌ ارزیابی می‌کردند.
فلانلی، کوئنیگ، الیسون، گالک و کراوس^[۱۸۰] (۲۰۰۶)، در پژوهش خود، نشان دادند اعتقاد به زندگی پس از مرگ به عنوان یک اعتقاد مذهبی، با سلامت روان بهتر، ارتباط مستقیم دارد.
موریرا-آلمیدا، نتو^[۱۸۱] و کوئنیگ (۲۰۰۶)، با بررسی ۸۵۰ پژوهش در زمینه ی ارتباط مذهب با سلامت روان، به این نتیجه رسیدند که مجموع این پژوهش ها، نشانگر ارتباط مذهب با سلامت روان مطلوب می‌باشد.
در پژوهشی که عبدالخالق و ناصر^[۱۸۲] (۲۰۰۷) با مسلمانان الجزایری انجام دادند، به همبستگی معنادار مذهب با سلامت روانی در مردان و نیز همبستگی معنادار مذهب با سلامت روانی، سلامت جسمانی، شادی، رضایت از زندگی و خوشبینی در زنان، دست یافتند. همچنین در این پژوهش، همبستگی منفی معناداری بین مذهبی بودن با بدبینی و اضطراب، به دست آمد.
در پژوهش عقیلی و کومار^[۱۸۳] (۲۰۰۸)، در پژوهش خود در میان کارمندان ایرانی و هندی به همبستگی مثبت بین نگرش مذهبی و شادی دست یافتند.
ساباتینی^[۱۸۴] (۲۰۱۱)، با نمونه ی۸۱۷ نفری از شهروندان ایتالیایی به رابطه مثبت بین شادی و سلامت عمومی‌دست یافت.
در پژوهش احمدی، موحد ابطحی و کرمانی^[۱۸۵] (۲۰۱۲)، با بررسی مدل ساختاری رابطه بین نگرش مذهبی، رضایت از زندگی و سلامت روان در دانشجویان دانشگاه اصفهان، نشان داده شد که نگرش مذهبی به طور مستقیم رضایت از زندگی و به طور غیرمستقیم و از طریق رضایت از زندگی، سلامت روان را به طور معناداری پیش بینی می‌کند.
کامکاری و شکرزاده^[۱۸۶] (۲۰۱۲)، با بررسی رابطه بین سلامت روان و شادی در میان نوجوانان و جونان ۱۵ تا ۲۹ ساله ی شهر تهران به رابطه مثبت معنادار بین این دو متغیر دست یافتند.
در پژوهش احمدی، اسدی و موحد ابطحی^[۱۸۷] (۲۰۱۳)، با بررسی مدل ساختاری رابطه بین شادی، لذت و سلامت روان، در میان دانشجویان دانشگاه اصفهان، مشخص شد که شادی به طور مستقیم لذت،‌ و به طور غیر مستقیم و از طریق لذت، سلامت روان را به طور معناداری پیش بینی می‌کند.
در پژوهش احمدی، اسدی، امینی، کازروی و کاظمی‌(۲۰۱۳) با بررسی مدل ساختاری رابطه بین نگرش مذهبی، ناامیدی و افسردگی در میان دانشجویان دانشگاه اصفهان، نشان داده شد که نگرش مذهبی به طور مستقیم با ناامیدی و به طور غیرمستقیم و از طریق ناامیدی با افسردگی، ارتباط معنادار معکوس دارد.
۲-۶-۱-۲ اثربخشی مداخلات روانشناختی یکپارچه شده با مذهب و معنویت
دی سوزا و رودریگو (۲۰۰۴)، با اجرای یک مداخله ی شناختی رفتاری که بر عقاید معنوی مراجعان تأکید داشت، توانستند به بهبود معناداری در امید به زندگی و نیز کاهش معنادار در میزان ناامیدی دست یابند.
تاراکشوار، پیرس و سیکما^[۱۸۸] (۲۰۰۵؛ به نقل از پارگامنت، ۲۰۰۷)، با اجرای مشاوره ی گروهی متمرکز بر ارتقاء مقابله مذهبی، توانستند به کاهش معناداری در افسردگی دست یابند.
ریچاردز، اون و اشتاین^[۱۸۹] (۱۹۹۳؛ به نقل از پارگامنت، ۲۰۰۷)، با اجرای گروه درمانی شناختی- رفتاری یکپارچه شده با عقاید مذهبی، در هر دو مرحله ی پس آزمون و پیگیری، به کاهش معناداری در نمرات افسردگی و کمال گرایی و افزایش معنادار نمرات عزت نفس،‌ دست یافتند.
احمدی و کجباف (۲۰۱۲)، با اجرای ۸ جلسه معنویت درمانی شناختی- رفتاری در میان دانشجویان دانشگاه اصفهان، توانستند به کاهش معناداری در نمرات اضطراب اعضای تحت مداخله دست یابند.
احمدی و باجلان^[۱۹۰] (۲۰۱۳)، با اجرای ۸ جلسه معنویت درمانی شناختی- رفتاری در میان دانش آموزان دختر دبیرستانی، توانستند به کاهش معنادار نمرات پرخاشگری و افزایش معنادار نمرات قاطعیت، دست یابند.
۲-۶-۱-۳ اثربخشی مداخلات مبتنی بر روان نمایشگری
کلرمان (۱۹۸۷)، با بررسی ۲۳ پژوهش انجام شده در زمینه‌ی روان نمایشگری، از اوایل تا اواخر قرن بیستم، چنین نتیجه گیری کرد که این روش می‌تواند به عنوان یک رویکرد درمانی معتبر، بویژه در زمینه‌ی بهبود اختلالات سازگاری و رفتارهای ضداجتماعی مطرح شود.
آرن، تئورل، اوناس- موبرگ و جانسن^[۱۹۱] (۱۹۸۹)، با اجرای جلسات روان نمایشگری در بیماران معدی- روده‌ای توانستند به کاهش معناداری در میزان اضطراب این بیماران دست یابند.
در پژوهش استالونه^[۱۹۲](۱۹۹۳)، نشان داده شد که اجرای جلسات روان نمایشگری در بین زندانیان کانون اصلاح و تربیت، در کاهش رفتارهای نامقبول و نیز تسهیل سازگاری، اثربخش بوده است.
کاربونل و پارتلنوبارهمی^[۱۹۳] (۱۹۹۹)، با اجرای جلسات گروهی روان نمایشگری در دختران دبیرستانی که تجربه‌ی تروما داشتند، توانستند به طور معناداری رفتارهای انزواجویانه، اضطراب و افسردگی اعضای تحت مداخله را کاهش دهند.
دوگان^[۱۹۴] (۲۰۱۰)، در پژوهش خود نشان داد اجرای جلسات روان نمایشگری به طور معناداری بر بهبود سبک دلبستگی اضطرابی بزرگسالان جوان در روابط نزدیک خود، تأثیر گذار است.