بمـیرید، بمیرید و زیـن نفس ببرید که این نفس چو بندست، شما همچو اسیرید
یـکی تیـشه بگیرید پی حفرۀ زندان چـو زنـدان بـشـکستید، هـمه شاه و امیرید
(همان، ج۱، ص۳۱۵)
مولانا برای چه اینقدر بر مردن مصّرست؟ آیا جز اشتیاق او به حیات آرمانی و وصال معشوق است؟ مولانا از مرگ و مردن مفهوم زندگی در ذهن دارد. تا جایی که غریزۀ حیات خواهی انسان به دنبال این است که با تیغ حیات انگیز، گردنِ مرگ را بزند:
( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

چو از تیغ حیات انگیز زد مر مرگ را گردن فرو آمد ز اسپ اقبال و می بوسید دستش را
(همان، ج۱، ص۸۲۱)
مرگ تبدیلی
مولوی به نوع خاصی از مرگ قائل است که شباهت ها و اشتراکات ظاهری ای با عقاید و اندیشه های اهل تناسخ در آن قابل مشاهده است. این نوع مرگ،مرگ تبدیلی است که در آن صفات یک چیز به صفات متعالی تری تبدیل می شود و چیز جدیدی به دست می آید که غیر از آن چیز قبلی است. این نوع مرگ در اصل دگرگون شدن حالتی یا هیأتی به حالت و هیأت دیگراست، به گونه ایی که یک حالت، تکامل حالت پیشین خودش است.مرگ تبدیلی در اصل هیأت متعالی تر انسان است. یعنی حرکت جوهری است انسان که به سوی کمال در جریان می باشد.این نوع مرگ را نیز می توان مرگ صیرورت (شدن) خواند.تغییر یک چیز در اثر تکامل به چیز دیگری را مرگ صیرورت یا تبدیلی می نامیم.البته این تغییرات در خود چیز(شئی) انجام می گیرد. یعنی بر اثر واکنش های درونی خود موجود رخ می دهد.در واقع اگر مرگی باشد مرگ صفاتی است نه ذاتی.مرگ در حقیقت همان تغییر و دگرگونی است.همان صیرورت است.برای مثال: فنای در ذات الهی همان مرگ صفات بشری و انسانی است.بنابراین مرگ تبدیلی در انسان با نفی صفات زائد و شکستن منیّت حاصل می شود. در حقیقت نتیجۀ مرگ اختیاری عرفا همین مرگ تبدیلی مولاناست.مرحلۀ بالاتر و کمال یافته تر مرگ اختیاری، مرگ تبدیلی است.
بـی حـجـابت باید آن ای ذولباب مرگ را بگزین و بر درّ آن حجاب
نه چنان مرگی که در گوری روی مـرگ تـبدیـلی که در نوری روی
مـرد بـالـغ گشت آن بچگی بمرد رومـی ای شد صبغت زنگی سترد
خـاک زر شـد هیأت خاکی نماند غـم فـرح شـد خار غمناکی نماند
(مثنوی، ص۹۴۶)
مولانا اصلاً به مرگ ذاتی قائل نیست،در نظر او آنچه به ظاهر می میرد صفات بشری است. استحالۀ ذات انسان در ذات الهی. بنابراین ذات انسان هیچگاه مرگی نخواهد داشت. وجود انسان در ذات خدا ناپدید می شود اما نابود نمی شود. همانطور که ذات شعله در برابر آفتاب ناپدید می شود اما به قوّت خود باقی است:
چـون زبانۀ شمع پیش آفتاب نیست باشد هست باشد در حساب
هست باشد ذات او تا تو اگر بـرنـهـی پـنـبه بـسوزد زان شـود
(همان، ص۴۹۸)
فنا برای بقاست و مرگ بخاطر زندگی. مرگ انسان رسیدن به وحدت است. این وحدت گرچه صفات فرد را زایل می کند امّا ذات او باقی است. تمثیلاتی که مولانا برای وحدت می آورد، همه مویّد این مطلب است که مرگ تنها فنای صفاتی است نه فنای ذاتی و جوهری:
جوی دیدی کوزه اندر جوی ریز آب را از جـوی کی باشـد گریز
آب کوزه چون در آب جو شود محو گردد در وی و جو او شود
وصف او فانی شد و ذاتش بقا زیـن سـپس نه کم شود نه بد لقا
(مثنوی، ص۵۰۸)
مرگ در نظر مولانا تنها تحوّل است. تحول یک حالت به حالت دیگر. جریان این تحوّل به سوی تکامل است. هر مرحله تکامل حرکت قبلی است. بنابراین تکامل با حرکت تبدّلی همراه است. یعنی نوار رشد تکاملی یک شئی بر پایۀ حرکت جوهری است که ماهیّت یک شئی تبدیل به شئی دیگری می شود. مولانا این نظر را با مثال دانه تشریح می کند. دانه پس از مدتی تبدیل به درخت یا بوتۀ گیاهی می شود. درخت یا بوته همان دانۀ قبلی است که هستی آن بر اثر تحوّل تبدیلی، به شکل درخت یا بوته در آمده است. از این رو مرگ دانه، تبدیل هستی او به هستی درخت است. این درخت یا بوته همان دانه است:
از مـبـدّل هـسـتی اول نـمـانـد هستی دیگر به جای او نـشاند
همچنین تا صد هزاران هست ها بـعـد یـکدیگر، دوم به ز ابتدا
(همان، ص۷۵۵)
مرگ برای مولانا، در یک حالت باقی ماندن است. اگر چیزی همواره در یک وضع و حالت باشد، یعنی هیچ حرکت و تحوّلی (تغییر و دگرگونی) در او ایجاد نشود، مرگ آن چیز ناشی از همان تحوّل ناپذیری است. تحوّل ناپذیری، فساد درونی و ذاتی را در پی دارد. عامل بقا در حقیقت همان تحوّل و تبدّل است. زندگی تحوّل است و مرگ سکون و ایستایی.
تو از آن روزی که در هست آمدی آتـشی یا خاک یا بادی بدی
گـر بـدان حـالت تـو را بودی بقا کی رسیدی مر ترا این ارتقا
(همان، ص۷۵۵)
لازمۀ ماندگاری و بقا، حرکت و تحوّل حالات در هستی است. خود حرکت و تحوّل، هستی و زندگانی است. مولانا وقتی این تحوّل و تغییرات را لازمۀ هستی و حیات می داند، حیات دوباره و جهان دیگر را ضروری قلمداد می کند:
آمد بهار عشق، به بستان جان درآ بنگر به شاخ و برگِ به اقرار آمده
اقرار می کند که حشر و قیامتست آن مردگان باغ دگر بار آمده
(غزلیات، ج۱، ص۲۸۸)
همانطور که نو کهنه می شود، کهنه نیز نو می شود. این جریان متناوب کهنه و نو شدن در عالم هستی، نمودی از تناوب و جریان پی در پی مرگ و زندگی است. همانطور که مرگ از زندگی برمی خیزد و نیستی متعلّق به هستی است، از مرگ نیز زندگی دوباره نشأت می گیرد و باز هستی از نیستی. در عرفان هدف از فنا، بقاست و رسیدن بدان:
ایـن بـقـاهـا از فناها یافتی از فـنـا پـس رو چـرا بـرتافتی
در فناها این بقاها دیده ای بر بقای جسم چون چفسیده ای
(مثنوی، ص۷۵۶)
او به سیر تکاملی که در هستی جریان دارد، قائل است،یعنی یک چیز به حالت کاملتر از هیأت قبلی اش تبدیل می شود. این حرکت رو به تکامل هیچگاه متوقف نمی شود. یک ذات، پیوسته در حال رشد صفاتی است و اگر مرگی هم باشد مربوط به صفات پیشین است که در مسیر تکاملی خود تبدیل به صفات جدیدتری شده اند. با توجه به این دیدگاه،مولانا مرگ را نیز تنها یک مرحله از مراحل تکاملی انسان می داند.«عده ای … مانند مولوی بر این باورند که بدون مرگ و نفی زندگی یا به عبارت دیگر بدون نفی کهنه و اثبات نو حرکت و تکامل امکان پذیر نیست»^[۱۰۷].انتقال از هیأتی به هیأت دیگر از طریق جزیی از شئی که جوهر آن است، صورت می گیرد. در انسان این جزء اصیل روح است. مولانا می گوید اگر روح بمیرد، عملاً انتقالی صورت نمی گیرد:
جانشْ را این دم به بالا مسْکنی ست گر بمیرد روح او را نقل نیست
(همان، ص۹۴۶)
مرگ در نظر مولانا جریان تکاملی انسان است. اندیشۀ او که مبتنی بر سیر پیشرفت و حرکت رو به رشد انسان است، نمی تواند مرگ را توقفگاه این سیر بداند. « مرگ در لغت مولانا از بین رفتن نیست بلکه به طرف مقصود عالی خود پرواز کردن است»^[۱۰۸].
پیام مرگ دیگری
مشاهدۀ مرگ دیگران همواره برای انسان تفکر برانگیز است. انسان با دیدن مرگ دیگری به یاد مرگ خویش می افتد که روزی فرا می رسد.او در این حالت با سیلی از سؤال های بنیادین هستی شناختی مواجه می شود که شاید هیچگاه برای یافتن پاسخی قانع کننده به دنبال آنها نرود و همیشه برای او بی جواب باقی بمانند و او نیز نسبت به آنها برای همیشه ناآگاه و بی خبر.
مرگ همسایه مرا واعظ شده کسب و دکان مرا بر هم زده
(مثنوی، ص۹۳۳)
مشاهدۀ مرگ دیگری باعث تحوّل روحی فرد می شود. پند نهفته در مرگ دیگری انسان را نسبت به مرگ خویش آگاه می کند و او را از غفلت ها باز می دارد. مهمترین دلیلی که انسان به دنبال جواب سؤال های هستی شناسانۀ خود نمی رود، مشغول شدن به زندگی دنیایی و سرگرم آرزوها و آمالها شدن است. به همین خاطر است که عرفا درک حقیقت و اسرار الهی را در ترک دنیا و نفسانیّات می دانند. ترک تعلّقات و قطع وابستگی های دنیوی و روی گرداندن از ظواهر مادّی و لذایذ زندگی، باعث زادن ثانی انسان می شود. زادن ثانی یا تولّد دوباره، نتیجۀ تحوّل روحی و دگرگونی فکری و بینشی فرد نسبت به مسائل است. نگاه فرد به حقایق و هستی عوض می شود و با دید متفاوت و اندیشۀ عمیقتر به زندگی می نگرد. مرگ اندیشی یا مشاهدۀ مرگ دیگری مقدمّۀ این زادن و تحوّل است:
ای آنکه بزادیت، چو در مرگ رسیدید این زادنِ ثانیست، بزایید، بزایید
(غزلیات، ج۲، ص۱۰۲۹)
عرفان زندگی کنونی را مرگ می پندارد. چون انسان در آن مستِ غفلت و بی خبری شده است. برای زنده شدن از این مستی و مسخیِ زندگی، باید به مرگ و مرگ اندیشی روی آورد. یادِ مرگ برای انسان شُکِ بیداری است که چشم او را به حقایق می گشاید. این بیداری همان تولّد دوباره یا زادنِ ثانی است.
مرگ عاشقان
آگاهی و شناخت انسانها از مرگ یکسان نیست، در نتیجه حرکت آنها به سوی مرگ و تصوّر و تلقّی آنها از آن متفاوت از یکدیگر است. اگر در پی پاسخ به سؤال “چه چیزی باعث تفاوت انسانها می شود؟ ” باشیم، باز باید به چگونگی کردار و اعمال آنها در زندگی توجه کنیم. از آن دسته انسان هایی که مولانا به تفاوت مرگ آنها با دیگران اشاره کرده است، عاشقان هستند. مرگ عاشقان همانند زندگی آنها، دارای رمز و رازهایی است که برای فهم آن تنها باید عاشق بود. یکی از صفات ممیّزۀ عاشق از انسان های عادی این است که او به اختیار خود خواهان مرگ است نه از سر اجبار اجل. عاشق بدین خاطر عاشق است که فراتر از مرگ می اندیشد:

در پابادیس، زمانبندی ساده شده است و در عامل­های تولید توزیع شده است. این رویکرد سیستم را منعطف­تر می­ کند ضمن اینکه باید اشاره کرد هیچ­گاه راه­حل بهینه را ارائه نمی­دهد.
پابادیس تعداد نمونه­های جدید را با به­ کارگیری معماری پایه فعلی کاهش می­دهد. این کارباعث می­ شود، عامل­های تولید پیچیده­ترشود.اماباعث می­ شود کل معماری ساده­تر شود. بر خلاف آن، پروسا امکان تعریف نمونه­های جدید را فراهم می­ کند، اما هولون­های پایه را ساده نگه می­دارد.
چیزی که برای هر دو معماری مشترک است، این است که هر دو از واحد­های متمرکز اجتناب می­ کنند[۲۰].
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

تراکم
تراکم نکته­ای کلیدی در سیستم اجرایی تولید هولونی است. تراکم باعث می­ شود تا عامل­ها را در سلسله­مراتب جای داد. این یک راه­حل است که بتوان از پس پیچیدگی هولون­های مستقل بر آمد. این راه­حل، از ارتباطات پیچیده و بار شدید شبکه در سیستم جلوگیری می­ کند ولی باعث می­ شود به سمت سیستم­های متمرکز عقب­گرد داشته باشیم و مقیاس­پذیری را کاهش می­دهد. تراکم لایه­جدیدی را در هرم کنترل معرفی می­ کند و منطق هولون­ها را پیچیده­تر می­سازد. در پیاده­سازی عملی حتی ارتباطات نیز مشکل­زا می­ شود، چرا که هولون­ها بایستی با یکدیگر در لایه­ های مختلف ارتباط داشته­باشند. چیزی که منجر به پیچیدگی کل فرایند شده لذا، بایستی توازنی بین مکانیزم ارتباطی تکی ساده­تر و سربار اضافه­تر ایجاد شود.
پابادیس از تراکم عامل­هااستفاده نمی­کندو سعی می­ کند از پیچیدگی ارتباطات با ارائه نمونه­های بیشتر بدون وابستگی اجتناب کند. موضوعی که اهمیت ارتباطات را کمتر می­ کند. این منجر به کاهش بهینگی شده و در عوض به نحوی کارآمد انعطاف­پذیری و مقیاس­پذیری را در سیستم افزایش می­دهد[۲۰]
میانجی
این کار دشواری است که بتوان معماری پروسا و متامورف را با هم مقایسه کرد. میانجی­ها در متامورف ابزارهای قدرتمندی هستند که سیستم­های مختلف را به هم پیوند می­دهد. ولی به سختی به عنوان معماری یک سیستم تولیدی در نظر گرفته می­ شود. تا حدی میانجی­ها مشابه هولون پرسنل در سیستم­های تولیدی هولونی و یا عامل­های مدیریت کارخانه در پابادیس است. آن­ها منجر به کارایی متمرکزی برای سیستم می­شوند- با ایجاد هماهنگی با سایر عامل­ها.
میانجی­ها می­توانند با موفقیت در مفاهیم دیگر مورد استفاده قرار گیرند، نظیر پابادیس و پروسا- برای اتصالات عامل­های مختلف و همچنین فراهم آوردن راه­حل­هایی برای مشکلاتی که مستلزم مروری خلاصه بر کل سیستم است. ولی به طور خاص، میانجی­ها نمی ­توانند به عنوان معماری تولید­گرا مطرح شوند. چرا که مختص توابع سیستم­های اجرایی تولید نیستند(نظیر زمانبندی) و یا اینکه اکتورهای مختلف را در کارخانه به نمایش نمی­گذارند.
تلاش برای ایجاد یک معماری در متامورف II بیشتر یک رویکرد متمرکز بوده که میانجی­های خاصی را برای هر تابع اتوماسیون سیستم کارخانه داشته و منجر به سلسله­مراتب قوی بین آن­ها می­ شود. ممکن است مهمترین دستاورد مفهوم میانجی توانایی آن برای گردهم آوردن مجازی گروه ­های مختلف بر اساس نیازهای مشابه است. این قابلیت انعطاف­پذیری بالایی را به همراه می ­آورد[۲۰].

۲٫۵محاسبات ابری

ظهور پدیده ای که امروزه تحت عنوان پردازش ابری شناخته می شود،به طور اساسی راهی را که سرویسهای فناوری اطلاعات ایجاد، توسعه ، به کارگرفته ،مقیاس داده شده و به روز شده و نگهداری می­شوند را تغییر داده است. از طرف دیگرهمچنان که پردازش ابری گسترده تر می شوندپیچیدگی مدیریت کل زیرساختار و معماری آن با توجه به ماهیت توزیع شده بودن آن افزایش می یابد.
پردازش ابری نشانگر همگرایی دو روند عمده در فناوری اطلاعات است. الف. کارایی فناوری اطلاعات، چیزی که قدرت کامپیوترهای مدرن را به بهترین نحو و به صورت بهینه با بهره گرفتن از سخت افزارها و نرم افزارهای مقیاس پذیر به کار گرفته است ب. چابکی کسب و کار، جایی که فناوری اطلاعات می تواند به عنوان ابزاری برای توسعه سریع و پردازش موازی استفاده شود و استفاده از تحلیلگرهای کامپیوتری و ابزارهای تعامل جابه جایی پذیرکه به کاربران به صورت بلادرنگ پاسخ می­دهد نیز براین چابکی افزوده است.
مفهوم بهره­وری در فناوری اطلاعات شامل ایده های موجود در پردازش سبز نیز هست، به عبارتی نه تنها باعث صرفه جویی در مصرف منابع می شود بلکه علاوه برآن کامپیوترها می توانند به صورت پراکنده در مناطق جغرافیایی قرار گیرند که هزینه انرژی پایینتر آید. واژه چابکی به معنای پردازش ارزان نیست بلکه این امکان را فراهم می آورد تاکسب و کارها قادر باشند از ابزارهای محاسباتی که می توانند به سرعت به خدمت گرفته شوند استفاده کنند تا سرمایه های اولیه را صرف نکنند.
پردازش ابری یک مدل سرویسی فناوری اطلاعات است ،چیزی که هم سخت افزار و هم نرم افزار را در لحظه نیاز به مشتریان از طریق اینترنت به صورت سلف سرویس و مستقل از مکان ارائه می دهد. منابعی که لازم است تا به سطح قابل قبولی از کیفیت سرویس برسیم بایستی به بهترین نحو تقسیم شده باشد، دائماً مقیاس پذیر باشد، به سرعت قابل نظارت باشد، مجازی شده باشد و با کمترین تعامل با پشتیبانی کننده قابل تامین باشد.
بایستی اشاره کنیم که تعریف ما بدین معنی نیست که همواره سرویس توسط شخص سومی ارائه می شود ولی تاکید ما بیشتر بر ابعاد زیر می باشد۱٫ استفاده بهینه از منابع ۲٫ منابع فیزیکی مجازی شده۳٫ انتزاع معماری۴٫مقیاس پذیری پویای منابع۵٫ خاصیت الاستیکی و خودنظارتی خودکار شده منابع۶٫ حضور در همه جا-یعنی مستقل از وسیله و مکان. پردازش ابری می تواند توسط سرور های داخلی یک سازمان نظارت شودو یا اینکه می شود از یک پشتیبانی کننده ابر تامین شود- کسی که ریسک هزینه های اولیه را پذیرفته است.
بسیاری از ایده های اولیه در پردازش ابری جدید نیستند و بسیاری از آنها به سال ۱۹۶۵ بازمی گردند. ولی بسیاری از آنها حاصل تلاقی شرایط فعلی است که اطلاعات مستقل از وسیله و مکان را دریافت می کند و از ویژگی های تکنولوژی محاسبات امروزی بهره می­گیرد. پردازش ابری مزایای فعلی را شامل می شود[۲۱].
۱٫به طور چشمگیری هزینه ورود را برای بسیاری از سازمان­های کوچک کاهش می دهد. سازمان­هایی که تلاش دارند تا وارد کسب و کارهایی شوند که که احتیاج شدید به محاسبات دارد، چیزی که در گذشته فقط برای سازمان­ های بزرگ امکان پذیر بود.
۲٫دسترسی سریع به سخت افزار را بدون هیچ هزینه اولیه ای فراهم می سازد، چیزی که باعث می شود تا بسیار سریعتر وارد کسب و کار شوند.
۳٫پردازش ابری موانع را بر سر خلاقیت برمی دارد ، چرا که توسط برنامه های مختلف، در نقاط مختلف و در همه جا قابل دسترس است.
۴٫پردازش ابری کار سازمان­ها را برای گسترش سرویسهای خودشان آسان می کند.
۵٫پردازش ابری دو دسته از برنامه های کاربردی را ممکن می سازد. الف. برنامه های تعاملی موبایل ب. پردازش دسته ای موازی.
درحالیکه شاهد ظهور پردازش ابری هستیم و این اتفاق سالها و یا شاید یک دهه به طول انجامد ولی سه تکنولوژی پایه تشکیل دهنده آن هستند: مجازی سازی، چند مستاجری و وب سرویس­ها .
مجازی سازی تکنولوژی است که ویژگیهای سخت افزاری پلتفرمهای کامپیوتری را از کاربران پنهان می سازد و در عوض یک پلتفرم شبیه سازی شده و انتزاعی را فراهم می آورد. این پلتفرم شبیه سازی شده نظیر یک سیستم مستقل و تمام منظوره رفتار می کند ولی بر خلاف پلتفرم سخت افزاری قابل پیکربندی در لحظه است و قابلیت نگه داری و تعویض آسانی دارد. این پلتفرم به بهینه ترین نحو مورد استفاده قرار می گیرد و هزینه­ های عملیاتی^[۲۳] و هزینه­ های اصلی^[۲۴] را کاهش می دهد. در حالیکه ایده مجازی سازی به سال ۱۹۶۰ باز می گردد ولی در سالهای اخیر است که منابع شبکه ای و محاسباتی به درجه ای رسیده اند که بتوان این سیستم شبیه سازی شده را با کارایی بالا پیاده سازی نمود.
ایده بعدی بحث چند مشتری بودن است، چیزی که یک نمونه از یک برنامه کاربردی به چندین مشتری خدمت می رساند. این باعث می شود تا بهره وری بیشتری از منابع سیستم داشته باشیم(در حافظه و سربار پردازشی).
یک وب سرویس همانطور که در W3C^[25] آمده است یک سیستم نرم افزاری است که به نحوی طراحی شده است تا تعامل ماشین به ماشین و سازگار را در یک شبکه فراهم آورد. این تعریف شامل سیستم های متفاوتی می شود ولی کاربرد متعارف آن در ساختار مشتری- سرور می باشد که از طریق پروتکل متعارف HTTP^[26] با هم ارتباط دارند. وب سرویس ها کمک می کنند تا اینترفیس بین برنامه های کاربردی استاندارد شود و کلاینتها بسیار راحتتر به برنامه های کاربردی در شبکه ها دسترسی داشته باشند[۲۱].
نقشه راه برای کارشناسان سیستم های اطلاعاتی و محققین پردازش ابری
نظیر هر مدل دورنمای تکنولوژیکال پردازش ابری به سرعت در حال رشد است و شاید امکان پذیر نباشد که بتوان آینده آن را حدس زد ولی بحث اقتصادی قضیه جریان را به پیش می برد.
نقاط قوت:
قابلیت مقیاس پذیری سرویسها در زمان بسیار کوتاه، یکی از کامپوننتهای اصلی پردازش ابری مدیریت هزینه ها است که نقطه قوت دیگر آن محسوب می شود.
نقاط ضعف:
سازمانها کنترل فیزیکی خود را بر روی داده هایشان از دست می دهند و دیگر اینکه شرکتهای بزرگ برای برنامه های حساس و حیاتی خود با احتیاط از بستر ابر استفاده می کنند.
فرصتها:
یکی از فرصتهای چشمگیر پردازش ابری این است که به کشورها کمک می کند بدون هیچ هزینه اولیه ای از امکانات فناوری اطلاعات استفاده کنند. به جز کشورها کمپانی های کوچک هم فرصت مهمی برای پردازش ابری هستند تا بدون هزینه اولیه به اهداف خود که قبلاً قابل دسترسی نبود برسند. Mashup فرصت دیگری برای پردازش ابری است. Mashup صفحه وب و یا برنامه کاربردی است که داده ها و یا کارایی ها را از یک ویا چند منبع خارجی با هم ترکیب می کند و سرویس جدیدی را می سازد.
تهدیدها:
یکی از تهدیدهای پردازش ابری سنگر گرفتن در قبال آن به علت احساس عدم امنیت نسبت به آن است و دیگری خطر دزدیده شدن اطلاعات از پشتیبانی کنندگان ابر است. نگرانی دیگر بحث عدم وجود استانداردها است[۲۱].
۲٫۵٫۱نقشها در پردازش ابری:
۱٫مشتریان:
در محیط ابر مشتریان آنچه در عمل مشتریان محسوب می شوند، کسانی هستند که فقط هزینه استفاده از سیستم را پرداخت می کنند.

2. 2. پشتیبانی کنندگان:

پشتیبانی کنندگان وظیفه نگهداری و به روز رسانی سیستمها را بر عهده دارند ضمناً وظیفه به روزرسانی نرم افزارهایی که در ابر مورد استفاده قرار می گیرند را نیز دارند.
۳٫توانمندساز:
از واژه توانمندساز برای سازمانهایی استفاده می شود که محصولات و سرویسهایی را می فروشند که تحویل تجهیز و اتخاذ پردازش ابری را آسان می کنند.
۴٫تنظیم کنندگان:
تمامی ذینفعان نقاط مختلفی از زنجیره تامین ابر را به نمایش می گذارند. بر خلاف نقش تنظیم کنندگان نقشی است که از تمامی ذینفعان عبور می کند و بین نقشی است[۲۱].

۲٫۶اصول معماری سرویس گرا

معماری سرویس گرا روشی برای طراحی سیستم های نرم افزاری با بهره گرفتن از سرویس هااست. از این رو اصولی در این پارادایم تعریف شده اند که مبنای توسعه، نگهداری و استفاده از معماری سرویس گرا می باشند. این قواعد زمینه های زیر را در بر می گیرند[۲۲].
استفاده مجدد، دانه بندی، پیمانه ای بودن، قابلیت ترکیب،مولفه سازی و قابلیت های همکاری
پیروی از استانداردها( استاندارد های عمومی و خاص صنایع)

• پروتئین­ها، مانند: ژلاتین، کازئین، گلوتن گندم، ابریشم، پشم

• لیپیدها، که شامل: چربی­های حیوانی و روغن­های گیاهی مانند روغن کرچک

• پلی استرهای تولید شده به وسیله میکروارگانیسم­ها یا به وسیله گیاهان مانند پلی هیدورکسی آلکانوآت­ها(PHA) و پلی 3- هیدورکسی بوتیرات(PHB)

• پلی استرهای سنتز شده از منومرهای با منشا طبیعی مانند: پلی­لاکتیک اسید(PLA)

• دیگر پلیمرهای طبیعی مانند کائوچوی طبیعی (لیاقتی، 1391).

هدف صنعت بسته بندی حفظ مواد غذایی به مؤثرترین شکل و با کمترین هزینه می­باشد به طوریکه مصرف ­کننده و تولیدکننده بیشترین رضایت را داشته باشند وماده غذایی ایمن مانده ومشکلات زیست محیطی نیز به حداقل برسد. تقاضا برای تولید محصولات غذایی تازه، ایمن و با حداقل فرایند درحال حاضر از جمله مهمترین چالش هایی می­باشد که امروزه صنعت بسته بندی مواد غذایی با آن مواجه می­باشد و همواره به دنبال راهکاری برای حفظ کیفیت و ایمنی غذا در زمینه بسته بندی بوده است. انتخاب صحیح مواد و روش مناسب بسته بندی باعث حفظ کیفیت محصول می­ شود (لیاقتی، 1391).
( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

یکی از انواع بسته بندی مواد غذایی که تحقیقات فراوانی بر روی آن انجام شده است، روش پوشش دهی (غوطه وری) مواد غذایی با بهره گرفتن از پوشش دهنده­های مختلف خوراکی است که مانند سدی در برابر تبادل گازها، رطوبت و میکروارگانیسم­ها عمل نموده و ماندگاری ماده غذایی را در فاصله تولید تا رسیدن به دست مصرف کننده حفظ نماید (تاجیک و همکاران، 1389).
توسعه مواد بيوپليمری به چند دليل اهميت دارد: اول اينكه بخش عمده­ای از پليمرهای طبيعی منشأ كشاورزی دارند و معمولاً از محصولات گياهی و جانوری بدست می­آيند لذا اين مواد برخلاف پليمرهای سنتتيک كه از مواد نفتی بدست مي آيند زيست تجزيه پذير هستند (در اثر تجزيه دی اكسيد كربن، آب، متان و غیره توليد مي‌كنند)، بنابراين مواد آلوده كننده محيط زيست به شمار نمی­آيند. از سوی ديگر مواد بيوپليمری به وسيله موجودات زنده ساخته می­شوند و در نتيجه در چرخه ساخت و تجزيه مواد بيولوژيكی قرار می‌گيرند پس هيچ­گاه منابع آن­ها محدود و تمام شدنی نيست در حالی­كه مواد پليمری و پلاستيكی امروزی از سوخت­های فسيلی ساخته می­شوند كه منابع آن محدود و تمام شدنی است. مزيت ديگر بيوپليمرها اقتصادی بودن اين مواد است زيرا توليد بيوپليمر نياز به كارخانه و صنعت پيشرفته ندارد و با حداقل امكانات مي‌توان به توليد آن­ها مبادرت ورزيد هم­چنين مواد اوليه آن­ها ارزان است زيرا از زباله­های مواد اوليه كشاورزی تجديد شونده يا صنايع فرآوري مواد غذايي دريايی بدست می­آیند (لای و همکاران^[10]، 1998 ؛ لاوهانکوجیت و همکاران^[11]، 2004 و قنبر زاده و همکاران،1388).

• 1. 1. اهداف پژوهش

   

1-3-1- هدف اصلی
هدف از این بررسی، امکان تهیه فیلم های تجزیه پذیر و زیست سازگار با محیط نشاسته سیب زمینی ترکیب شده با اسانس مرزه جهت استفاده در بسته بندی مواد غذایی به جای کاربرد اولیه شیمیایی غیر قابل تجزیه و بازیافت است.
1-3-2- اهداف اختصاصی
ارزیابی تأثیر اسانس مرزه بر بهبود فعالیت ضد میکروبی فیلم خوراکی نشاسته سیب زمینی.
بررسی ویژگی های فیزیکوشیمیایی فیلم خوراکی نشاسته سیب زمینی ترکیب شده با اسانس مرزه.
بررسی ویژگی های مکانیکی فیلم خوراکی نشاسته سیب زمینی ترکیب شده با اسانس مرزه.
بررسی ویژگی های ممانعت کنندگی فیلم خوراکی نشاسته سیب زمینی ترکیب شده با اسانس مرزه.

• 1. 1. پرسش های پژوهش

   

آیا افزودن اسانس مرزه خواص ضد میکروبی فیلم نشاسته سیب زمینی را افزایش می دهد؟
آیا افزودن اسانس مرزه خواص فیزیکوشیمیایی فیلم نشاسته سیب زمینی را تغییر می دهد؟
آیا افزودن اسانس مرزه خواص مکانیکی فیلم نشاسته سیب زمینی را تغییر می دهد؟
آیا افزودن اسانس مرزه خواص ممانعت کنندگی فیلم نشاسته سیب زمینی را تغییر می دهد؟

• 1. 1. محدودیت های پژوهش

   

همان طور که اشاره شد در کنار خصوصیات مناسب فیلم های نشاسته سیب زمینی همچون زیست تخریب پذیر بودن آن ها و نیز به دست آمدن از منابع گیاهی، این فیلم ها دارای برخی محدودیت ها مانند محدود بودن گیاه آسیاب شده موقع استخراج است و همچنین امکان استفاده از غلظت 100% از اسانس در فیلم وجود ندارد. یکی از راهکار­های مهم برای دست یابی به خصوصیات ضد میکروبی، شیمیایی، مکانیکی و زیستی بهتر این فیلم­ها، بکار بردن اسانس های گیاهی در ساختار آن­ها می­باشدتا با ایجاد دسته­ای تغییرات شیمیایی و اصلاحات فیزیکی از جمله خاصیت ضد میکروبی بیشتر، ماندگاری بالاتر، نفوذ پذیری مناسبتر، افزایش شفافیت و بهبود میزان کشش، بتوان به خصوصیات مطلوب­تری دست یافت. در این بین اسانس گیاه مرزه به دلیل دارا بودن ترکیبات فنولی^[12] خاص (تانن، رزین، موسیلاژ وغیره) از خود خاصیت آنتی اکسیدانی و ضدمیکروبی نشان می­دهد که بسیار حائز اهمیت می­باشد.

• 1. 1. مراحل پژوهش

   

۲/۶

۲/۶

۲/۶

۶/۶

۸/۶

۸/۶

۶/۶

۴/۶

۳/۶

۲/۶

۴۵/۵

۱/۵

۷۸/۵

منبع: کشاورز و همکاران، ۱۳۸۱
در ایران، متوسط عملکرد گندم آبی ۳۶۲۹ کیلوگرم در هکتار و گندم دیم ۱۱۸۱ کیلوگرم در هکتار بوده است. بیشترین عملکرد گندم آبی با ۴۸۷۹ کیلوگرم در هکتار متعلق به استان تهران و کمترین آن با ۱۵۸۰ کیلوگرم در هکتار متعلق به استان بوشهر است. استانهای گلستان و بوشهر به ترتیب با متوسط تولید ۲۷۵۸ و ۱۹۲ کیلوگرم در هکتار در بین استانهای گندم دیم کار کشور، در جایگاه نخست و آخر قرار دارند (۳).
به نظر می رسد تنها راه حل جهت رفع مشکلات غذایی در جهان فراگیر شدن کشاورزی مدرن از طریق بکارگیری و تمرکز کشاورزی مکانیزه، با توجه به الگوهای بکاررفته در اروپا و آمریکا باشد (۱۶). میزان تولید گندم با توجه به رشد جمعیت جهان و محدودیتهای موجود در طی سالهای آینده از وضعیت مطلوبی برخوردار نخواهد بود و میزان عرضۀ گندم در بازارهای جهانی کاهش خواهد یافت. برای افزایش میزان تولید گندم در کشور با توجه به کمبود منابع آبی و بارندگی در کشور، امکان افزایش سطح زیر کشت وجود ندارد، بنابراین تنها راه افزایش میزان تولید، ارتقاء عملکرد در واحد سطح می باشد که این مهم از طریق عواملی چون افزایش بازدۀ مصرف آب، جلوگیری از کوچک شدن قطعات کشاورزی، بهبود وضعیت مکانیزاسیون، کنترل صحیح و به موقع آفات و بیماریها و علفهای هرز، تولید و توزیع ارقام مقاوم به تنشها برای کشت دیم و آبی، ترویج روشها و سیستمهای مناسب کشت در هر منطقه و اقلیم، میسر خواهد شد. به نظر می رسد روش کشت جوی و پشته ای نسبت به روش مسطح برای خیلی از مناطق مناسب تر بوده، مصرف بذر کاهش یافته، عملکرد مزرعه ای و بازدۀ آبیاری افزایش می یابد (۱۰).
( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

در ایران، گندم به روش های مختلفی کشت می شود. کشت سنتی در بیشتر نقاط کشور رواج دارد بطوریکه شخم با گاوآهن، دیسک و تسطیح و پاشیدن گندم در مزرعه و پس از آن دیسک زدن، روش معمول و سنتی کاشت می باشد. روش کشت جوی و پشته ای در کشت محصولاتی مثل گندم پیشرفت زیادی در اکثر نقاط دنیا داشته است. این روش کشت باعث افزایش راندمان زراعی و آبیاری، کاهش تردد ادوات و ماشین آلات و کنترل ترافیک در مزرعه و جلوگیری از ایجاد لایۀ سخت در خاک می شود. با توجه به مزایایی که این روش کشت نسبت به روش های سنتی و قدیمی دارد، جایگزین شدن آن با روش های سنتی و قدیمی، مزایای زیادی داشته و باعث افزایش میزان تولید گندم و راندمان آبیاری می شود.
در منطقۀ مشهد که گندم جایگاه ویژه ای در بین محصولات زراعی دارد، کشت گندم معمولاً بصورت سنتی صورت می پذیرد و بنابراین از آب آبیاری و زمین کشاورزی بصورت مناسب استفاده نمی شود و راندمان آبیاری و عملکرد گندم، مناسب نیست. با توجه به اینکه امروزه سیستم کشت جوی و پشته ای یک روش نوین در کشاورزی بوده و در مقایسه با روش های مرسوم در بیشتر نقاط دنیا راندمان بیشتری داشته است، به نظر می رسد که این سیستم کشت نسبت به کشت مرسوم و سنتی در منطقۀ مشهد نیز راندمان بالاتری داشته باشد. بنابراین برای مقایسۀ عملکرد زراعی و بازدۀ آبی در روش جوی و پشته ای با مرسوم (سنتی) گندم، لازم است آزمایشی در منطقۀ مشهد طرح و اجرا گردد.
۳-۱- فرضیه ها
عملکرد گندم در روش کاشت جوی و پشته ای، بیشتر از روش مرسوم است.
راندمان آبیاری در عملکرد گندم در روش جوی و پشته ای بیشتر از راندمان آبیاری در روش مرسوم است.
مروری بر پژوهشهای انجام شده

• روش کاشت

۲-۲- آبیاری
فصل دوم: مروری بر پژوهشهای انجام شده
۱-۲- روش کاشت
برای دستیابی به عملکرد و درآمد بیشتر، روش های نوین کشاورزی از جمله کشت جوی و پشته ای^[۳] و روش های حفاظتی، رواج و رونق یافته اند (۵۵). روشهایی برای آماده سازی بستر بذر که بقایای گیاهی در سطح مزرعه باقی بمانند (در حد بی خاک ورزی) و پوشش حفاظتی روی خاک ایجاد کنند، از حدود ۲۵ سال پیش در برخی نقاط دنیا رواج یافته است. به عنوان مثال حدود ۳۰ میلیون هکتار از اراضی کشاورزی آمریکای جنوبی در برزیل، آرژانتین و پاراگوئه به این روش کشت می شوند. در برخی نقاط که گندم در تناوب با گیاهان ردیفی مثل پنبه، باقلا و ذرت قرار می گیرد (مثلاً غرب ایالات متحدۀ آمریکا و آسیای مرکزی و غربی) معمولاً گندم بصورت فاروئی (ردیفی) کشت و آبیاری می شود؛ به این صورت که گندم در زمین خاک ورزی شده کشت می شود و سپس جویچه هایی با فاصله ۱۰۰-۶۰ سانتیمتر جهت آبیاری در مزرعه ایجاد می شود. این روش کاشت باعث می شود که بیشتر دانه ها روی پشته ای که بین جویچه ها ایجاد می شود، قرار بگیرند (۷۸). فاصلۀ پشته ها از یکدیگر و همچنین عرض پشته ها تابعی از شرایط منطقه، ادوات کاشت، داشت و برداشت است؛ بنابراین نوع محصول، شرایط کاری، آب و هوا، ماشین آلات، نوع خاک و نحوۀ آبیاری تعیین کنندۀ مناسب ترین روش کاشت برای هر گیاه در هر ناحیه است (۱۸، ۲۱ و ۶۳).
زمان کاشت، نحوۀ کاشت و چگونگی آبیاری محصول در جوانه زنی و عملکرد تأثیر مستقیم دارد. تناوب زراعی و نحوۀ آماده کردن زمین نیز در میزان محصول و هزینه ها تأثیر مستقیم دارد (۷۳) و زمانیکه گندم در تناوب با جو کشت شد، افزایش عملکرد گزارش شده است (۸۱). ایجاد بستر مناسب جهت بذرکاری باعث تسریع در جوانه زنی و اسقرار گیاه کشت شده می شود. خطی کارها دانه را در عمق معینی که توسط شیار بازکن ایجاد می شود، می کارند و روی آنرا با خاک می پوشانند و خاک را در اطراف آن فشار می دهند تا رطوبت کافی به بذر برسد. بنابراین کشت با خطی کارها زمانیکه همۀ عوامل محیطی مناسب باشند، راندمان بسیار بالایی در میزان جوانه زدن (۸۰% تا ۹۰%) دارد. در خاکهای خشک، عمق کشت باید بیشتر شود تا بذر بتواند رطوبت کافی بدست آورد (۲۱).
تری^[۴] و همکاران (۲۰۰۲) بیان کردند که تاریخ کشت گندم روی عملکرد آن تأثیر زیادی دارد. خیلی زود کشت کردن باعث ایجاد رقابت شدید و حذف بسیاری از بوته ها شده و خیلی دیر کشت کردن باعث جوانه نزدن دانه ها و مرگ آنها در فصل سرما می شود. آنها زمان مناسب کاشت برای گندم را در هر محل با توجه به اقلیم آن ناحیه، زمانی بین این دو حد اعلام کردند (۸۷) گرچه یکی از روش های مقابله با علفهای هرز مزرعه، کشت زود هنگام گزارش شده است (۹۱). هیج^[۵] (۱۹۹۳) به این نتیجه رسید که نحوۀ توزیع بذر در واحد سطح، اثر کمی بر عملکرد محصول دارد (۴۲) هرچند که روش های خاک ورزی اثر معنی داری بر عملکرد دارند (۴۳). لارسون^[۶] و همکاران (۲۰۰۵) تأثیر مقدار بذر، تاریخ کشت، رقم کشت شده و روش کشت را بر عملکرد محصول گزارش کردند (۵۶). کاهورانگ^[۷] (۱۹۸۷) در ناحیۀ شولا^[۸] در آدیس آبابا به این نتیجه رسید که عملکرد زراعی در روش بذر پاشی بسیار کمتر از روش کاشت با بذرکار خطی است. وی نتیجه گرفت که تفاوت معنی داری بین مصرف بذر در عملکرد ۱۰۷۵ تا ۱۹۹۰ کیلوگرم در هکتار، وجود ندارد (۵۳). تراکم گیاهی و فاصلۀ ردیف، مستقیماً در رشد و نمو گیاهان زراعی و چگونگی اثر متقابل آنها با محیط، مؤثر هستند. برای قرارگیری بهتر بذر در خاک انواع نظامهای کشت پشته ای توسعه پیدا کرده اند. در این روشها، رفت و آمد ماشینها و ادوات به بعضی ردیفها محدود و فشرده شدن خاک بصورت موضعی کنترل شده (۱۵) و عملکرد زراعی ۴/۹% افزایش می یابد (۵۹).
در اکثر مزارع پاکستان و هند کشاورزی بصورت کشت آبی می باشد و با وجود اینکه تناوب زراعی در این مزارع رعایت می شود، مشکلات زیادی ازجمله شور شدن و تخریب ساختمان خاک، عملکرد پایین زراعی و کاهش آبهای زیرزمینی وجود دارد. تناوب برنج با گندم راه حل جدیدی است که در این مزارع اجرا می شود (۶۲) و بیشترین عملکرد گندم در کشت مستقیم پس از برنج بدون از بین بردن بقایای گیاهی گزارش شده است (۶۷). راه دیگری که برای حل این مشکلات پیشنهاد شده است، روش کاشت جوی و پشته ای غلات است (۶۲). سیستم کشت برنج گندم^[۹] روی پشته، دهۀ گذشته در بیش از ۵/۱۳ میلیون هکتار از اراضی جنوب آسیا رواج پیدا کرده است و یک روش عملی برای افزایش عملکرد در ناحیۀ جنوب آسیا بوده است. عدم خاک ورزی اضافی و کشت بصورت جوی و پشته ای باعث توسعۀ این سیستم کاشت شده است. این روش علاوه بر تهیۀ غذای مورد نیاز مردم، باعث استفادۀ بهتر از آب آبیاری شده (جدول ۲) (۴۱)، درآمد کشاورزان را به سطح بالاتری ارتقاء داده، کشاورزی پایدار و کاهش اثرات منفی بر محیط را نیز به دنبال دارد (۴۰).
جدول ۲- مقایسۀ راندمان آبی روش های متداول کشت

نوع عملیات

میزان آب آبیاری (مترمکعب در هکتار)

عملکرد زراعی
(کیلوگرم در هکتار)

راندمان آبیاری
(تن دانۀ گندم بر متر مکعب آب)

تسطیح لیزری

۲۸۴۹

بنابراین و با توجه به مطالب فوق؛ نتیجه‌گیری می‌شود که، هویت نقش جنیستیِ سنتی، دچار تغیرات زیادی شده و با توجه به پیشرفت جوامع از عصر قالبیِ سنتی به عصر صنعتی و اطلاعاتی نوین، شکل‌گیری هویت نقش جنسیتی جدیدی را در دختران امروزی شاهد هستیم. لذا با توجه به شکل‌گیری هویتی جدید در جوانان امروزی، برای پرداختن به هویت سنتی و یا مدرنِ آنها در گرایش به آموزش عالی، در این قسمت گریزی به نظریۀ طرح‌وارۀ نقش جنسیتی ساندرا بم می‌زنیم.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

مطابق با نظریۀ طرحواره جنسیتی، با توجه به صفات شخصیتیِ گوناگونی که بم به مردانه و زنانه بودن منتسب می‌داند، هویت مدرن و سنتی را مشخص می‌کند. به گونه‌ای که اگر پسران به صفات زنانه نمرۀ بالایی بدهند، دارای هویت مدرن، و اگر در رابطه با صفات مردانه نمرۀ بالایی کسب کنند، هویت آنها سنتی خواهد بود. و بلعکس دختران، اگر در صفات مردانه نمرۀ بالایی کسب کنند، دارای هویتی مدرن، و در صورتی که در صفات زنانه نمرۀ بالایی بیاورند، دارای هویت سنتی هستند. بنا به نظر بم در صورتی که دختر و یا پسری در هر دو صفات مردانه و زنانه نمرۀ بالایی کسب کند، دارای هویتی دو جنسیتی (آندروژن) خواهد بود و عکس آن، اگر در هر دو صفات زنانه و مردانه نمرۀ پایینی کسب کند، دارای هویتی نامتمایز خواهد بود. البته باید توجه داشت، اشخاصی که دارای هویت دوجنسیتی و نامتمایز هستند، هویت آنها را نیز باید جزء هویت مدرن تلقی کرد، چون این افراد اگر چه دارای هویتی مدرن نیستند اما از حالت هویت سنتی خارج شده و تغییر و تحولاتی در هویت آنها به وجود آمده، و هویت جدیدی در آنها شکل گرفته است.
۲-۹-۲-۳ نظریه فمینیست‌ها درباره کلیشه‌های جنسیتی
به طور کلی سه نظریه فمینیستی در مورد کلیشه‌های جنسیتی وجود دارد
۱) تفاوت جنسیتی: بر اساس این نظریات معتقدند که جایگاه و تجربه زنان در بیشتر موقعیت‌ها با جایگاه و تجربه مردان در همان موقعیت‌ها تفاوت دارد. مضمون اصلی این نظریه این است که زنان ازجهت ارزش‌ها و منافع بنیادی‌شان، بینش داوری ارزشی، ساخت انگیزه‌های دستاوردی، خلاقیت ادبی، تفنن‌های جنسی، احساس هویت و از نظر فراگردهای کلی آگاهی و ادراک خود دربارۀ ساخت واقعیت اجتماعی، بینش و برداشتی متفاوتی از مردان دارند. مضمون دیگر اینکه شکل کلی روابط زنان و تجربه‌های زندگیشان شکل متمایزی است. این نظریه‌ها سه تبیین جهت تفاوت جنسیتی ارائه می دهند شامل : زیست شناختی ، نمادی و روانشناختی.
۲) نظریه‌های نابرابری جنسیتی: می‌گویند که جایگاه زنان در بیشتر موقعیت‌ها، نه تنها متفاوت از جایگاه مردان، بلکه از آن کم بهاءتر و با آن نابرابر است و این نابرابریها از سازمان جامعه نشات می‌گیرد و از هبچ‌گونه تفاوت مهم زیست شناختی یا شخصیتی میان زنان و مردان ناشی نمی‌شود. تفاوتهای این دسته از نظریات بر دو نوع فمینیسم لیبرال و مارکسیستی منتهی می‌شود.
۳) نظریه‌های ستمگری جنسیتی: موقعیت زنان را بر حسب رابطه قدرت مستقیم میان زنان و مردان بیان می‌کنند. زنان علاوه بر نابرابر بودن و تفاوت داشتن از مردان تحت ستم نیز قرار دارند، یعنی تحت قید و بند، تابعیت، تحمیل، سوء استفاده و بدرفتاری مردان به سر می‌برند. این الگوی ستمگری با عمیق‌ترین و فراگیرترین اشکال در سازمان جامعه عجین شده و یک ساختار تسلط بنیادی تشکیل داده که عموماً پدرسالاری خوانده می‌شود. پدرسالاری یک ساختار قدرت است که با بیان یک نیت عمومی و قوی ابقاء می‌شود و تفاوتها و نابرابری‌های جنسیتی فراورده‌های پدرسالاری اند. تبیین‌های این گروه از نظریات عبارتند از: نظریات فمینیستی روانکاوانه، فمینیسم رادیکال، فمینیسم سوسیالیستی ( ریتزر،۱۳۷۴، ۴۶۹-۴۸۴).
۲-۹-۲-۴ نظریه پارسونز درباره تقسیم جنسیتی نقش‌ها
نظریه پارسونز در باب خانوادۀ هسته‌ای مبتنی بر نگرش کارکردگرا و سیستمی او بود. کارکرد باوری نوعی نظریه عمومی سیستم‌ها را در باب جامعه انسانی پی‌ریزی می‌کند که از آرا و عقاید مربوط به احکام زیستی از قبیل تولید مثل و غریزه مادری بهره می‌گیرد. پارسونز می‌گفت که خانواده هسته‌ای شامل ذوجی ازدواج کرده و فرزندان، تناسب بسیاری با صنعتی شدن در مقیاس کلان دارد و در واقع جزء اقتضائات کارکردی آن به حساب می‌آید. تمام انواع الگوهای رفتاری مطلوب درباره مادری، جنسیت، تحت تکفل قرار گرفتن، نقش‌های عاطفی و ابزاری به این الگوی خانواده نسبت داده می‌شود. (برناردز^[۱۲۰]، ۱۳۸۴: ۷۵-۷۳)
نقش نمایشی^[۱۲۱] مادر به روابط درونی خانواده معطوف است بنابراین مادر مسئول ابراز محبت، حمایت عاطفی و مراقبت جسمانی که لازمۀ پیوستگی خانوادگی است می‌باشد. نقش ابزاری مرد مستلزم این است که مرد مسلط و رقابت جو باشد و نقش نمایشی زن مستلزم این است که زن انفعالی و پرورش دهنده باشد. خانواده با تبعیت از این الگو کارکرد مؤثرتری می‌تواند داشته باشد تا آن که اگر تفاوت نقش‌های جنسی بدین قاطعیت تعریف نشده بود. علیرغم نابرابری ناشی از تفکیک نقش‌ها کل جامعه نیز از این تمایزات بهره‌مند می‌شود (رابرتسون^[۱۲۲]، ۱۳۷۲:۲۸۶) چرا که پارسونز خانواده هسته‌ای را عامل و وسیله‌ای می‌داند که به بهترین وجه آمادگی دارد تا از عهده این وظیفه یعنی بوجود آوردن سنخ شخصیت مناسب برای مقتضیات یک جامعه به غایت عقل‌گرا مانند جامعه صنعتی برآید. (ورسلی^[۱۲۳]، ۱۳۷۳: ۱۰-۱)
پارسونز توزیع نقش بین زنان و مردان را با استناد به ویژگی‌های بیولوژیک و زیستی زنان توجیه می‌کند. وی بر آن است که زنان بنا به نقش بیولوژیک‌شان در تولید مثل؛ غریزه‌ای برای پرورش دیگران داردند و این غریزه‌ها آنها را برای ایفای نقش ابزاری در خانواده مناسب می‌کند. به اعتقاد پارسونز تقسیم کار جنسی در خانواده برای تضمین پرورش به هنجار کودک ضروری است (گرت، ۱۳۸۲: ۱۶).
تقسیم جنسی کار و توزیع نقش‌ها که می‌توان گفت در غالب جوامع شناخته شده و انسان‌خواه ابتدایی و خواه صنعتی به طرزی وجود داشته و رعایت شده است از آن روست که مرز و تشخیص بین جهان ها و هویت‌های مردانه و زنانه را از هم معین و بازتولید می‌کند.
سگالن می‌گوید هیچ جامعه‌ای وجود ندارد که در آن مردان و زنان در انتخاب وظایفی که تقبل می‌کنند آزاد باشند. مسئولیت‌هایی که شامل نظارت، مدیریت و تصمیم‌گیری هستند. یعنی وظایفی در عالی‌ترین سطوح و بی هیچ نیازی به صرف نیروی بدنی به مردان محول می‌شود چه در جوامع صنعتی و چه در جوامع ابتدایی مردان با تقبل چنین وظایفی از سوی زنان مخالفت ورزیده و خود نیز به انجام کارهای زنانه رغبتی نشان نمی‌دهند. امروزه می‌توانیم در چین، اسرائیل و حتی در جامعۀ صنعتیِ گرداگرد خود به خوبی مشاهده کنیم که گر چه زنان تا حدودی اجازه ورود به جهان مردانه کار را یافته‌اند اما واقعیت فوق همچنان مصداق دارد. اهمیت تخصیص نقش‌ها بر مبنای جنسیت را این واقعیت آشکار می‌سازد که این‌ها جایگاه هر فرد را در داخل خانه و جامعه معین می‌سازد. (سگالن، ۱۳۷۰: ۲۳۳-۲۳۲). همچنان که ملاحظه شد پارسونز نیز در نظریه تقسیم جنسیتی نقش‌ها، بر نگرش سنتی نقش زن و مرد تأکید کرده است. وی کار زنان را به خانه‌داری و مادری محدود می‌کند، و بر نقش بیانگر آنان پا می‌فشارد. در چنین شرایطی، و بعلت نگرش مذکور به زن، جوامع سنتی معتقد به عدم نیاز به آموزش و تحصیل برای زنان بودند، و آنان را از از این مهم در مقاطع بالا منع می‌کردند؛ در حالی که در جهان مدرن امروزی شرایط به گونه‌ای متفاوت است.
فارغ از نتایجی که این روند در پی خواهد داشت، این مطالعه در صدد است، گرایش به آموزش عالی را با متغیرهای هویت نقش جنسیتی و سرمایه فرهنگی دانش‌آموزان پیش‌دانشگاهی بسنجد و تأثیر هر یک از این دو متغیر را بر این پدیده بررسی نماید. بنابراین سومین متغیر تحقیق و دومین متغیر مستقل و اثرگذار بر متغیر وابستۀ تحقیق، متغیر سرمایه فرهنگی است که در ادامه به بررسی آن خواهیم پرداخت.
۲-۱۰ سرمایه فرهنگی
سرمایه فرهنگی^[۱۲۴] اصطلاحی است که از زمانی که پی‌یر بوردیو جامعه‌شناس فرانسوی به همراه ژان کلود پاسرون در سال ۱۹۷۳ آن را مطرح ساخت، کاربرد گسترده‌ای پیدا کرده است. آن دو برای اولین بار از عبارت «بازتولید فرهنگی و بازتولید اجتماعی» استفاده کردند. بوردیو با بهره گرفتن از این عبارت کوشید تفاوت درآمدهای ناشی از فعالیت آموزشی در فرانسه را در دهه ۱۹۶۰ تبیین نماید. از دیدگاه وی، سرمایه؛ چیزی است که در درون یک سازواره از تعاملات، به عنوان یک رابطه اجتماعی عمل می کند و دامنه آن بدون هیچ تمایزی به تمامی کالاها، اشیاء و نشانه‌هایی که خود را به عنوان چیزهای کمیاب و ارزشمند، عرضه می‌دارند، کشیده می‌شود و سرمایه فرهنگی به عنوان یک رابطه اجتماعی درون مجموعه‌ای از تعاملات که مشتمل بر دانش فرهنگی انباشته عمل می‌کند به قدرت و منزلت، منتهی می‌شود (هرکر^[۱۲۵]،۱۹۹۰: ۱۳). سرمایه فرهنگی، درجۀ مهارتی است که فرد در اعمال فرهنگی‌ای که یک جامعه آن را مشروع تشخیص می­دهد، به نمایش می‌گذارد. سرمایه تحصیلی، یعنی توانایی­های رسمی‌ای که فرد کسب می‌کند، و آن یکی از شاخصه‌های مقدار سرمایه فرهنگی است، اما این دو معادل هم نیستند (کالینیکوس^[۱۲۶]، ۱۳۸۸: ۵۰۵). سرمایۀفرهنگی از نظر بوردیو عبارت است از شناخت و ادراک فرهنگ و هنرهای متعالی، داشتن ذائقۀ خوب و شیوه‌های عمل متناسب. در واقع هدف بوردیو تنها این نیست که نشان دهد طبقات مختلف دارای سرمایه‌های فرهنگی متفاوت (در نوع و حجم) هستند، بلکه او قصد داشت نشان دهد که طبقات اجتماعی از طریق ایجاد سرمایۀ فرهنگی در کودکان، خود را بازتولید می‌کنند. از همین مسیر فرضیه مهم سرمایۀفرهنگی و بازتولید طبقاتی خلق می‌شود (فاضلی، ۱۳۸۲: ۴۸-۴۷).
بوردیو، سرمایۀ فرهنگی را چنین تعریف می‌کند: صورت‌هایی از دانش، مهارت‌ها، آموزش و مزایایی که یک انسان واجد آن است و به او اجازه می‌دهد که یک جایگاه بالاتری در جامعه کسب کند. از دیدگاه بوردیو، پدران و مادران به فرزندان خود با انتقال نگرش‌ها و معرفت‌هایی که در سیستم آموزشی جاری، به موفقیت آنان کمک می‌کند، سرمایه فرهنگی می‌بخشند. (بوردیو، ۱۹۸۶: ۲۵۸-۲۴۱). بوردیو سرمایه فرهنگی را بعدی از یک منش عادتی گسترده‌تری می‌بیند که بازتاباننده محل اجتماعی صاحب آن سرمایه است. وی در یک پژوهش نشان می‌دهد که طبقات و گروه‌های شغلی خاصی در جامعه فرانسه (از قبیل کارگران ، دانشگاهیان ، تکنسین‌ها) گرایش به سلایق متمایزی در موسیقی، هنر، غذا و غیره دارند. این گفته، مؤید نظر وی است مبنی بر اینکه سرمایه فرهنگی (که سلیقه تنها یکی از شاخص‌های آن است) به وسیله محل اجتماعی شکل می‌گیرد. در عین حال بوردیو استدلال می کند که گروه‌های نخبه تعیین می‌کنند که چه چیزی پذیرفتنی یا سرمایه فرهنگی با ارزش است و چه چیزی بی‌ارزش است (روحانی، ۱۳۸۸: ۲۹).
ترنر سرمایه فرهنگی را مجموعه نمادها، عادت‌واره‌ها، منش‌ها، شیوه‌های زبانی، مدارک تحصیلی و آموزشی، ذوق و سلیقه‌ها و شیوه‌های زندگی که به طور غیررسمی، بین افراد انسانی معمول و شایع است تعریف می‌کند (ملاحسنی، ۱۳۸۱: ۳۱). کالینز نیز سرمایه فرهنگی را شامل منابعی چون مکالمات از پیش اندوخته در حافظه، شیوه زبانی، انواع خاص دانش و مهارت، حق‌ویژه تصمیم‌گیری و حق دریافت احترام می‌داند(ملاحسنی، ۱۳۸۱: ۳۱).
سرمایه فرهنگی در برگیرنده تمایلات پایدار فرد است که در خلال اجتماعی شدن در وی ایجاد و درونی شده است. بوردیو تحصیلات را نمودی از سرمایه فرهنگی می‌داند. گرایش به اشیاء فرهنگی و جمع شدن محصولات فرهنگی نیز سرمایه فرهنگی به حساب می‌آید. سرمایه فرهنگی دربرگیرنده تمایلات پایدار افراد است که در خلال اجتماعی شدن در فرد انباشته می‌شوند. (فاضلی، ۱۳۸۲: ۳۷)
بوردیو در تعریف از سرمایه فرهنگی، در درجه نخست به معلومات کسب شده مانند مدارک تحصیلی، تخصص در انجام کار و غیره اشاره دارد و در درجه بعد به عینیت یافته‌های فرهنگی مانند اموال فرهنگی از قبیل تابلوها، آلات موسیقی، نقاشی‌ها، کارهای هنری، کتاب، اجناس عتیقه و … و نهایتاً به اَشکال نهادینه شده مانند مدارک تحصیلی و موقعیت‌های شغلی می‌پردازد. البته شکل اخیر سرمایه فرهنگی است که می‌تواند سرمایه‌های اقتصادی، اجتماعی و نمادین ر ا با خود به همراه بیاورد و بعضاً شکل سوداگرایانه‌اش مورد انتقاد جدی قرار گرفته است (روحانی، ۱۳۸۸: ۲۹).
اسمیت معتقد است سرمایه فرهنگی نوعی عادت‌واره است که آن را شامل ابعادی همچون: دانش عینی درباره هنرها و فرهنگ، سلیقه‌ها و ترجیحات فرهنگی، ویژگی‌های صوری مانند داشتن مدارج دانشگاهی و گذراندن آزمون های موسیقی، مهارت‌ها و بلدبودن فرهنگی مانند توانایی نواختن آلات موسیقی و توانایی تمیز و تشخیص «خوب» و «بد» می‌داند. (اسمیت، ۱۳۸۴: ۲۲۴)
بوردیو ضمن بحث از چهار نوع سرمایۀ اقتصادی، اجتماعی، نمادی و فرهنگی، با نهادی که وی بر اساس مفاهیم فوق بنا می‌نهد، اساساً می‌کوشد تقلیل‌گرایی‌هایی را که منطق داد و ستد را به عوامل اقتصادی، بهره‌مندی از هنر، آموزش و غیره، محدود می‌کنند، نقض کند. مقصود بوردیو این است که باید قضاوتی نظری و تحلیلی بر اشکال مختلف سرمایه و نمودهای مختلف آنها صورت گیرد. وی می گوید، منظور مارکس از سرمایه، تنها سرمایه اقتصادی بود ولی ما صورت‌های دیگری از سرمایه هم داریم که شامل سرمایه اقتصادی، سرمایه اجتماعی، سرمایه فرهنگی وسرمایه کاریزماتیک می‌شود (فکوهی، ۱۳۸۱: ۱).
همچنین سرمایه فرهنگی را می توان مجموعه‌ای از روابط، معلومات، اطلاعات و امتیازات دانست که فرد برای حفط کردن یا به دست آوردن یک موقعیت اجتماعی از آن بهره می‌گیرد. این سرمایه می‌تواند با کارکرد خود به سرمایه اقتصادی و بالعکس تبدیل شود. (صالحی امیری، ۱۳۸۶: ۶۶-۶۴)
سرمایه فرهنگی بر خلاف سرمایه اقتصادی نمی‌تواند به ارث برسد و یا به صورت خیلی ملموس در تصرف و مالکیت فرد باشد، بلکه به طور ضمنی و در طی فرایند جامعه‌پذیری انتقال می‌یابد. انتقال سرمایه فرهنگی از راه آموزش و تمرین فرهنگی ممکن می‌شود. از منظری دیگر باید گفت که سرمایه فرهنگی دائماً خود را بازتولید می‌کند. بدین ترتیب اگر چه فرد در طول زندگی خود، دائماً مجهز به ابعاد فرهنگی جدیدی می‌شود که به گونه‌ای آزادانه از بین تجربیات مطلوب برمی‌گزیند، ولی این انتخاب‌ها تنها از بین جنبه‌هایی از فرهنگ صورت می‌گیرد که با جهت‌گیری و عادات وی منطبق باشد. بنابراین تنها چیزهایی را می‌آموزد که شبیه عادات و سلایق خودش است و تغییر چندانی در سرمایه فرهنگی وی ایجاد نمی‌کند. (صالحی امیری، ۱۳۸۵: ۲)
از سوی دیگر، هایس^[۱۲۷] اصطلاح سرمایه فرهنگی را بازنمای جمع نیروهای غیر اقتصادی مانند زمینه خانوادگی، طبقه اجتماعی، سرمایه گذاری‌های گوناگون و تعهدات نسبت به تعلیم و تربیت، منابع مختلف و مانند آنها دانست که بر موفقیت آکادمیک (علمی یا تحصیلی) تأثیر می‌گذارد. سرمایه فرهنگی به عنوان صلاحیت در فرهنگ پایگاه‌ها، گرایشات و ایده‌ها تعریف می‌شود که اغلب یک مکانیسم مهم در بازتولید سلسله مراتب اجتماعی در نظر گرفته می‌شود. تمرکز اصلی تئوری سرمایه فرهنگی این است که فرهنگ از طریق سیستم آموزشی که بازتاب فرهنگ طبقه حاکم است، انتقال می‌یابد و تشویق می‌شود و در نهایت موجب بازتولید همان فرهنگ خواهد شد (تراسبی، ۱۳۸۲: ۷۴-۶۸). بوردیو ضمن بحث از سرمایه فرهنگی که منجر به بازتولید فرهنگ طبقه مسلط می‌شود، اشاره به این امر دارد که چون طبقات مسلط دارای امکانات مادی بیشتری هستند و دسترسی بیشتری به انواع مثلاً موسیقی‌ها، ورزش‌ها، غذاها و … دارند، می‌توانند ذائقه‌های خود را مستقر سازند. به عبارت دیگر بوردیو هر آنچه را جزء علایق خاص طبقه مسلط است، به عنوان معیار سنجش سرمایه فرهنگی در نظر می‌گیرد.
بر طبق نظر لامونت ولارو^[۱۲۸] (۱۹۸۸) سرمایه فرهنگی می‌تواند به عنوان منبعی سازمان‌دهنده دیده شود، که شامل نشان‌ها یا سیگنال‌های فرهنگی‌ای است (مانند رفتارها، سلایق و نگرش‌ها) که در خانواده‌هایِ با جایگاه بالا، برای جداسازی خود با گروه‌های محروم فرهنگی به طور گسترده‌ای استفاده می‌شود (لامونت و لارو، ۱۹۸۸، لارو و هاروات^[۱۲۹]، ۱۹۹۹: ۵۳-۳۷). بنابراین، گروه‌ها و طبقات اجتماعی حاکم از قدرت‌شان استفاده می‌کنند تا شرایط ساختاری را حفظ و ایجاد کنند تا از علائقشان حفاظت شود (لارو، ۱۹۸۷: ۸۵-۷۳).
جورج ریتزر در مورد نظریه سرمایه فرهنگی بوردیو می‌گوید، این سرمایه؛ بیشتر از خاستگاه طبقه اجتماعی مردم و تجارب آموزشی‌شان سرچشمه می‌گیرد. در این بازار، انسان‌ها سرمایه‌شان را جمع می‌کنند و آن را یا برای بهبود جایگاه اجتماعی‌شان هزینه می‌کنند و یا جایگاه‌شان را از دست می‌دهند و باعث می‌شود که جایگاهشان در چارچوب اقتصاد فرهنگی وخیم‌تر شود (ریتزر، ۱۳۷۴: ۷۲۸). ابتکار مهم بوردیو در مقابل جامعه‌شناسان پیشین که در مورد قشربندی بحث کرده ­اند این است که از یک موقعیت ایستا به‌سوی جریانی حرکت می­ کند که تمایزهای منزلتی تعریف شده و در طول زمان در ارتباط با اشیاء فرهنگی بازتولید می­شوند. او مفهوم سرمایه را برای نشان دادن منابع مهمی مطرح می­سازد که در طول زندگی مورد استفاده قرار می‌گیرند و سپس فضای قشربندی بر مبنای طبقه را از نقطه‌نظر سرمایه تعریف می­ کند از دیدگاه بوردیو سه عامل در سرمایه تأثیر می­­گذارد: حجم، ترکیب و مسیر. حجم مربوط به میزان سرمایه می­گردد. ترکیب به میزان فراوانی نسبی سرمایه اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی مربوط می­ شود. و بالاخره مسیر در نظریه بوردیو با اهمیت است. همه ما امکان تحرک طبقاتی داریم که این امر از منشأ طبقاتی آغاز شده تا موقعیت کنونی ما حرکت می­ کند. هر فردی مسیری را در زندگی اجتماعی خود طی می­ کند که آن مسیر می ­تواند او را از یک نقطه به نقطه دیگر حرکت دهد. در اکثر موارد حرکت از طبقه بالا به پایین کمتر واقع می­ شود. اما همان­طور که بوردیو هم مرتباً تأکید می­ کند کسب سرمایه فرهنگی یعنی تحصیلات یکی از راه­های مهم در تحرک طبقاتی در جامعه مدرن است (ممتاز، ۱۳۸۸: ۱۵۳).
بوردیو از سه گونه سرمایه فرهنگی سخن می گوید:
الف) تجسم یافته^[۱۳۰]: که شامل اکتسابات آگاهانه و میراث‌بری‌های منفعلانه یک شخص می‌باشد. بوردیو تأکید می‌کند که، سرمایه فرهنگی به صورت خودانگیخته (همچون کادو) منتقل نمی‌گردد، بلکه اندوخته‌ای است که در طول زمان خود را در یک شخص مجسم می‌سازد. این نوع سرمایه به مجموع خصلت‌های پرورش یافته در افراد اشاره دارد که از طریق فرایند اجتماعی شدن در آنها، درونی می شود. بدین ترتیب، سرمایه فرهنگی نمایی از درک و شناخت نسبت به کالاهای فرهنگی را در افراد به وجود می آورد. می توان اکثر ویژگی‌های سرمایه فرهنگی را از این واقعیت استنباط کرد که این سرمایه با شخصی که در آن تجسم می‌یابد ارتباط نزدیک دارد. (نیازی و کارکنان، ۱۳۶۸: ۶۰) بوردیو می‌گوید کالاهای فرهنگی متفاوت از کالاهای مادی هستند؛ لذا فرد می‌تواند آنها را بفهمد، یا از طریق درک معنای این کالاها، آنها را مصرف کند. این کالاها می‌تواند شامل موسیقی، فعالیت‌های هنری، فرمول‌های علمی و کارهای فرهنگ عامه بشود ( بوردیو،۱۹۸۴: ۲۱۴).
ب) عینیت یافته^[۱۳۱]: سرمایه‌فرهنگی‌ای را شامل می‌شود که به تملک شخص در آمده است. این نوع سرمایه فرهنگی به شکل اشیاء مادی و رسانه‌هایی چون نوشته ها، نقاشی‌ها، بناهای تاریخی، ابزارها و غیره، عینیت پیدا می‌کند. (بوردیو، ۱۹۹۷: ۴۲). پ) نهادینه شده^[۱۳۲]: گونه ای سرمایه فرهنگی است که اغلب به صورت اعتبارها یا کیفیات علمی یک فرد شناخته می شود. بوردیو از دامنه سرمایه فرهنگی نهادینه شده مثال می زند و می گوید وجود این سرمایه ، باعث می شود که تبدیل سرمایه فرهنگی به سرمایه اقتصادی (به واسطه خدمت اکتشافی که به فروشندگان می‌دهد تا سرمایه خود را به خوبی توصیف کنند و به خریداران می دهد تا نیاز سرمایه‌ای خود را به خوبی تبیین نمایند ) با سهولت بیشتری صورت پذیرد (همان منبع).
از مباحث چنین می‌توان برداشت نمود که سرمایه فرهنگی به مثابه نوع خاص سرمایه در زمرۀ ارزش‌ها و هنجارهای والای جامعه است و طوری نیست که شخص یکشبه آن را کسب کند و یا انتقال دهد و یا اینکه قابل خرید و فروش باشد. بوردیو سرمایه فرهنگی ر ا با تحصیلات پیوند می‌زند و تحصیلات را عاملی می‌داند که از طریق قراردادن فرد در نظام آموزشی باعث بازتولید فرهنگی وی می‌شود. سرمایه فرهنگی شکل غیرمادی سرمایه است و سرمایه‌گذاری در آموزش، زمینه‌های خانوادگی و نهادهای فرهنگی بر این نوع سرمایه می‌افزاید. معمولاً سرمایه فرهنگی که از طریق تحصیلات حاصل می‌شود مستعد این است که به صورت موفقیت و دستاورد فردی نمایان گردد. با توجه به نظر بوردیو دانش آموزانی که با اندوخته‌های بیشتر و بهتری از سرمایه فرهنگی وارد نظام آموزشی می‌شوند بهتر قادرند با قواعد بازی نظام آموزشی همراهی کنند. به عبارت دیگر، سرمایۀ فرهنگی والدین تأثیر قابل ملاحظه‌ای بر مؤفقیت تحصیلی فرزندان آنها و به تبع آن گرایش به حضور در دانشگاه و تحصیلات عالیه دارد.
در این تحقیق برای سنجش متغیر سرمایه فرهنگی پژوهشگر در نظر دارد با استفادۀ از نظریه سرمایه فرهنگی بوردیو، مبنی بر سه حالتی که سرمایه فرهنگی بر طبق نظر وی می‌تواند به خود بگیرد سرمایه فرهنگی دانش‌آموزان را مورد سنجش قرار دهد. همان طور که قبلاً بحث شد بوردیو در نظریه سرمایه فرهنگی خود مدعی است سرمایه فرهنگی می‌تواند به سه شکل ظاهر شود. ۱- تجسم یافته که شامل تمامی اشیاء و کالاهای فرهنگی (میزان آشنایی و فعالیت‌های هنری مانند موسیقی، خط و نقاشی، ورزش، زبان خارجی و ..) ۲- عینیت یافته که شامل مؤلفه های نرم افزاری (کتاب، تابلوهای نقاشی، عضویت در کتابخانه،) وسایل سخت افزاری (کامپیوتر، اینترنت، ماهواره، دوربین) ۳- نهادینه شده که مربوط به انواع مدارک تحصیلی، گواهی نامه‌های معتبر فنی و حرفه ای است. بنابراین پرسشنامه سرمایه فرهنگی در این تحقیق شامل مؤلفه های مذکور خواهد بود.
۲-۱۰-۱ عادت‌واره و نقش آن در شکل‌دهی به زائقه
سرمایه فرهنگی بر مبنای نظر بوردیو دو منبع مهم دارد: نخست عادت­واره­ها^[۱۳۳] و دوم تحصیلات. از دیدگاه بوردیو تحصیلات، از جمله متغیرهای بسیار مهمی است که می ­تواند حتی جانشین عادت‌واره خانوادگی شود زیرا می ­تواند به فرد سلیقه، ادب و شیوه­ هایی را بی‌آموزد که فرد را به منزلت خاص نزدیک می­ کنند. (ممتاز، ۱۳۸۸: ۱۵۳) همچنین عادت‌واره به مجموعه‌ای نسبتاً ثابت از خلق و خوها گفته می‌شود که محصول تجربه‌های کنشگران در موقعیت‌های خاصی در ساختار اجتماعی است، ساختاری که کنش‌ها و بازنمودها را تولید می‌کند و به آنها نظم می‌بخشد (بوردیو ۱۹۹۰: ۵۳). بنابراین منش‌ها پایۀ فهم ما از جهان هستنند. برای زندگی در جهان اجتماعی نیازمند نوعی گرایش کنش و آگاهی هستیم که آن را منش‌ها در اختیار ما قرار می‌دهند.
عادت واره همان اصل وحدت بخش و مولدی است که ویژگی‌های اساسی و رابطه‌ای یک موقعیت اجتماعی را به شکل نوعی سبک زندگی یک‌دست و یکپارچه، یعنی به شکل مجموعۀ یکدستی از انتخاب‌ها، کنش‌ها و دارایی‌ها در می‌آورد. عادت واره‌ها مبنای شکل‌گیری کنش‌های متمایز و مجزا هستند. مثلاً این که یک کارگر چه غذایی می‌خورد و چگونه آن‌ها را بیان می‌کند و به چه روشی آن ورزش را انجام می‌دهد، عقاید سیاسی‌اش چیست و چگونه آنها را بیان می‌کند، همۀ این‌ها به طور کامل با موارد مشابه نزد کارخانه‌دار متفاوت است. عادت واره‌ها همچنین الگوی اصلی هر نوع طبقه‌بندی، بنیان هر نوع نگرش یا تقسیم‌بندی و مبنای شکل‌گیری ذائقه‌های متفاوت هستند. (جلائی پور محمدی، ۱۳۸۷: ۳۳۰). به زبان خود بوردیو عادت‌واره یک سری از گرایش‌ها و ارزش‌هاست. و عادت‌وارۀ غالب، گرایش‌ها و ارزش‌هایی است که قشر غالب و برتر در جامعه؛ آنها را دارا می‌باشند. یکی از خصوصیات بارز عادت‌وارۀ غالب نگرش مثبت نسبت به امر آموزش و تحصیل است. ” …نظامی از نگرش‌ها نسبت به مدرسه که شامل میل باطنی در حمایت از سرمایه گذاری‌هایی که در زمینه وقت، انرژی و پول لازم است تا ارزش‌های اجتماعی حفظ گردند و افزایش یابند"(بوردیو ۱۹۷۷: ۴۹۵).
عادت واره شامل تمایز میان سلیقه خوب و بد، فرهنگ والا و روشنفکرانه و فرهنگ پست و عوامانه و از این قبیل است. در این فرایند، کودکان طبقه حاکم فرا می‌گیرند که به فرهنگ طبقه خویش ارج نهند و فرهنگ عامه‌پسند طبقه کارگری را به مثابه امری پست و فرومایه بنگرند. افزون بر این باز هم برای نمونه، والدین طبقه متوسط سعی می‌کنند تا کودکان خود را به خواندن کتاب‌های «خوب» و تماشای برنامه‌های «مناسب» تلویزیون سوق دهند. کودکان طبقه متوسط نیز بیشتر به سمت بازدید از گالری‌های هنری وبناهای تاریخی و یا تماشای تئاتر تمایل دارند (تیلور^[۱۳۴]، ۱۹۹۷: ۲۰۰-۱۹۹). به نظر بوردیو مهم‌ترین ویژگی عادت‌واره خصیصۀ جامعه‌جویی آن است. چنانچه افراد در وضعیت‌هایی مشابه زندگی کنند، در عادت‌وارۀ یکدیگر شریک می‌شوند، به گونه‌ای که اعضای گروه، قشر وطبقه در جامعه‌ای واحد دارای عادت‌وارۀ یکسان هستند. وی معتقد است عادت‌واره باعثِ بازتاب تفاوت‌های اجتماعی در عمل می‌شود (کنوبلاخ، ۱۳۹۱: ۳۲۹-۳۲۸). بنابراین بوردیو در اینجا در مقابل نظریۀ طبقاتی مارکس، معتقد است که مناسبات تولیدی تعیین کنندۀ طبقات اجتماعی نیستند، بلکه عادت‌واره‌ها هستند که به آنها شکل می‌دهند.
بوردیو عادت‌واره را با یک مفهوم دیگر به نام ذائقه^[۱۳۵] پیوند می‌زند. ذائقه نیز یک عملکرد است که یکی از کارکردهایش این است که افراد جامعه از طریق ذائقه به ادراکی از جایگاه‌شان در نظام اجتماعی می‌رسند. ذائقه، همۀ کسانی را که سلیقۀ به نسبت یکسانی دارند به هم نزدیک می‌کند و از این طریق آنها را از افراد دیگر جدا می‌کند. از طریق ذائقه انسانها، دیگران و نیز خودشان را در جامعه طبقه‌بندی می‌نمایند. (ریتزر، ۱۳۸۰: ۷۲۷) مثلاً آدم‌ها را بر حسب ذائقه‌هایی که از خود نشان می‌دهند و با ترجیح قائل شدن‌هایشان برای انواع فعالیت‌های فراغتیِ متفاوت مانند گوش دادن به موسیقی، دیدن فیلم سینمایی یا خواندن شعر می‌توان دسته‌بندی کرد. ذائقه‌ها محصول اجتماعی بوده و یکی از شاخص‌های سرمایه فرهنگی را تشکیل می‌دهند.
به گونه‌ای دیگر می‌توان گفت منظور وی از ذائقه، نظامی از طرح‌های ادراکی و طرح‌های ارزیابی‌ای است که در هر عادت‌واره وجود دارند و بر انتخاب و اولویت دادن به اشیا و فعالیت‌های معین تأثیر می‌گذارند. بوردیو سه شکل ذائقه را از یکدیگر متمایز می‌کند. ذائقۀ مشروع که به طبقات حاکم تعلق دارد، ذائقۀ عمومی که خاص طبقۀ کارگر است و ذائقۀ میانی که در میان طبقات متوسط رایج است و با ویژگی جهت‌گیری به سوی ذائقۀ مشروع مشخص می‌شود (بوردیو، ۱۹۸۴: ۱۷).
محیط‌های آموزشی در جوامع مدرن، گروه همسالان و خانواده بر ذائقه تأثیر می‌گذارند. از نظر بوردیو، ذائقه را می‌توان به عنوان نوعی ازسرمایه فرهنگی دید که ایجاد تبعیض و تمایز بین انواع گروه‌های منزلتی را امکان پذیر می‌کند. (باکاک^[۱۳۶]، ۱۳۸۱: ۹۹).
بوردیو به این نکته اشاره می‌کند که دانش‌آموزان طبقه کارگری و کم درآمد جامعه نسبت به دانش آموزان طبقه متوسط و طبقه بالای جامعه احتمال بیشتری دارد که ترک تحصیل کنند حتی اگر دستاوردهای قبلی را هم در تحقیقات خود جزو متغیر کنترل کننده به حساب آوریم. او ادعا می‌کند که این ترک تحصیل بیشتر به خاطر مکانیزم مهم انتخاب است تا به خاطر رد شدن در آزمون‌ها. «بنابراین حتی اگر سطح تحصیلی یکسانی هم وجود داشته باشد دانش آموزان قشر کارگری احتمال بیشتری دارد که خود را از ادامه تحصیل در مقاطع ثانویه حذف کنند به صورتی که به جای حذف خود پس از ورود به مقاطع بالاتر اصلاً به مقاطع بالاتر نمی‌روند و همچنین احتمال وارد نشدن به مقاطع بالاتر خیلی بیشتر از آن است که پس از ورود توسط سیستم آزمون مدارس رد شده و از مدرسه اخراج شوند» (بوردیو، ۱۹۹۰: ۱۵۳). بوردیو ادعا می کند که این پدیده را می توان تحت عنوان عادت‌وارۀ طبقه کارگری تشریح کرد. عادت‌واره به نوعی توسط اهداف موفقیت‌آمیزی که در یک طبقه اجتماعی مشترک است شکل می‌گیرد. در عوض این عادت‌وره است که کنش‌های اعضای آن قشر اجتماعی را تعیین می کند.
«نگرش‌های منفی نسبت به مدرسه که نتیجه آن؛ خود، ترک تحصیل طبقه‌های کم درآمد و آسیب‌پذیر و بخش‌هایی از آن است، باید به گونه‌ای برداشت شوند که این نگرش‌ها نوعی انتظار است، انتظار و توقعی که بر اساس تخمین‌های ناخودآگاه، احتمالات موفقیت که در ذهن یک قشر اجتماعی وجود دارد شکل می‌گیرد، انتظاراتی که بر اساس قوانینی که به طور خارجی توسط مدرسه در مورد این اقشار خالی از ارزش‌های فرهنگی اجرا می شوند»(بوردیو،۱۹۷۷: ۴۹۵).
۲-۱۰-۲ سرمایه فرهنگی و آموزش عالی
یکی از شیوه‌های رایج برای هویت­یابی و بازنمایی خویشتن، به ویژه در دوران معاصر، مصرف فرهنگی است. افراد در مصرف فرهنگی، انواع کالاها و نمادهای ارزشمند را، نه به خاطر ارزش مادی‌شان بلکه به دلیل ارزش فرهنگی آنها و به منظور ایجاد تصاویری مطلوب از خویش در ذهن دیگران مصرف می‌کنند (قانعی راد و خسروخاور، ۱۳۸۵: ۱۲۹). جامعۀ مدرن و پیچیدۀ امروزی، امکان‌های انتخاب افراد در زندگی روزمره را افزایش داده است، بنابراین افراد با انتخاب الگوهای خاصی از مصرف، تمایز خود را با دیگران نشان داده و برای خود تشخص و هویت اجتماعی ایجاد می‌کنند.
در مطالعه‌ای ثابت شد که بهره‌مندی از اشکال سرمایه‌فرهنگی و اجتماعی هم به طور مستقیم و هم به طور غیرمستقیم در هویت جمعی زنان اثرگذار است (قادرزاده، ۱۳۹۰: ۶۰). یافته‌های تحقیق دیگری در این مورد نشان می‌دهد که بین سطوح مختلف تحصیلات و میزان استفاده از محصولات فرهنگی تفاوت معناداری وجود دارد. به بیانی مصرف فرهنگی در سطوح مختلف تحصیلات از تفاوت معناداری برخوردار است. همچنین یافته‌ها نشان می‌دهد که با افزایش تحصیلات میزان استفاده از محصولات فرهنگی نیز افزایش می‌یابد، به‌طوریکه با افزایش تحصیلات، میزان استفاده از امکانات بصری، میزان گوش دادن به موسیقی و رفتن به سینما و تئاتر افزایش پیدا کرده است. در نهایت اینکه مصرف فرهنگی هم در سطوح و میزان‌های مصرف و هم در الگو یا ترجیح مصرف، در میان افراد با تحصیلات مختلف متفاوت بوده است. به‌طوری‌که می توان گفت، تحصیلات با انباشت منابع و سرمایه های فرهنگی در فرد به شکل‌دهی شیوه های خاصی از مصرف دست زده است (کلانتری و همکاران، ۱۳۹۲: ۱۱۱).
به تعبیر بوردیو کسانی که دارای سرمایه فرهنگی بیشتری هستند، الگوهای انتخاب بیشتری دارند. وی متذکر می‌شود یکی از راه‌های مهم دست‌یابی به منابع و سرمایۀ فرهنگی، تحصیلات و انباشت دانش است (بوردیو، ۱۹۸۴: ۲۵۴). اما انگیزه افراد در مصرف فرهنگیِ آموزش عالی، دست‌یابی به ارزش‌ها و نمادها، ابراز خویش و هویت‌یابی بوده و افراد بدون در نظر گرفتن بازده اقتصادی هزینه‌های ثبت‌نام و حتی به گونه‌ای نامتناسب با درآمد خویش در رقابت برای ورود به دانشگاه‌ها شرکت کرده و بار اقتصادی آن را می‌پذیرند. مصرف فرهنگی به عنوان فرایندی برای کسب هویت اغلب به طور همزمان دارای لبه‌های فعالانه و منفعلانه است و با بهره گرفتن از تعابیر مید می‌توان حضور من فاعلی و من مفعولی را در آن تشخیص داد. «فهم از خود» ترکیبی همزمان از تعاریف دیگران از خود است و هویت بر اثر این دیالکتیک درونی- بیرونی شناسایی می‌شود (جنکیز، ۱۳۸۱: ۳۵).